Είναι ένα ζεστό καλοκαιρινό απόγευμα στην ιαπωνική πόλη Οσάκα, και μια ομάδα περίπου 60 ανδρών και γυναικών έχει συγκεντρωθεί για μια συνεδρία «omiai», με σκοπό την αναζήτηση της αληθινής αγάπης. Στην αίθουσα συνεδριάσεων του Εμπορικού Επιμελητηρίου Σακάι, ανακατεύονται μεταξύ τους, αξιολογούν το πιθανό ταίρι τους και ελέγχουν τον ανταγωνισμό. Αυτό το speed dating όμως, είναι διαφορετικό από τα άλλα. Εδώ οι συμμετέχοντες δεν μιλάνε για τα αγαπημένα τους χόμπι, ταινίες ή εστιατόρια, δεν μιλάνε καν για τους εαυτούς τους. Το ζητούμενο της συνάντησης είναι να βρουν ταίρι στα ενήλικα, ανύπαντρα παιδιά τους.
Κάθε γονιός έχει συμπληρώσει ένα ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις του τύπου αν τα παιδιά τους θα ήταν διατεθειμένα να αλλάξουν τόπο κατοικίας σε περίπτωση γάμου. Μαζί έχουν και φωτογραφίες των απογόνων τους, οι περισσότεροι των οποίων είναι στα 30 και τα 40 τους – η μικρότερη ηλικία είναι 28 και η μεγαλύτερη 51. Ένα ζευγάρι στα 80 τους, λέει στο CNNi, που παραβρέθηκε στην εκδήλωση, ότι ο 49χρονος γιος τους περνάει πολύ χρόνο στη δουλειά για να δώσει σημασία στην ερωτική του ζωή. Πάντα ήθελαν εγγόνια και έτσι αποφάσισαν να δοκιμάσουν αυτή τη μέθοδο, για την οποία διάβασαν σε μια εφημερίδα.
Ένα άλλο ζευγάρι, στα 70 τους, λέει ότι η 42χρονη κόρη τους δεν βγαίνει ραντεβού επειδή θέλει να είναι ελεύθερη να κάνει παρέα με τους φίλους της όποτε θέλει. Θέλουν κάποιον που να μπορεί να φροντίσει την κόρη τους και λένε ότι εκείνη δεν έχει κανένα πρόβλημα που θα αναλάβουν οι γονείς της την αναζήτηση. Θεωρούν ότι το να εμπλέκονται μόνο οι γονείς στην αρχή έχει τα πλεονεκτήματά του. Μπορούν να είναι πιο ειλικρινείς μιλώντας για το τι θέλουν και τι δεν θέλουν τα παιδιά τους, ενώ εκείνα θα αποφύγουν έτσι τις αμήχανες συζητήσεις που μπορούν να χαλάσουν μια σχέση.
Λιγότεροι γάμοι, λιγότερα παιδιά
Φυσικά και η Ιαπωνία, ένα διαβόητα εργασιομανές έθνος όπου ο χρόνος είναι πολύτιμος, έχει δοκιμάσει την πιο άμεση προσέγγιση του speed dating, όπου οι νέοι το κάνουν μόνοι τους. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να αποδίδει… Το 2021, ο αριθμός των νέων γάμων που καταγράφηκαν μειώθηκε σε 501.116, ο μικρότερος από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, και ο μισός σε σχέση με τον αριθμό που καταγράφηκε τη δεκαετία του 1970. Και όταν οι άνθρωποι παντρεύονται, το κάνουν σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής τους, αφήνοντας λιγότερο χρόνο για να κάνουν παιδιά.
Η μέση ηλικία γάμου το 2021 ήταν τα 34 χρόνια για τους άνδρες και τα 31 για τις γυναίκες, από 31 και 27 αντίστοιχα το 1990. Παράλληλα με την πτώση των γάμων παρατηρείται και μια πτώση του δείκτη γονιμότητας, ο οποίος πέρυσι έφτασε στο χαμηλό επίπεδο ρεκόρ του 1,3, πολύ κάτω από το 2,1 που απαιτείται για τη διατήρηση ενός σταθερού πληθυσμού.
Νωρίτερα φέτος, ο πρωθυπουργός Φουμίο Κισίντα παρουσίασε ένα σχέδιο πολλών τρισεκατομμυρίων γιεν με στόχο την αύξηση του ποσοστού γεννήσεων. Μεταξύ των κινήτρων που προσφέρονται στους γονείς είναι ένα μηνιαίο επίδομα 15.000 γιεν (95 ευρώ) για κάθε παιδί που αποκτούσαν έως δύο ετών και 10.000 γιεν (63 ευρώ) για τα παιδιά άνω των τριών ετών.
Γιατί δεν παντρεύονται οι Ιάπωνες
Αλλά το πρόβλημα δεν είναι ότι τα παντρεμένα ζευγάρια δεν κάνουν παιδιά, είναι ότι δεν παντρεύονται εξ’ αρχής. O Τζέιμς Ρέιμο, ειδικός στις Σπουδές Ανατολικής Ασίας στο πανεπιστήμιο Πρίνστον, επισημαίνει στο CNNi ότι οι νέοι της Ιαπωνίας θέλουν να παντρευτούν – σε ποσοστό 80% σύμφωνα με περσινή έρευνα – αλλά πιστεύουν ότι τα εμπόδια που υπάρχουν στο δρόμο τους είναι ανυπέρβλητα. Οι νέοι Ιάπωνες αντιμετωπίζουν κακές προοπτικές απασχόλησης και στάσιμους μισθούς από τη δεκαετία του 1990, εξηγεί. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, ο μέσος ετήσιος μισθός στην Ιαπωνία αυξήθηκε μόνο κατά 5% από το 1991 έως το 2021 – ενώ σε άλλες οικονομίες της G7, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, αυξήθηκε κατά 34%.
Το υψηλό κόστος ζωής και οι πολλές ώρες εργασίας χειροτερεύουν τα πράγματα
«Αν δουλεύεις 70 ώρες την εβδομάδα, τότε φυσικά και δεν θα έχεις κατάλληλο σύντροφο, γιατί δεν έχεις χρόνο να τον γνωρίσεις», λέει.
Στους διαδρόμους των σούπερ μάρκετ τα ράφια είναι γεμάτα από μικρά συσκευασμένα γεύματα για ένα άτομο. Οι δρόμοι των πόλεων, επίσης, είναι γεμάτοι από μικροσκοπικά διαμερίσματα κομμένα και ραμμένα στα μέτρα της εργένικης ζωής. «Πρόκειται για μια χώρα που έχει σχεδιαστεί για να κάνει τη ζωή των εργένηδων όσο το δυνατόν πιο εύκολη», προσθέτει ο Ρέιμο.
Για τις γυναίκες, το οικονομικό κόστος δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Η Ιαπωνία παραμένει μια άκρως πατριαρχική κοινωνία στην οποία οι παντρεμένες γυναίκες αναμένεται συχνά να αναλάβουν το ρόλο του φροντιστή. «Παρόλο που υπάρχει νομική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, στην πραγματικότητα υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι οι γυναίκες πρέπει να γεννούν παιδιά και να τα μεγαλώνουν, ενώ οι άνδρες πρέπει να εργάζονται εκτός σπιτιού».