Μητσοτάκης - Ερντογάν Βίλνιους: Το «σκληρό παζάρι» και ο ρόλος των ΗΠΑ στο «οχυρό» του Βίλνιους
Γεμάτη θα είναι η νέα εβδομάδα, με τις πολιτικές εξελίξεις που θα τρέξουν στο διπλωματικό επίπεδο να παίρνουν “φωτιά”. Μετά τις εγχώριες διεργασίες στη Βουλή, όπου η κυβέρνηση έλαβε την απαιτούμενη ψήφο εμπιστοσύνης, το σκηνικό στρέφεται πλέον στο ΝΑΤΟ. Ο πρωθυπουργός αναχωρεί σήμερα για τη Λετονία, όπου θα συναντηθεί τον πρωθυπουργό της χώρας, Κρισιάνις Κάρινς και την Τρίτη θα συμμετάσχει στην κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής των χωρών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Εκεί θα κριθούν πολλά για την ελληνική εξωτερική πολιτική, τις σχέσεις και τις συνεργασίες μεταξύ κρατών – μελών, όπως είναι οι ΗΠΑ και η Τουρκία που παράλληλα καλείται να πει το «ναι» στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Στο περιθώριο της Συνόδου, για την Τετάρτη έχει προγραμματιστεί η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Όπως έχει γνωστό, οι δυο τους θα συναντηθούν στις 12:00 το μεσημέρι, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών.
Στη συνάντηση που είναι η πρώτη μετά από πολύ καιρό και αφού οι δύο κυβερνήσεις έλαβαν σχεδόν ταυτόχρονα το χρίσμα για μια ακόμη θητεία, στο πλευρό του πρωθυπουργού θα σταθούν ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και κατά πάσα πιθανότητα, η υφυπουργός Εξωτερικών, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου που είχε διατελέσει για πολλά χρόνια πρέσβης της χώρας στις ΗΠΑ και η διπλωματική σύμβουλος, Άννα Μαρία Μπούρα. Από τουρκικής πλευράς, μαζί με τον Ερντογάν θα βρίσκονται ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν (πρώην αρχηγός ΜΙΤ) και ο σύμβουλος του Τούρκου προέδρου και εκπρόσωπος Τύπου, Τσαγατάι Κιλίτς. Θα είναι η πέμπτη, τετ-α-τετ, συνάντηση των δύο ηγετών τα τελευταία τέσσερα χρόνια με την τελευταία στα μέσα Μαρτίου του 2022 στην Κωνσταντινούπολη.
Οι προσδοκίες της Αθήνας
Η προσπάθεια εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων από την πλευρά της Αθήνας είναι δεδομένη, έστω και αν δεν καλλιεργούνται υπερβολικές προσδοκίες. Ωστόσο, η κυβέρνηση θεωρεί ότι υπάρχει μια ακόμη ευκαιρία να αποκατασταθούν οι δίαυλοι επικοινωνίας, να επαναβεβαιωθεί η διάθεση των δυο πλευρών, να συνεχιστεί η ηρεμία στο Αιγαίο, η προώθηση της λεγόμενης «θετικής ατζέντας» και να διερευνηθούν οι δυνατότητες επανάληψης των συνομιλιών για τα «Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης», αλλά και η προετοιμασία επανάληψης των διερευνητικών. Εξάλλου, η φράση του πρωθυπουργού από το βήμα της Βουλής κατά τη διάρκεια των διερευνητικών, ότι «…δεν πρέπει να διαπραγματευόμαστε από φόβο, αλλά να μη φοβόμαστε να διαπραγματευθούμε», δίνει το στίγμα για τις πάγιες θέσεις της Αθήνας.
Από την πλευρά της, η Άγκυρα διατηρεί τις δικές προσδοκίες από τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, καθώς θεωρεί ότι έτσι θα ανοίξει μία νέα σελίδα και θα υπάρξει ακόμη και ώθηση για μια επόμενη συνάντηση. Στη νέα εποχή ως Τούρκος πρόεδρος, ο Ερντογάν δείχνει να έχει αλλάξει τον τρόπο που διαπραγματεύεται και πιθανότατα δεν θα επιδιώξει «σύγκρουση» με την Ελλάδα. Αυτά που αναμένεται να ζητήσει η Τουρκία, είναι να μπει ένα τέρμα στους εξοπλισμούς των νησιών και να ανοίξει η συζήτηση για τις θαλάσσιες ζώνες, καθώς βλέπει ότι η Δύση πιέζει για μία πιο ευέλικτη διπλωματία. Εξάλλου, το «καλό παιδί» που προσπαθεί να υποδυθεί ο Ερντογάν, δεν το κάνει για την Ελλάδα, αλλά για την συμφωνία με τις ΗΠΑ γύρω από τα F-16.
Το ΝΑΤΟ «οχυρώνει» το Βίλνιους
Εν τω μεταξύ, το Βίλνιους περιμένει να φιλοξενήσει τους ηγέτες του ΝΑΤΟ, όπου μεταξύ άλλων θα γίνει και η πρώτη προσπάθεια επαναπροσέγγισης Ελλάδας και Τουρκίας, σχεδόν μετά από έναν ολόκληρο χρόνο «ψυχρότητας». Η πρωτεύουσα της Λιθουανίας είναι ήδη ένα πραγματικό οχυρό και αυτό γιατί η νέα στρατηγική ασφάλειας που προωθεί το ΝΑΤΟ έναντι της ρωσικής επιθετικότητας θα κυριαρχήσει στη Σύνοδο. Περίπου χίλιοι στρατιώτες, προηγμένα συστήματα αεράμυνας από 16 κράτη – μέλη και δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, έχουν ήδη λάβει θέση… μάχης. «Έρχονται ηγέτες από 40 χώρες, ο πρόεδρος των ΗΠΑ και άλλοι ηγέτες του ΝΑΤΟ, άρα θα ήταν πέρα για πέρα ανεύθυνο να έχουμε απροστάτευτους αιθέρες», είπε ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα.
Στο επίκεντρο της Συνόδου, θα βρεθεί το προσωπικό «στοίχημα» του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν για συναίνεση στη νέα στρατηγική που προωθεί για την συλλογική ΝΑΤοϊκή ασφάλεια έναντι της ρωσικής επιθετικότητας. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ανέφερε ότι «θα στείλουμε ξεκάθαρο μήνυμα: Το ΝΑΤΟ παραμένει ενωμένο, η ρωσική επιθετικότητα δεν θα αποδώσει». Ωστόσο, η επίδειξη ενότητας προϋποθέτει πρωτίστως να πειστεί η Τουρκία να άρει το βέτο στην ένταξη της Σουηδίας. «Γόρδιος δεσμός» που περνά από το «παζάρι» του Ερντογάν για τα F-16.
Αδυναμίας ομοφωνίας υπάρχει και στο θέμα των σχέσεων του ΝΑΤΟ με την Ουκρανία. Αν η ένταξή της θα ωφελήσει τη στρατηγική ασφάλεια της Συμμαχίας ή όχι. Αλλά για το Κίεβο είναι η ώρα της αλήθειας και πιέζει για αναβάθμιση της σχέσης μέσω ενός οδικού χάρτη. «Μιλάμε για ένα ξεκάθαρο σήμα, κάποια απτά βήματα προς την κατεύθυνση της πρόσκλησης. Χρειαζόμαστε αυτό το κίνητρο» υπογράμμισε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο Τζο Μπάιντεν, όμως, προειδοποιεί πως εν μέσω πολέμου δεν ενδείκνυται να ληφθεί η ιστορική αυτή απόφαση.
Δένδιας – Όστιν θα τα «πουν» για τα F35
Τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό ομόλογό του Λόιντ Όστιν είχε την Κυριακή ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας. Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκαν η εμβάθυνση της αμυντικής σχέσης Ελλάδας – ΗΠΑ, όπως και η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με πληροφορίες, Δένδιας και Όστιν αναμένεται να συναντηθούν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους και εκεί η ελληνική πλευρά αναμένεται να συζητήσεις το ζήτημα της προμήθειας των υπερσύγχρονων μαχητικών αεροσκαφών 5ης γενιάς F35.
Επιστολή Αμερικανών βουλευτών σε Μπλίνκεν
Εξάλλου, γύρω από την πιθανή συμφωνία ΗΠΑ – Τουρκία για τα F-16, έξι Αμερικανοί βουλευτές πρότειναν μέσω επιστολής τους στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, τη δημιουργία ενός εποπτικού μηχανισμού που θα είναι σε θέση να διασφαλίσει ότι η Τουρκία δεν θα χρησιμοποιήσει τα νέα μαχητικά για την παραβίαση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο.
Σε επιστολή που στάλθηκε, οι βουλευτές της ομάδας ελληνικών θεμάτων στη Βουλή των Αντιπροσώπων, επιχειρηματολογούν υπέρ ενός τέτοιου μηχανισμού που θα είναι σε θέση να παγώσει, να καθυστερήσει ή ακόμα και να ακυρώσει τη μεταφορά των μαχητικών αναλόγως με τη συμπεριφορά της Τουρκίας. Οι Αμερικανοί νομοθέτες υποστηρίζουν ότι οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορούν να συμπεριληφθούν στην Επιστολή Προσφοράς και Αποδοχής (LOA) την οποία θα στείλει η αμερικανική κυβέρνηση στην Τουρκία στην περίπτωση που εγκριθεί η σύμβαση για τα F-16.
