Ψηφιακές πληρωμές Ελλάδα: Τι σημαίνει αυτό για τη φοροδιαφυγή
Ένα βήμα πιο κοντά στις ψηφιακές πληρωμές έχουν έρθει οι Έλληνες καταναλωτές στις καθημερινές τους συναλλαγές, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό και στην αντιμετώπιση ενός σημαντικού ζητήματος που συνδέεται με την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Με την πάροδο του χρόνου και ειδικότερα μετά την πανδημία, οι τρόποι πληρωμής έχουν αλλάξει. Εκτός του ότι πλέον τα περισσότερα πράγματα γίνονται ψηφιακά, έχουν εισαχθεί νέοι τρόποι πληρωμής στην αγορά. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Focus Bari με τίτλο «Οι Τρόποι Πληρωμής που προτιμούν οι Έλληνες» που διεξάχθηκε το Μάιο του 2023, η χρεωστική κάρτα βρίσκεται πλέον στην κορυφή των προτιμήσεων των καταναλωτών για να πληρώσουν τις αγορές τους.
Ειδικότερα οι Έλληνες καταναλωτές προτιμούν συστηματικά, κατά μέσο όρο, να πληρώνουν τις αγορές τους με τους ακόλουθους τρόπους: Χρεωστική κάρτα από Ελληνική τράπεζα (πλαστικό) 48%, μετρητά/αντικαταβολή 40%, ηλεκτρονική μεταφορά (e-banking / m-banking) 30%, πιστωτική κάρτα από Ελληνική τράπεζα (πλαστικό) 17%, χρεωστική κάρτα από Ελληνική τράπεζα στο κινητό (ψηφιακή) 16%, Ψηφιακά πορτοφόλια (Google Pay, Apple Pay, κλπ.) 15%, πιστωτική κάρτα από Ελληνική τράπεζα στο κινητό (ψηφιακή) 6%, προπληρωμένη κάρτα (πλαστικό ή ψηφιακή) 6%, κάρτα Revolut (πλαστικό ή ψηφιακή) 5%, Payzy by Cosmote 2%, κάρτα N26 (πλαστικό ή ψηφιακή) 1% και με την μέθοδο Buy Now Pay Later (BNPL), όπως π.χ. Klarna 1%
Η αξία των συναλλαγών με κάρτες αυξήθηκε το 2022 κατά 21%
Σύμφωνα, εξάλλου, με στοιχεία που παρουσίασε κατά τη διάρκεια του 10ου Digital Banking Forum ο Αντίγονος Παπαδόπουλος διευθύνων σύμβουλος της Cardlink η αξία των συναλλαγών με κάρτες αυξήθηκε το 2022 κατά 21% ενώ ο αριθμός των συναλλαγών κατά 19% σε σχέση με το 2021 με τα διψήφια ποσοστά ανάπτυξης να συνεχίζονται και το 2023. Το 2022 η αξία των συναλλαγών που πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση καρτών έφθασε στα 54 δισ. ευρώ (+21%), ενώ και στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2023 η αύξηση διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα με ρυθμό 15%. Αντίστοιχα, ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες έφθασε στα 1,8 δισ. το 2022 (+19%), ενώ στο α’ τρίμηνο του 2023 η αύξηση είναι της τάξεως του 17%.
Συναλλαγές με κάρτες και για ποσά κάτω των 2 ευρώ
Η αύξηση κατά το 2022 προέρχεται και από τις κάρτες εξωτερικού καθώς η ανάκαμψη του τουρισμού δίνει σημαντική ώθηση. Ειδικότερα, η αξία των συναλλαγών με κάρτες εξωτερικού έφθασε στα 9,3 δισ. ευρώ (+44%), ενώ των καρτών ελληνικών τραπεζών στα 44,7 δισ. ευρώ (+17%). Αναφορικά με τον αριθμό των συναλλαγών, με κάρτες εξωτερικού έφθασαν στα 144 εκατ. (+39%), ενώ με ελληνικές στα 1,6 δισ. (+17%). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί και ότι το 7,5% του συνόλου των συναλλαγών με κάρτες γίνεται για αγορές κάτω των 2 ευρώ με το 42% του πλήθους των συναλλαγών να αφορά αγορές κάτω των 10 ευρώ. Γεγονός που επιβεβαιώνει ότι ο τρόπος των καθημερινών μας συναλλαγών έχει γυρίσει οριστικά σελίδα.
Η συνολική αξία εγχώριων συναλλαγών με ελληνικές κάρτες ξεπέρασε την αξία αναλήψεων μετρητών για πρώτη φορά το 2022
Στο ίδιο μήκος κύματος σε μελέτη του ΙΟΒΕ για την επίδραση της πανδημίας στην ενίσχυση της χρήσης καρτών πληρωμών ότι η χρήση καρτών έχει διευρυνθεί συστηματικά μετά το 2015, σε συνέχεια της επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, μέτρων προώθησης των ηλεκτρονικών πληρωμών αλλά και της κρίσης πανδημίας. Ειδικότερα η σωρευτική αύξηση στη χρήση την περίοδο 2015-2022 ξεπερνάει τις 12 φορές ως προς τον αριθμό συναλλαγών και τις 5 φορές ως προς την αξία συναλλαγών. Η συνολική αξία εγχώριων συναλλαγών με ελληνικές κάρτες ξεπέρασε την αξία αναλήψεων μετρητών για πρώτη φορά το 2022, ενώ η χρήση καρτών επεκτείνεται σε μικρότερης αξίας συναλλαγές.
Η σχετική ώθηση της χρήσης καρτών μετά την πανδημία εκτιμάται ακόμα σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ μεγαλύτερη για διαδικτυακές αγορές, ειδικά μέσω πιστωτικών καρτών, όπου ο αριθμός συναλλαγών εξαπλωνόταν κατά 59,3% ταχύτερα από τη δραστηριότητα στο λιανικό εμπόριο το 2022, έναντι 44,8% το 2019. Παρά τη σύγκλιση με τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο, το επίπεδο χρήσης καρτών σε σχέση με την ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα παραμένει το 18ο χαμηλότερο μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ, καθώς η χρήση καρτών παραμένει αναλογικά χαμηλή σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως οι υπηρεσίες.
Γιατί είναι κομβικό να ενισχυθούν περαιτέρω οι ηλεκτρονικές πληρωμές
Όπως επισημαίνει το ΙΟΒΕ η υψηλότερη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών σχετίζεται με χαμηλότερο «κενό ΦΠΑ» ανά την Ευρώπη. Παρά την πρόσφατη βελτίωση, στην Ελλάδα καταγράφεται ένα από τα υψηλότερα «κενά ΦΠΑ» στην ΕΕ. Καθώς υπάρχει ακόμα σημαντικό περιθώριο για ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης μέσα από αύξηση της χρήσης καρτών, η μελέτη προτείνει τη λήψη περαιτέρω μέτρων πολιτικής που ενθαρρύνουν την εξάπλωση των ηλεκτρονικών πληρωμών. Ενδεικτικά, συμπληρωματικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η άμεση επιστροφή στον καταναλωτή ενός ποσοστού επί της αξίας στοχευμένων ηλεκτρονικών αγορών, η επέκταση του μηχανισμού κινήτρων και αντι-κινήτρων για ηλεκτρονικές πληρωμές (B2C και B2B) στην πλευρά των επαγγελματιών, καθώς και παρεμβάσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο, όπως η επέκταση της εφαρμογής υποχρεωτικής αποδοχής ηλεκτρονικών πληρωμών σε όλους τους επαγγελματίες.
Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η δήλωση του γενικού διευθυντή του ΙΟΒΕ καθηγητή Νίκου Βέττα στα μέσα του 2018 σε παρουσίαση της αντίστοιχης μελέτης του ΙΟΒΕ ότι εάν η Ελλάδα συνέκλινε με το μέσο όρο χρήσης καρτών στην ΕΕ, τα έσοδα από τον ΦΠΑ θα αυξάνονταν κατά 20%, δηλαδή θα εισέρρεαν στα ταμεία του κράτους περί τα 3,3 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Με βάση την άνοδο από την χρήση καρτών που παρατηρήθηκε από τότε μέχρι σήμερα, με την μεσολάβηση και της πανδημίας, σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις ένα σημαντικό μέρος από τα 3,3 δις. ευρώ έχει καταφέρει και μπει στα κρατικά ταμεία. Κάτι που επιβεβαιώνεται και από πρόσφατα στοιχεία που δείχνουν καλύτερη απόδοση εσόδων από ΦΠΑ τους τελευταίους μήνες.
Τρόποι πληρωμών και Διατραπεζικά Συστήματα ΔΙΑΣ
Στην προοπτική να ενταθεί η δυναμική των τεχνολογικών λύσεων και υπηρεσιών πληρωμών που αναπτύσσει και διαθέτει στην εγχώρια αγορά και μέσω των Διατραπεζικών Συστημάτων (ΔΙΑΣ) ΑΕ, αναφέρθηκε πρόσφατα και η Σταυρούλα Καμπουρίδου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της ΔΙΑΣ ΑΕ. Συγκεκριμένα, η κα Καμπουρίδου απηύθυνε ανοικτή πρόσκληση προς τους acquirers, τις εταιρείες που επεξεργάζονται πληρωμές με κάρτα για λογαριασμό εμπόρων, καλώντας τους να διασυνδεθούν και σε συνεργασία με τις τράπεζες – μέλη της ΔΙΑΣ να προσφέρουν πρόσθετους τρόπους ηλεκτρονικών πληρωμών στην αγορά.
Υπογράμμισε επίσης το ενδιαφέρον της εταιρείας για την περαιτέρω ανάπτυξη των Account-to-Account (Α2Α) πληρωμών στο λιανικό εμπόριο, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 18% της αξίας των συναλλαγών στο ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα, η οποία ακόμη βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο από 1% , γεγονός, ωστόσο, που υποδηλώνει ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης για το μέλλον. Μάλιστα, η ίδια κάλεσε τους acquirers να συμπράξουν με την ΔΙΑΣ, συνδεόμενοι, σε συνεργασία με τις τράπεζες, στο Σύστημα Πληρωμών, προκειμένου να προσφέρουν προς τους εμπόρους-πελάτες τους πρόσθετους τρόπους πληρωμών, μέσω της ένταξης διατραπεζικών λύσεων.
«Η συγκυρία είναι κατάλληλη για να δοθεί και στην Ελλάδα η λύση του Α2Α ως ένα κοινά αποδεκτό εναλλακτικό μέσο πληρωμής για τους εμπόρους. Απώτερο ζητούμενο είναι ο περιορισμός της χρήσης των μετρητών στο φυσικό σημείο, το οποίο με τη σειρά του θα επιφέρει σημαντικά οφέλη, όπως λ.χ. την ενίσχυση των φορολογικών εσόδων, τον εξορθολογισμό του κόστους των πληρωμών, την ενίσχυση της ασφάλειας και καινοτομίας κ.ά. Η ΔΙΑΣ αποτελεί Hub σύνδεσης των πληρωμών ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος, διαθέτει μια εθνική λύση, εκφράζει την βούλησή της για συνεργασία και επιθυμεί ανάλογο ενδιαφέρον να επιδειχθεί από την πλευρά των εταιρειών που επεξεργάζονται πληρωμές με κάρτα για λογαριασμό ενός εμπόρου, προς όφελος του συνόλου των εμπλεκομένων μερών.
Έντονα ανοδικά μεγέθη συνολικά για την ΔΙΑΣ ΑΕ κατά την τελευταία τριετία
Όπως ανέφερε η Σταυρούλα Καμπουρίδου στην τελευταία διετία έχει μεταβληθεί πλήρως το τοπίο των payments στην χώρα μας, με την είσοδο διεθνών PayTech, την ανάδυση εγχώριων εταιρειών που με τη σειρά τους ανέπτυξαν σειρά από in-house λύσεις και το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, προερχόμενο από το εξωτερικό με τις αντίστοιχες συμπράξεις.
Στο τοπίο αυτό η ΔΙΑΣ κινήθηκε με ουσιαστικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα αναφορικά με το IRIS Person to Person (P2P), καθώς κατάφερε να πολλαπλασιάσει x30 φορές το πλήθος συναλλαγών πενταμήνου (Ιανουαρίου-Μάϊου) στο διάστημα 2020-2023 (από 200.000 το 2020 σε περίπου 6 εκατομμύρια συναλλαγές φέτος). Στο ίδιο προϊόν οι χρήστες από 700.000 το 2021, σήμερα ανέρχονται σε 1,7 εκατομμύρια, με τον αριθμό εγγραφής των νέων χρηστών να παραμένει σταθερός πλέον στους 60.000 σε μηνιαία βάση και με στόχο την υπέρβαση των 2 εκατομμυρίων χρηστών έως το τέλος του 2023.
