Θεόδωρος Πάγκαλος, η ζωή του: Ήταν 84 ετών - Διετέλεσε βουλευτής από το 1981 ως το 2012
Σε ηλικία 84 ετών «έφυγε» από τη ζωή ο πρώην υπουργός των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ Θεόδωρος Πάγκαλος. Η είδηση του θανάτου του έγινε γνωστή μέσα από ανάρτηση της οικογένειάς του στο Twitter. «Ο αγαπημένος μας Θόδωρος Πάγκαλος έφυγε σήμερα από κοντά μας, ήσυχα στο σπίτι του, έχοντας δίπλα του την οικογένειά του και τους στενούς του συνεργάτες. Καλό ταξίδι λατρεμένε μας. Θα σε θυμόμαστε πάντα με αγάπη», τονίζεται στην ανάρτηση της οικογένειάς του.
Ο αγαπημένος μας Θόδωρος Πάγκαλος έφυγε σήμερα από κοντά μας, ήσυχα στο σπίτι του, έχοντας δίπλα του την οικογένειά του και τους στενούς του συνεργάτες.
Καλό ταξίδι λατρεμένε μας.
Θα σε θυμόμαστε πάντα με αγάπη.— Theodoros Pangalos (@tpangalos) May 31, 2023
Ποιος ήταν ο Θεόδωρος Πάγκαλος
Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Οικονομικά (Διδάκτωρ των Οικονομικών Επιστημών) στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού Ι (Πάνθεον Σορβόνη) με υποτροφία της Γαλλικής Κυβερνήσεως. Με σημαντική δράση στο φοιτητικό κίνημα και ιδρυτικό μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη, διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στον αντιδικτατορικό αγώνα με αποτέλεσμα να του αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια από την χούντα το 1968.
Ο Πάγκαλος ήταν μέλος του – παράνομου εκείνη την εποχή – ΚΚΕ και ως εκπρόσωπος των Οργανώσεων δυτικής Ευρώπης συμμετείχε στην ιστορική 12η Ολομέλεια στη Βουδαπέστη, στην οποία οριστοκοποίηθηκε η διάσπαση του κόμματος. Από το 1969 μέχρι το 1978 εργάσθηκε στη Σορβόνη ως Εντεταλμένος Διδάσκαλος και Ερευνητής σε θέματα οικονομικής ανάπτυξης, προγραμματισμού και χωροταξίας. Διετέλεσε επίσης Διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικής Ανάπτυξης του ίδιου Πανεπιστημίου.
Ήταν ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ
Το 1981 εκλέχθηκε για πρώτη φορά Βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ, ιδιότητα την οποία κατείχε αδιάλειπτα μέχρι το 2012.Διετέλεσε Υφυπουργός Εμπορίου (1982), Υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Ευρωπαϊκής Κοινότητας (1984), Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών (1985-1989). Κατά την περίοδο 1989 μέχρι 1993 ορίστηκε Αντιπρόσωπος του Ελληνικού Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος προσερχόμενος σε υπουργικό συμβούλιο τα χρόνια που αποτελούσε υπουργό του ΠΑΣΟΚ Τον Οκτώβριο 1993 ορκίστηκε και πάλι Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών. Τον Ιούλιο 1994 αναλαμβάνει Υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών. Τον Ιανουάριο 1996 ορκίστηκε Υπουργός Εξωτερικών ασκώντας τα καθήκοντά του μέχρι τον Φεβρουάριο 1999.
Τον Απρίλιο 2000 ορκίσθηκε Υπουργός Πολιτισμού διατηρώντας το αξίωμα έως το Νοέμβριο 2000. Διετέλεσε Επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Τον Ιούνιο 2003 ορίσθηκε εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ στο Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής. Το Νοέμβριο του 2004 ορίσθηκε Συντονιστής της προεκλογικής εκστρατείας του ΠΑΣΟΚ. Επανεκλέχθηκε μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ και ορίσθηκε αρμόδιος του Τομέα Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Πολιτικής Καταναλωτών. Στη συνέχεια ανέλαβε την ευθύνη του Τομέα Αυτοδιοίκησης, Δημόσιας Διοίκησης και Δικαιοσύνης ενώ σήμερα προΐσταται στον νευραλγικό Τομέα Εξωτερικής Πολιτικής, Ασφάλειας και Άμυνας.
Γενικός Εισηγητής του ΠΑΣΟΚ
Τον Σεπτέμβριο του 2006 ανέλαβε Γενικός Εισηγητής του ΠΑΣΟΚ στις διαδικασίες για την Συνταγματική Αναθεώρηση. Από το 2004 έως τις εκλογές του 2009 εκπροσώπησε την Βουλή των Ελλήνων στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στις 6 Οκτωβρίου 2009 ορκίστηκε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης. Άσκησε τα καθήκοντά του μέχρι τον Μάϊο του 2012. Ήταν συγγραφέας πολλών άρθρων και διαφόρων βιβλίων μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν τα «Παγκοσμιοποίηση και Αριστερά» (2001), «Εφήμεροι Προφήτες – Αδιέξοδα του νεοφιλελευθερισμού και κοινωνικά κινήματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης» (2005), «Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι» (2005), «Παρέμβαση στην Επικαιρότητα» (1994) και «Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα» (1988). Ήταν παντρεμένος με την Χριστίνα Χριστοφάκη και πατέρας πέντε παιδιών.
Υπόθεση Οτσαλάν
Στις αρχές του 1999 ο Θεόδωρος Πάγκαλος ως υπουργός Εξωτερικών κλήθηκε να χειριστεί την υπόθεση του Κούρδου Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος ήταν ιδρυτής και ηγέτης του PKK. Ο Οτσαλάν έχοντας καταφύγει στην Ελλάδα ενώ διωκόταν από την Τουρκία, μεταφέρθηκε, με την έγκριση του Πάγκαλου, στην ελληνική πρεσβεία της Κένυας και συνοδευόταν από τον αξιωματικό της ΕΥΠ Σάββα Καλεντερίδη, ο οποίος αργότερα δέχτηκε προφορικές εντολές αμφισβητούμενης προέλευσης να πετάξει τον Οτζαλάν έξω από την πρεσβεία.
Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι οι εντολές αυτές προέρχονταν από τον Πάγκαλο αν και ο ίδιος το αρνείτο. Επίσης, ο Πάγκαλος παρείχε διαβεβαιώσεις στον Έλληνα πρέσβη στην Κένυα ότι είχε εξασφαλίσει δίοδο για τον Οτσαλάν προς την Ολλανδία σε συνεργασία με τις κενυάτικες αρχές – ωστόσο ο Οτζααλάν συνελήφθη μετά από επιχείρηση της ΜΙΤ στο Ναϊρόμπι και οδηγήθηκε αεροπορικώς στην Τουρκία. Στην συνέχεια καταδικάστηκε από τουρκικό δικαστήριο και κρατείται.
Ο Πάγκαλος δέχτηκε κριτική και για το γεγονός ότι δεν εξασφαλίστηκαν εγγυήσεις από τους Κενυάτες για την ασφαλή μεταφορά του Οτζαλάν στην Ολλανδία αλλά ο ίδιος δικαιολογήθηκε λέγοντας ότι απουσίαζε τρεις μέρες από την Αθήνα και δεν παρακολουθούσε την υπόθεση. Με την σύλληψη του Οτσαλάν από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες, προκλήθηκε πολιτική κρίση στην Ελλάδα που οδήγησε στην παραίτηση τριών υπουργών, συμπεριλαμβανομένου και του Πάγκαλου.
«Μαζί τα φάγαμε»
Η Ελλάδα ήδη έχει μπει στο Μνημόνιο και ο Θεόδωρος Πάγκαλος ως μέλος της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ στις 21 Σεπτεμβρίου 2010, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της «Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης» σχετικά με τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την κατάργηση και τη συγχώνευση υπηρεσιών, οργανισμών και φορέων του δημοσίου τομέα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος από το βήμα της Βουλής, είπε τη φράση που έμελλε να ξεσηκώσει πλήθος αντιδράσεων από όλες τις κομματικές παρατάξεις, από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης αλλά και από τους ίδιους τους πολίτες.
«Η απάντηση εις την κατακραυγή που υπάρχει εναντίον του πολιτικού προσωπικού της χώρας “πώς τα φάγατε τα λεφτά;”, που μας ρωτάει ο κόσμος, είναι αυτή: “Σας διορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί. Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.”»
Το 2012 στο e-book του «Μαζί τα φάγαμε» αναλύει περαιτέρω το σκεπτικό του,
«Η φράση «τα φάγαμε όλοι μαζί» σημαίνει ότι ένα μεγάλο τμήμα από εμάς -τον ελληνικό λαό- συμμετείχαμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σε μη ορθολογικές πρακτικές και συμπεριφορές, στην πορεία του χρόνου, σε σχέση με τις δαπάνες και τα έσοδα του κράτους. Αυτό που λέμε «δημοσιονομική κρίση» είναι και δικό μας δημιούργημα… Οι πολίτες είτε με πράξεις, είτε με την εκπορευόμενη από την ενοχή απραξία τους, είτε απλά εκλέγοντας ακατάλληλα πολιτικά πρόσωπα για να διαχειριστούν τα κοινά, συμμετέχουν με συλλογικό τρόπο στη δημοκρατία και έχουν την ευθύνη των επιλογών τους.
Φυσικά δεν έχουν όλοι το ίδιο μερίδιο ευθύνης, η ευθύνη ξεκινάει από πάνω προς τα κάτω». Συνεχίζει παρακάτω λέγοντας: «Η πλειοψηφία των βουλευτών της Αριστεράς όχι μόνο δεν πρότεινε και δεν βοήθησε στο πολιτικό και άρα κοινωνικό έργο αλλά αποτέλεσε φραγμό στις τεκμηριωμένες και σοβαρές προτάσεις των άλλων. Ολα αυτά τα χρόνια ουδέποτε εκπρόσωπος της Αριστεράς αντέδρασε σε προσλήψεις, σε αυξήσεις μισθών, σε θέσπιση επιδομάτων, σε αυξήσεις συντάξεων, σε κοινωνικοποιήσεις επιχειρήσεων, σε απεργιακές κινητοποιήσεις ή σε διαδηλώσεις…Αντίθετα, σε συζητήσεις και προτάσεις τους ήθελαν και άλλες, πιο πολλές ακόμα παροχές…»
Από τα ηγετικά στελέχη της Νεολαίας Λαμπράκη
Να σημειωθεί ότι στα νεανικά του χρόνια ήταν από τα ηγετικά στελέχη της Νεολαίας Λαμπράκη και σύμφωνα με μαρτυρίες ήταν στην ομάδα που απέτρεψε την κηδεία -εν κρυπτώ κι εσπευσμένα- του Σωτήρη Πέτρουλα από τις αρχές, πριν πάρει το πτώμα του η οικογένειά του. Παράλληλα συμμετείχε ως εκπρόσωπος των Οργανώσεων της Δυτικής Ευρώπης στην ιστορική 12η Ολομέλεια του ΚΚΕ, που οριστικοποίησε το ρήγμα και την οργανωτική διάσπαση με το λεγόμενο «ΚΚΕ Εσωτερικού».
Η Κίνηση των «4»
Το φθινόπωρο του 1994 ο Θεόδωρος Πάγκαλος ήταν μεταξύ των προσώπων που συγκρότησαν την κίνηση των «4» (Παρασκευάς Αυγερινός, Βάσω Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης οι άλλοι τρεις), με την εσωκομματική κίνηση εντός του Κινήματος να σκληραίνει ακόμα περισσότερο με τον Ανδρέα Παπανδρέου να βρίσκεται στο στόχαστρο. Η υγεία του ήταν επιβαρυμένη και 1,5 χρόνο αργότερα παραιτήθηκε από την την πρωθυπουργία – όχι όμως και από την προεδρία του κόμματος – με τον Κώστα Σημίτη να τον διαδέχεται στις 18 Ιανουαρίου 1996.
Ανδρουλάκης: Ο Θεόδωρος Πάγκαλος έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στη δημόσια ζωή με τους αγώνες του για τη Δημοκρατία
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Νίκος Ανδρουλάκης εξέφρασε τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στην οικογένεια, τη σύζυγο και τα παιδιά του Θεόδωρου Πάγκαλου και δήλωσε ότι υπήρξε «ένας πολιτικός με μακρόχρονη διαδρομή, που έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στη δημόσια ζωή με τους άοκνους αγώνες του για τη Δημοκρατία». Πρόσθεσε ακόμη ότι «ήταν από τις ηγετικές μορφές του φοιτητικού κινήματος της δεκαετίας του ’60, μέσα από τη δράση του στη Νεολαία Λαμπράκη, στην Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) και στην παραδοσιακή Αριστερά.
Κατά τη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας διαδραμάτισε, πάντα στην πρώτη γραμμή, καθοριστικό ρόλο στην αντίσταση κατά της χούντας, με αναφορά τη Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στρατεύτηκε στο Πατριωτικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ), με καθοδηγητή τον Μίκη Θεοδωράκη και συνεργάστηκε με άλλες αντιστασιακές οργανώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 1974, μετά τη Μεταπολίτευση και την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, συμμετείχε από την πρώτη στιγμή, στους αγώνες του Κινήματος και πρωταγωνίστησε στην προσπάθεια να εξελιχθεί το ΠΑΣΟΚ και η Δημοκρατική Προοδευτική Παράταξη σε ισχυρό ρεύμα κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας.
Ο Θ. Πάγκαλος, από το 1981 ως το 2012, εκλεγόταν πάντα πρώτος βουλευτής στο Υπόλοιπο Αττικής, με έδρα την Ελευσίνα, την πόλη που αγαπούσε και είχε ταυτιστεί. Καθ’ όλη αυτή την περίοδο προσέφερε με σθένος, ακεραιότητα και αποτελεσματικότητα τις υπηρεσίες του από θέσεις κυβερνητικής ευθύνης και είχε ξεχωριστή συμβολή στην ισότιμη και ενεργό συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση».
Σημίτης για Πάγκαλο: Ήταν ένας αυστηρός κριτής των πολιτικών εξελίξεων
Συλλυπητήρια δήλωση για τον θάνατο του Θεόδωρου Πάγκαλου εξέδωσε ο Κώστας Σημίτης. «Ο Θεόδωρος Πάγκαλος ήταν ένας αυστηρός κριτής των πολιτικών εξελίξεων με στόχο την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης και ακριβούς εικόνας τους. Θα θυμόμαστε πάντα τη συμβολή του» ανέφερε ο πρώην πρωθυπουργός.
Παπανδρέου: Τον Θόδωρο Πάγκαλο τον εκτιμούσες ακόμη και όταν διαφωνούσες ριζικά με τις απόψεις του
«Ο Θόδωρος Πάγκαλος υπήρξε από τους σημαντικότερους αγωνιστές και πολιτικούς της αριστεράς και του σοσιαλιστικού κινήματος. Η ιδεολογική και πολιτική του συγκρότηση, σε συνδυασμό με τη μεγάλη αναλυτική και συνθετική δυνατότητά του και τον πλούτο των γνώσεων του, τον καθιστούσαν στέλεχος αναφοράς στην πολιτική ζωή του τόπου», τονίζει σε δήλωσή του ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου.
«Συνεργαστήκαμε συστηματικά με τον Θόδωρο για την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και εκτίμησα τη θέληση και τον πατριωτισμό του. Τον Θόδωρο Πάγκαλο τον εκτιμούσες ακόμη και όταν διαφωνούσες ριζικά με τις απόψεις του. Όσοι τον γνωρίσαμε και αγωνιστήκαμε μαζί του θα έχουμε πάντα στη σκέψη μας τον πνευματώδη λόγο του. Καλό ταξίδι φίλε Θόδωρε», καταλήγει ο κ. Παπανδρέου.
Βενιζέλος: Εμβληματική φυσιογνωμία της Μεταπολίτευσης
Για μια εμβληματική φυσιογνωμία της Μεταπολίτευσης, έκανε λόγο στη δική του συλλυπήτηρια δήλωση ο Ευάγγελος Βενιζέλος: «Ο Θεόδωρος Πάγκαλος πορεύτηκε από πολύ νέος μέσα στην Ιστορία. Εισήλθε στο τοπίο της Mεταπολίτευσης έχοντας ήδη συσσωρεύσει γνώσεις, ακαδημαϊκούς τίτλους και πολιτικές εμπειρίες κυρίως από τον χώρο της κομμουνιστικής αριστεράς. Ταίριαζε στον στρόβιλο του ΠΑΣΟΚ.
Υπό την αιγίδα του Ανδρέα Παπανδρέου ο Θεόδωρος Πάγκαλος ταυτίστηκε με τη μαχητική και ενεργό συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και εξέφρασε με τον καλύτερο τρόπο την αντίληψη ότι η ΕΕ είναι ένα πεδίο διαρκούς και σκληρής διαπραγμάτευσης. Αυτό το έκανε με το δικό του δυναμικό προσωπικό ύφος γνωρίζοντας όμως καλά τους πραγματικούς συσχετισμούς δυνάμεων και τα όρια που τίθενται. Συνέδεσε το όνομά του με μεγάλες στιγμές όλων των κυβερνητικών περιόδων του ΠΑΣΟΚ και με ιστορικές επιτυχίες όπως η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνδέθηκε και με στιγμές ιδιαίτερα δύσκολες όπως τα Ίμια και η υπόθεση Οτσαλάν.
Δεν του έλειψαν ούτε οι προκλήσεις ούτε οι εμπειρίες. Και στην επώδυνη περίοδο της οικονομικής κρίσης και των αντιδημοφιλών αποφάσεων στάθηκε ακλόνητος στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Συνυπήρξαμε ως υπουργοί πολλών κυβερνήσεων, τελικά ως αντιπρόεδροι δυο κυβερνήσεων της περιόδου της κρίσης. Συμπλεύσαμε και διαφωνήσαμε σε εκτιμήσεις και επιμέρους χειρισμούς. Έχω την αίσθηση ότι γνώρισα καλά τον πολύπτυχο, αντιφατικό και γοητευτικό Θόδωρο Πάγκαλο, αυτήν την εμβληματική φυσιογνωμία της Μεταπολίτευσης και όχι μόνο του κομματικού του χώρου και τον αποχαιρετώ με λύπη ως φίλο. Τα συλλυπητήρια μου στην Χριστίνα, τα παιδιά του, όλους τους δικούς του ανθρώπους».
