Ένα κατά συνθήκη ψεύδος
Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Είμαι ερωτευμένος με την ίδια γυναίκα 41 χρόνια. Αν το μάθει η γυναίκα μου, χάθηκα.
Henry Youngman
Αμερικανός κωμικός
“Εδω κι έναν χρόνο περίπου, γνώρισα έναν άνδρα, χωρισμένος κι αυτός, δέκα χρόνια νεότερο, όμορφο κι αθλητικό. Μαζί του, ζω έναν δυνατό έρωτα όπως από μικρή τον ζούσα πάντα, αλλά μονο στην φαντασία μου και μέσα από τα αφηγήματα της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου. Μια εμπειρία που δεν έζησα ούτε μια μέρα με τον άνδρα μου… Κι όσο τα χρόνια περνούσαν άρχισα σιγά σιγά να απογοητεύομαι πως ο έρωτας με αγνόησε, με προσπέρασε και πως τελικά θα φύγω από αυτήν την ζωη χωρίς να βιώσω αυτήν την υπέροχη εμπειρία. Και να τώρα, αυτός ο μικρός Θεός τελείως αναπάντεχα ήρθε και άνοιξε τα φτερά του πάνω στους ώμους μου με τον πιο θορυβώδη τρόπο.
Και για να ολοκληρωθεί αυτή η σχέση σκέφτηκα μόνη μου να φέρω στον κόσμο ένα παιδί μαζί του, ελπίζοντας πως θα του έκανα την έκπληξη της ζωής του αλλά και πως το παιδί θα ηταν ταυτόχρονα και ένας αδιάρρηκτος κρίκος που θα μας κρατούσε ενωμένους για όλη μας την ζωή.
Όμως ο γυναικολόγος μου με αποθάρρυνε. Θα ήταν επικίνδυνο για την ηλικία μου μια εξωσωματική μου είπε. Συμβιβάστηκα. Άλλωστε ο έρωτάς μας ειναι τόσο δυνατός, τόσο ειλικρινής, τόσο αληθινός που δεν χρειάζεται, εκτός των άλλων, να υποβάλλω σε δοκιμασία και το σώμα μου που με πολύ προσπάθεια και κόπο το διατηρώ σε άριστη κατάσταση όπως με πολύ νόημα με διαβεβαίωναν οι αμέτρητοι θαυμαστές μου σχολιάζοντας τις φωτογραφίες μου στον προσωπικό μου λογαριασμό απ’ τις ονειρεμένες διακοπές μου σε παντάστερο. Εγώ, το παιδί μου και ο νέος μου έρωτας.
Ώσπου κάποια στιγμή, τελείως αναπάντεχα, χωρίς κάποια αφορμή, μια μαύρη σκέψη άρχισε να στροβιλίζει στο μυαλό μου κι ένιωσα όλο αυτό το πολύ όμορφο που ζούσα να σωριάζεται σε συντρίμμια μπροστά στα πόδια μου. Κι αν με εγκαταλείψει, ακριβώς όπως εγκατέλειψε τη σύζυγό του για τα μάτια μου;”
Ένα κατά συνθήκη ψεύδος
Ο γάμος, έλεγε ο Μαξ Νορντάου, είναι ένα κατά συνθήκη ψεύδος. Όσοι δίνουν όρκους αιώνιας αγάπης και αφοσίωσης λένε ασυνείδητα ψέματα. Η πίστη, όπως την εννοούμε, είναι μια δέσμευση που υπερβαίνει τις ανθρώπινες δυνατότητες και παραβιάζει και το τελευταίο κομμάτι προσωπικής ελευθερίας που κρατά κάποιος για τον εαυτό του αφού το υπόλοιπο ειναι υποχρεωτικά δεσμευμένο για να υπηρετηθούν οι ανάγκες του γάμου και της οικογένειας. Ειναι ένα πολύ μικρό κομμάτι προσωπικής ελευθερίας όπου ο καθένας απ’ τους συμβαλλόμενους μπορεί να το διαχειρίζεται όπως θέλει, όταν δεν επιφέρει άμεσες επιπτώσεις στην ζωή του άλλου και του θεσμού της οικογένειας.
Χωρίς αμφιβολία, ο γάμος και η δημιουργία οικογένειας ως μια φυσιολογική κατάληξη ενός μακροχρόνιου έρωτα είναι μια ιδανική εξέλιξη, χωρίς όμως αυτό να μπορεί να προφυλάξει από μια ρήξη, ακόμα κι από ένα διαζύγιο. Ο γάμος, είναι κυρίως μια συμβατική σχέση για να υπάρχει η ανθρώπινη κοινωνία και να διαιωνίζεται η ίδια η ζωή. Όμως η συζυγική σχέση όπως και όλων των μελών μιας οικογένειας μεταξύ των, είναι μια σχέση που απελευθερώνει συμπεριφορές και συναισθήματα που στην υπόλοιπη κοινωνική ζωή δεν μπορούν να εκδηλωθούν, είτε γιατί προς τα έξω θέλουμε να προβάλλουμε την καλή εικόνα του εαυτού μας, είτε γιατί μπορεί να έχουμε κάποιες συνέπειες, κάτι για το οποίο αδιαφορούμε.
Κτητικότητα
Ένα από αυτά τα συναισθήματα που απελευθερώνονται με την σύμβαση του γάμου ειναι και η αίσθηση της κτητικότητας, της τάσης άσκησης κάποιου είδους εξουσίας πάνω στον άλλο… κι’ αυτό δεν έχει καμία σχέση με την αγάπη και τον αληθινό έρωτα. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα πως ο ιερός κατά τα άλλα θεσμός του γάμου και της οικογένειας δεν είναι ο χώρος που ευνοεί τον έρωτα, αντίθετα επιβεβαιώνει το δόγμα πως ο γάμος τον σκοτώνει. Όμως δεν ήρθε η καταστροφή και αυτό δεν σημαίνει την παραίτηση απ’ το δικαίωμά μας να βιώσουμε αυτήν την υπέροχη εμπειρία που δεν ήρθε στην ώρα της. Ο Τρίτος Άνθρωπος, αυτός που θα ενσαρκώσει τις φαντασιώσεις μας μπορεί να ενσκήψει ξαφνικά ακόμη και στις πιο ανέφελες σχέσεις και να δώσει σε κάποιον αυτό που διεκδικεί και του έλειψε, πόσω μάλλον σε μια σχέση με πολλά ρήγματα, όπου ομως υπάρχουν και παιδιά. Τι κάνουμε τότε, πως αντιδρούμε σε αυτήν την αιφνιδιαστική εισβολή του έρωτα;
Ρήξη
Εννιά στις δέκα γυναίκες θα αναζητήσουν διέξοδο στο διαζύγιο, αφού εξηγήσουν με μελοδραματικό τόνο την νέα κατάσταση στα παιδιά τους και αποσπάσουν την συγκατάθεσή τους. Η επιλογή αυτή ειναι καταστροφική. Ειναι η απαρχή μιας αυταπάτης πως μπορούμε να ζήσουμε απο δω και πέρα τον έρωτα της ζωής μας με τα προνόμια που μας προσφέρει η αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας μας. Αυτόν τον έρωτα που στερηθήκαμε και που προέκυψε απρόσμενα και μας αιφνιδίασε, έχουμε υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας, την ύπαρξή μας να τον αποδεχτούμε, να τον βιώσουμε κρατώντας τον όμως σε κάποια απόσταση από την οικογενειακή μας ζωή.
Η οικογένεια δεν μπορεί και δεν πρέπει να μας αποστερεί ολοκληρωτικά την προσωπική μας ελευθερία, τις συγκινήσεις που ο θεσμός αδυνατεί να μας προσφέρει. Μπορούμε να ζήσουμε την ζωή μας σε όλο της το εύρος, σε όλο της το μεγαλείο, αρκεί να ξεπεράσουμε ανώφελους περιορισμούς και να την διαχειριστούμε σωστά. Κι αυτό εξαρτάται από εμάς και κανέναν άλλο. Ιδίως αν εμείς είμαστε ταυτόχρονα και αυτό πρέπει, και οι πρωταγωνιστές αλλά και οι σκηνοθέτες της ζωή μας.
