«Συνάντηση γνωριμίας» χαρακτήρισε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας τη συζήτηση που είχε με τον Τούρκο ομόλογό του Γιασάρ Γκιουλέρ στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους. «Η συνάντηση με τον κ. Γκιουλέρ αποτέλεσε μία συνάντηση γνωριμίας και όχι μια συνάντηση έστω και γενικής συζήτησης επί συγκεκριμένων θεμάτων ή επί των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Επιθυμώ να δημιουργήσω μία ειλικρινή σχέση με τον ομόλογό μου, ακόμη κι αν χρειαστεί να διαφωνήσουμε» δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τα Νέα». Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Δένδιας εξέφρασε την πεποίθηση ότι η ειλικρινής προσωπική σχέση παίζει σημαντικό ρόλο όταν υπάρχουν προβλήματα. «Με τον κ. Τσαβούσογλου συνομιλούσαμε σε κρίσιμες στιγμές, χωρίς να δημοσιοποιηθεί το παραμικρό», αποκάλυψε.
Αναφερόμενος στα ελληνοτουρκικά, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας έκανε λόγο για βελτίωση επί του πεδίου, ωστόσο, επισήμανε ότι «δεν πρέπει να προτρέχουμε για το τι θα συμβεί σε βάθος χρόνου ούτε παραβλέπουμε ότι υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία της τουρκικής πολιτικής, τα οποία εν δυνάμει μπορούν να προκαλέσουν ένταση. Στην κατεύθυνση της διατήρησης ενός γενικά καλού κλίματος πάντως μπορούν να συμβάλλουν σε ένα βαθμό, όχι βέβαια κυρίαρχο, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Νέα προσέγγιση στα Μ.Ο.Ε. δεν απαιτείται. Είναι συγκεκριμένα και με συγκεκριμένο, περιορισμένο σκοπό και δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση με τις διερευνητικές συνομιλίες».
Ερωτηθείς για την απόκτηση νέων F-16 από την Τουρκία, ο κ. Δένδιας σχολίασε ότι «η συνοχή του ΝΑΤΟ και η μη παραβίαση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων των συμμάχων, θα έλεγα ότι εμπίπτει στα συμφέροντα των ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση ο σχεδιασμός μας έχει σαφή αμυντικό προσανατολισμό και έχουμε τη δυνατότητα να τον αναπροσαρμόσουμε εφόσον διαπιστωθεί ότι η ισορροπία ισχύος στην ευρύτερη περιοχή τείνει να διαταραχθεί».
Για τα εξοπλιστικά
Για τα εξοπλιστικά, ανέφερε ότι η επίσημη αμερικανική απάντηση (LOA) για τα 20+20 F-35 και 6 νέων C-130J και 2 μεταχειρισμένων είναι σε αναμονή από το αρμόδιο γραφείο αμυντικής συνεργασίας (ODC) των ΗΠΑ. «Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες στις ΗΠΑ έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί, οπότε αισιοδοξούμε ότι πολύ σύντομα θα είμαστε σε θέση να αρχίσουμε άμεσα τις διαπραγματεύσεις για τη συμβασιοποίηση των πολύ σημαντικών αυτών προγραμμάτων».
Όσον αφορά στο Πολεμικό Ναυτικό, σημείωσε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία ναυπήγησης των 3 νέων Φρεγατών FDI στη Γαλλία, η οποία μάλιστα υλοποιείται με ταχύτατους ρυθμούς, εξετάζεται αν θα ενεργοποιηθεί ή όχι η option για μία επιπλέον Φρεγάτα, ενώ βρίσκονται στη διαδικασία της αξιολόγησης από τα αρμόδια Επιτελεία οι προσφορές για το πρόγραμμα ναυπήγησης 4 νέων Κορβετών.
Αναλυτικά η συνέντευξη του Νίκου Δένδια
Κύριε Υπουργέ είναι η πρώτη σας συνέντευξη μετά το Βιλνιους και τη συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογο σας. Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα και κατά πόσο θεωρείτε ότι πρέπει να υπάρξει νέα προσέγγιση για τα ΜΟΕ;
«Αυτό το οποίο μπορώ κατ ’αρχάς να επισημάνω είναι ότι η συνάντηση αυτή έγινε μέσα σε πραγματικά καλό κλίμα. Τα αριθμητικά στοιχεία αποδεικνύουν άλλωστε ότι έχει υπάρξει βελτίωση επί του πεδίου, όλο αυτό το διάστημα που ακολούθησε την επίσκεψή μου, ως Υπουργού Εξωτερικών τότε, στις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας, όπως και των επισκέψεων άλλων κυβερνητικών αξιωματούχων της χώρας μας – μεταξύ των οποίων και η επίσκεψη του προκατόχου μου Υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου – οι οποίες ακολούθησαν.
Βεβαίως, δεν πρέπει να προτρέχουμε για το τι θα συμβεί σε βάθος χρόνου ούτε παραβλέπουμε ότι υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία της τουρκικής πολιτικής, τα οποία εν δυνάμει μπορούν να προκαλέσουν ένταση. Στην κατεύθυνση της διατήρησης ενός γενικά καλού κλίματος πάντως μπορούν να συμβάλλουν σε ένα βαθμό, όχι βέβαια κυρίαρχο, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Νέα προσέγγιση στα Μ.Ο.Ε. δεν απαιτείται. Είναι συγκεκριμένα και με συγκεκριμένο, περιορισμένο σκοπό και δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση με τις διερευνητικές συνομιλίες».
Με τον Γιασάρ Γκιουλέρ συζητήσατε για τη συνέχιση του μορατόριουμ; Και κατά ποσο η παράβαση της περασμένης βδομάδας, η οποία ακολούθησε, ήταν ένα ανησυχητικό η μη περιστατικό;
«Η συνάντηση με τον κ. Γκιουλέρ αποτέλεσε μία συνάντηση γνωριμίας και όχι μια συνάντηση έστω και γενικής συζήτησης επί συγκεκριμένων θεμάτων ή επί των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Επιθυμώ να δημιουργήσω μία ειλικρινή σχέση με τον ομόλογό μου, ακόμη κι αν χρειαστεί να διαφωνήσουμε. Όπως είχα αποδείξει και κατά την προηγούμενη υπουργική μου θητεία, η ειλικρινής προσωπική σχέση παίζει σημαντικό ρόλο και συντελεί στο να υπάρχει άμεση επικοινωνία μεταξύ δύο Υπουργών, ιδίως όταν υπάρχουν προβλήματα.
Με τον κ. Τσαβούσογλου συνομιλούσαμε σε κρίσιμες στιγμές, χωρίς να δημοσιοποιηθεί το παραμικρό. Όσον αφορά το περιστατικό στο οποίο αναφέρεστε, ποτέ δε μας χαροποιεί μία παράβαση. Η σύγκριση των αριθμών όμως δείχνει ότι αυτή τη στιγμή δεν τίθεται καν θέμα σύγκρισης με την προ έτους κατάσταση. Αυτό δε σημαίνει φυσικά ότι συγχωρείται εφησυχασμός».
Ο πρωθυπουργός παραδέχτηκε ότι είμαστε ακόμα μακριά από λύση της διαφοράς με την Τουρκία για τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών αλλά μίλησε και για ενδεχόμενες αναγκαίες υποχωρήσεις. Ποιες θα είναι αυτές και κατά πόσο θεωρείτε ότι σε μια Βουλή με ακροδεξιές δυνάμεις θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό;
«Κυρία Φωτάκη, η προσφυγή στη Χάγη για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας είναι πάγια θέση της χώρας μας από το 1975 και τη συνάντηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή με τον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ. Και είναι η Τουρκία αυτή που υπαναχώρησε στη συνέχεια, όχι η Ελλάδα. Στο ενδεχόμενο μιας τέτοιας προσφυγής αναφερόταν ο κ. Μητσοτάκης, όπως και στην πάγια θέση της χώρας μας για οριοθέτηση ΑΟΖ με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), και όχι φυσικά σε συζήτηση για θέματα εθνικής κυριαρχίας, όπως κατέστησε σαφές και ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος κ. Μαρινάκης.
O πρωθυπουργός συμπλήρωσε στην ίδια συνέντευξη στην οποία αναφέρεστε ότι έχει υποχρέωση να διερευνήσει «αν υπάρχει ένα παράθυρο» και ότι «μπορεί και να μην υπάρχει τελικά». Άλλωστε, όπως υπενθυμίσατε και εσείς, δεν είμαστε σήμερα σε αυτό το στάδιο. Όσον αφορά τα κόμματα στα οποία αναφέρεστε και τις αντιδράσεις τους, η Κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι δεν είναι αυτό το κριτήριο με το οποίο αναλαμβάνει πολιτικές πρωτοβουλίες και ότι εκτελεί την εθνική της αποστολή».
Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε καλά νέα από τις ΗΠΑ για την ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων. Που βρισκόμαστε με το LoA για τα F- 35 αλλά και για τα C-130; Εξελίξεις αναμένονται και για το Πολεμικό Ναυτικό. Ποιος ο σχεδιασμός και πώς απαντάτε στο μπαράζ δημοσιευμάτων που αναφέρονται σε στροφή στα υπό απόσυρση στις ΗΠΑ πλοία LCS;
«Οι LOA για τα 20+20 F-35 αλλά και για 6 νέα C-130J και 2 μεταχειρισμένα, είναι σε αναμονή από το αρμόδιο γραφείο αμυντικής συνεργασίας (ODC) των ΗΠΑ. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες στις ΗΠΑ έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί, οπότε αισιοδοξούμε ότι πολύ σύντομα θα είμαστε σε θέση να αρχίσουμε άμεσα τις διαπραγματεύσεις για τη συμβασιοποίηση των πολύ σημαντικών αυτών προγραμμάτων.
Αναφορικά με το Πολεμικό Ναυτικό, σχεδιασμός για τη μελλοντική δομή του υφίσταται και είναι δυναμικός. Εφόσον υπάρξουν επιχειρησιακά επωφελείς προσφορές, οι οποίες εντάσσονται σε αυτόν τον σχεδιασμό, θα αξιολογηθούν από τα αρμόδια Επιτελεία για να γίνει κατάλληλη εισήγηση προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Είναι σε εξέλιξη ήδη η διαδικασία ναυπήγησης των 3 νέων Φρεγατών FDI στη Γαλλία, η οποία μάλιστα υλοποιείται με ταχύτατους ρυθμούς. Εξετάζεται αν θα ενεργοποιηθεί ή όχι η option για μία επιπλέον Φρεγάτα, ενώ βρίσκονται στη διαδικασία της αξιολόγησης από τα αρμόδια Επιτελεία οι προσφορές για το πρόγραμμα ναυπήγησης 4 νέων Κορβετών».
Πρέπει να ανησυχεί η Ελλάδα εφόσον ξεκλειδώσει το πρόγραμμα των F16 για την Τουρκία από το Κογκρέσο;
«Η απόκτηση νέων F-16 blk70 από την Τουρκία είναι κάτι που αφορά έμμεσα και τη χώρα μας, αλλά πρωτίστως είναι θέμα μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας. Οι ΗΠΑ, νομίζω ότι πρέπει να κρίνουν κατά το συμφέρον τους, αλλά η συνοχή του ΝΑΤΟ και η μη παραβίαση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων των συμμάχων, θα έλεγα ότι εμπίπτει στα συμφέροντα των ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση ο σχεδιασμός μας έχει σαφή αμυντικό προσανατολισμό και έχουμε τη δυνατότητα να τον αναπροσαρμόσουμε εφόσον διαπιστωθεί ότι η ισορροπία ισχύος στην ευρύτερη περιοχή τείνει να διαταραχθεί.
Με βάση τα αριθμητικά δεδομένα τα οποία σας προανέφερα για τον ελληνικό σχεδιασμό, αυτή τη στιγμή δεν προκύπτει ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας για την αναλογία μαχητικών αεροσκαφών μεταξύ των δύο κρατών, χωρίς, επαναλαμβάνω, αυτό να σημαίνει ότι δεν παρακολουθούμε το ζήτημα. Να υπενθυμίσω μόνο ότι κάποτε η επιδίωξη ήταν μία αναλογία 7 προς 10».
Τα εξοπλιστικά χρησιμοποιήθηκαν το προηγούμενο διάστημα και ως ένα χαρτί αμυντικής διπλωματίας. Θεωρείτε ότι αυτό μπορεί να συνεχιστεί;
«Είναι σαφές, και πρέπει να το επαναλαμβάνουμε διαρκώς στο εσωτερικό και εξωτερικό ακροατήριο, ότι τα εξοπλιστικά μας προγράμματα υλοποιούνται βάσει μακρόπνοου σχεδιασμού από τα Γενικά Επιτελεία. Είναι γνωστό ότι η χώρα μας διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με πολλές χώρες – κατασκευάστριες κύριων και δευτερευόντων οπλικών συστημάτων. Αυτό που γέρνει την πλάστιγγα για την επιλογή προς προμήθεια κάποιου οπλικού συστήματος είναι οι επιχειρησιακές ανάγκες και ο σχεδιασμός των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και οι γεωπολιτικές ισορροπίες.
Οι εξοπλισμοί αποτελούν, βεβαίως, ενισχυτικό στοιχείο στην οικοδόμηση σχέσεων, αλλά η αμυντική διπλωματία είναι κάτι ευρύτερο και εξαιρετικά σημαντικό, στο οποίο στοχεύω να δώσω ιδιαίτερη έμφαση κατά τη διάρκεια της υπουργικής θητείας μου. Η Ελλάδα σήμερα, μετά από 4 χρόνια διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, είναι μια χώρα με αυτοπεποίθηση, με ενεργό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή και με διευρυμένες συμμαχίες, η οποία δεν κινείται φοβικά, ούτε έχει αποκλειστικά «τουρκοκεντρική» πολιτική. Σε αυτή την κατεύθυνση, της Ελλάδας που είναι ένας υπολογίσιμος και αξιόπιστος παράγοντας διεθνώς, πιστεύω ότι θα πορευθούμε τη νέα τετραετία και μέσω της αμυντικής διπλωματίας».
Μιλήσατε στις προγραμματικές για διασύνδεση της θητείας με την κατάρτιση. Τι αλλαγές περιμένουμε;
«Στην Ελλάδα η θητεία αποτελεί βασικό πυλώνα της εθνικής άμυνας και της κοινωνικής συνοχής. Ο εκσυγχρονισμός της συνιστά αναγκαιότητα τόσο για τους στρατεύσιμους και την κοινωνία όσο και για τις Ένοπλες Δυνάμεις. Στόχος μας είναι να γίνει η θητεία ευκαιρία για τους στρατεύσιμους, μέσω της αξιοποίησης των πρότερων δεξιοτήτων τους και της κεφαλαιοποίησης των δεξιοτήτων που θα αποκτηθούν κατά τη διάρκειά της, ώστε να μην μπορεί να θεωρηθεί «χαμένος χρόνος».
Το σχέδιο εκσυγχρονισμού της θητείας μέσω της υλοποίησης του project «Θητεία – Ευκαιρία» περιλαμβάνει οριζόντιες δεξιότητες για όλους (όπως η αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων και η εκπαίδευση σε ξένες γλώσσες), αλλά και κάθετες εθελοντικού χαρακτήρα (όπως η εκπαίδευση σε ειδικότητες που οδηγούν σε επαγγελματική αποκατάσταση και η απόκτηση δεξιοτήτων μέσω της φοίτησης σε Κέντρα Δια Βίου Μάθησης των Ενόπλων Δυνάμεων). Τόσο για τις οριζόντιες όσο και για τις κάθετες δεξιότητες θα υπάρχει διαδικασία πιστοποίησής της απόκτησής τους από τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Η πιστοποιημένη απόκτηση κάθετων δεξιοτήτων για παράδειγμα θα χρησιμεύει και ως μοριοδοτούμενο προσόν στις προκηρύξεις συναφών αντικειμένων από το Δημόσιο, ενώ θα υπάρχει σύνδεση με την αγορά εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, μέσω συγκεκριμένων δράσεων. Πρόκειται για μία τεράστια αλλαγή, με χρηματοδότηση και από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η οποία θα καταστήσει τη στρατιωτική θητεία χρήσιμη στον τομέα της απόκτησης δεξιοτήτων και της επαγγελματικής αποκατάστασης».
Έγινε μεγάλη συζήτηση για τα περιφερειακά σχέδια του ΝΑΤΟ σχετικά με την αναφορά στα Στενά αλλά και την Κυπριακή Δημοκρατία και τις τουρκικές αντιδράσεις. Ισχύει η πληροφορία ότι οι τοποθεσίες θα αναφέρονται με συντεταγμένες και κατά πόσο αυτό ενόχλησε τη Λευκωσία;
«Όπως επισήμανα και στη Βουλή, κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης, η Ελλάδα έχει δηλώσει σαφώς την αντίθεσή της στα όσα υποστηρίζει η Τουρκία. Το ζήτημα όμως της ονομασίας των Στενών και της αναφοράς στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι θέμα που υπάγεται στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Εξωτερικών».