Περιφερειάρχες και Δήμαρχοι με 43%

Έρχονται οι εκλογές για Περιφερειάρχες και Δημάρχους. Οι εκλογές για την ανάδειξη των αιρετών οργάνων διοίκησης των δήμων της χώρας θα διεξαχθούν την Κυριακή 8 Οκτωβρίου 2023 και οι επαναληπτικές, σε όποιους δήμους απαιτηθεί, την επόμενη Κυριακή 15 Οκτωβρίου 2023.

Του Γιώργου Αυτιά

Οι νέες αρχές θα εγκατασταθούν την 1 Ιανουαρίου 2024 και η πενταετής θητεία τους θα λήξει στις 31 Δεκεμβρίου 2028. Στο εκλογικό σύστημα που θα ισχύσει στις αυτοδιοικητικές εκλογές αναφέρθηκε ο υπουργός Επικρατείας, Μάκης Βορίδης. Ο κ. Βορίδης επεσήμανε ότι με την αλλαγή του εκλογικού νόμου εκλέγεται δήμαρχος με ποσοστό 43% από τον πρώτο γύρο, γεγονός που θα απλοποιήσει σημαντικά τις διαδικασίες και θα αποφευχθούν φαινόμενα του παρελθόντος με επαναληπτικές εκλογές σε πολλές περιοχές.

Η συμμετοχή των πολιτών στις δημοτικές εκλογές αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση της δημοκρατίας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην τοπική κοινωνία. Η ανάδειξη δημοτικών αρχών, ικανών να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες σχεδιασμού και υλοποίησης πολιτικών σε τοπικό επίπεδο, συντελεί στην αναβάθμιση της κοινωνικής συμβίωσης των πολιτών.

Το σύστημα

Στις επικείμενες εκλογές επανέρχεται το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα ανάδειξης των αιρετών οργάνων των δήμων, μετά την εφαρμογή κατά τις προηγούμενες αυτοδιοικητικές εκλογές της 26ης Μαΐου 2019 του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής. Σημαντική καινοτομία των επερχόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών αποτελεί η θέση σε λειτουργία, για πρώτη φορά, της ηλεκτρονικής εφαρμογής («Πύλη Υποβολής Υποψηφιοτήτων») για τη δήλωση των συνδυασμών στις δημοτικές εκλογές, αποσκοπώντας στη διευκόλυνση των υποψηφίων και την απλούστευση της διαδικασίας υποβολής υποψηφιοτήτων.

Ακολούθως, παρατίθενται, συνοπτικά, οι βασικές αλλαγές που επιφέρει ο νόμος 4804/2021 (Α’ 90) και οι οποίες θα εφαρμοστούν κατά τις προσεχείς δημοτικές εκλογές:

• υποβολή σε ενιαίο ψηφοδέλτιο υποψηφιότητας για τα αξιώματα του δημάρχου, δημοτικού συμβούλου, συμβούλου δημοτικής κοινότητας και προέδρου δημοτικής κοινότητας,
• επιτυχών συνδυασμός, κατά την πρώτη ψηφοφορία (πρώτη Κυριακή) θεωρείται όποιος λάβει ποσοστό μεγαλύτερο του σαράντα τρία τοις εκατό (43% συν μια ψήφο) του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων,
• δικαίωμα εκλογής δημοτικού συμβούλου και συμβούλου δημοτικής κοινότητας με πληθυσμό μεγαλύτερο ή ίσο των 2.0017 μόνιμων κατοίκων έχει ο επιλαχών συνδυασμός αν κατά την αρχική ψηφοφορία συγκέντρωσε ποσοστό τουλάχιστον τρία τοις εκατό (3%) του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων,
• αναπροσδιορισμός της πληθυσμιακής βάσης για τον καθορισμό του αριθμού των μελών του δημοτικού συμβουλίου, των συμβουλίων των δημοτικών κοινοτήτων και των
• προέδρων των δημοτικών κοινοτήτων, και αναπροσδιορισμός του αριθμού των μελών του δημοτικού συμβουλίου και των συμβουλίων των δημοτικών κοινοτήτων.
• μη εκλογή συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων στους δήμους της Περιφέρειας Αττικής, με εξαίρεση τους δήμους των Περιφερειακών Ενοτήτων Νήσων, Ανατολικής και Δυτικής Αττικής και τους δήμους που συγκροτούνται από τις δημοτικές κοινότητες της παρ. 4 του άρθρου 2 του ν. 3852/2010 (Α’ 87),
• εξορθολογισμός και περιορισμός των κωλυμάτων εκλογιμότητας και των ασυμβιβάστων θέσης των αιρετών των δημοτικών αρχών,
• θέση σταυρού προτίμησης στους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους ενιαία στο ψηφοδέλτιο, ανεξαρτήτως της εκλογικής περιφέρειας που θέτουν υποψηφιότητα (κατάργηση διασταυρούμενης ψήφου).

Οι αλλαγές

Θα εφαρμοστούν σημαντικές αλλαγές σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2019.

1. Επιτυχών συνδυασμός στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές αναδεικνύεται αυτός ο οποίος στον πρώτο γύρο συγκεντρώνει ποσοστό άνω του 43% (43%+1 ψήφο) επί των εγκύρων ψηφοδελτίων κάθε δήμου ή περιφέρειας αντίστοιχα. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή, 15 Οκτωβρίου 2023, μεταξύ των υποψηφίων δημάρχων ή περιφερειαρχών των δύο πρώτων συνδυασμών.
2. Επανέρχεται η πενταετής θητεία των αυτοδιοικητικών αρχών, όπως ακριβώς ίσχυσε μεταξύ 2014 και 2019. Επομένως, οι νέοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου 2024 και η θητεία τους θα λήξει την 31η Δεκεμβρίου 2028.
3. Εξορθολογίζεται ο αριθμός των μελών του δημοτικού συμβουλίου και του περιφερειακού συμβουλίου, ώστε να είναι πιο λειτουργικά και να ασκούν αποτελεσματικότερα τον ρόλο που τους αναθέτουν οι πολίτες. Συνολικά, το 2019 είχαν εκλεγεί 9.470 δημοτικοί σύμβουλοι στους 332 δήμους της χώρας, ενώ για την επόμενη θητεία εκλέγονται 8.481. Αντίστοιχα, οι περιφερειακοί σύμβουλοι που θα εκλεγούν στις προσεχείς εκλογές είναι 611 έναντι 703 της τετραετίας 2019 – 2023.
4. Ταυτόχρονα, αυξάνεται ο μέγιστος αριθμός των υποψηφίων που μπορούν να συμπεριληφθούν στον συνδυασμό υποψήφιου δημάρχου ή περιφερειάρχη, από το 50% του αριθμού των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας στο 150%. Αντίστοιχη είναι και η αύξηση για τους υποψήφιους συμβούλους των δημοτικών κοινοτήτων.
5. Καταργείται η ξεχωριστή κάλπη που χρησιμοποιήθηκε, για μία και μοναδική φορά, στις εκλογές του 2019 για την εκλογή κοινοτικών συμβουλίων . Όπως ίσχυε έως τότε, έτσι και στις προσεχείς εκλογές, οι υποψήφιοι πρόεδροι και σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων εντάσσονται στους συνδυασμούς των υποψηφίων δημάρχων. Οι δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό έως 200 κατοίκους εκλέγουν μονομελές όργανο, τον πρόεδρο της κοινότητας. Δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεταξύ 201 και 2000 κατοίκων εκλέγουν τριμελές συμβούλιο, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών σε τοπικό επίπεδο. Σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεγαλύτερο των 2.000 κατοίκων, την πλειοψηφία στο συμβούλιο δημοτικής κοινότητας έχει ο συνδυασμός του εκλεγμένου δημάρχου του οικείου δήμου.

Τι θα ισχύει

Το τι θα ισχύσει και πώς θα διενεργηθούν οι δημοτικές και οι περιφερειακές εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023, περιγράφεται αναλυτικά στις δυο εγκυκλίους που εξέδωσε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, Θ. Λιβάνιος. Με τις δυο εγκυκλίους, που είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών, παρέχεται στους ενδιαφερόμενους πλήρης ενημέρωση για σειρά ζητημάτων που άπτονται της εκλογικής διαδικασίας. Επισημαίνεται ότι στις προσεχείς αυτοδιοικητικές εκλογές θα εφαρμοστούν σημαντικές αλλαγές σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2019, οι οποίες εισήχθησαν με τον ν.4804/2021 που ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2021.

Υπενθυμίζεται πως για πρώτη φορά σε δημοτικές και περιφερειακές εκλογές οι συνδυασμοί θα καταθέσουν τις υποψηφιότητές τους ηλεκτρονικά, μέσω της «ηλεκτρονικής πύλης δήλωσης υποψηφιοτήτων», όπως ακριβώς έκαναν τα κόμματα στις πρόσφατες εθνικές εκλογές του Μαΐου και Ιουνίου. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται δραστικά οι άσκοπες γραφειοκρατικές αναζητήσεις και εκτυπώσεις εγγράφων, καθώς τα απαιτούμενα δικαιολογητικά αντλούνται αυτόματα από τις βάσεις δεδομένων του ελληνικού Δημοσίου (όπως ενδεικτικά το Μητρώο Πολιτών), παρέχεται η δυνατότητα στους επικεφαλής των συνδυασμών να ελέγχουν την τήρηση των προϋποθέσεων που θέτει ο νόμος (ενδεικτικά ποσόστωση ανά φύλο, ελάχιστος αριθμός υποψηφίων) ενώ τα κατά τόπους Πρωτοδικεία διευκολύνονται στην έγκυρη και έγκαιρη ανακήρυξη των υποψηφίων.

Ποιοι ψηφίζουν

Σε αυτές τις εκλογές ψηφίζουν όσοι έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους, δηλαδή όσοι έχουν γεννηθεί μέχρι τις 31-12-2006. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους του δήμου. Για τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές δεν ισχύουν οι ειδικοί κατάλογοι των ετεροδημοτών. Όσοι ήταν γραμμένοι στους ειδικούς καταλόγους ετεροδημοτών για τις βουλευτικές εκλογές, ψηφίζουν ΜΟΝΟ στον δήμο της βασικής εγγραφής τους και ΟΧΙ στον τόπο κατοικίας τους.

Σε αυτές τις εκλογές δικαίωμα ψήφου έχουν και οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαίοι πολίτες) που έχουν εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του δήμου. Οι εκλογές θα πραγματοποιηθούν με τους εκλογικούς καταλόγους όπως διαμορφώθηκαν κατά τη Γ’ Αναθεώρηση, δηλαδή μέχρι 30 Ιουνίου 2023.

Δικαίωμα να εκλεγούν έχουν:

• Ως περιφερειακοί σύμβουλοι, δημοτικοί σύμβουλοι και σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων όσοι έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους μέχρι τη μέρα των εκλογών, δηλαδή όσοι έχουν γεννηθεί έως και την 8/10/2005 και δεν έχουν στερηθεί του δικαιώματος του εκλέγειν.
• Ως περιφερειάρχες/δήμαρχοι, όσοι έχουν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας τους μέχρι τη μέρα των εκλογών, δηλαδή όσοι έχουν γεννηθεί έως και την 8/10/2002 και δεν έχουν στερηθεί του δικαιώματος του εκλέγειν.
• Δικαίωμα να εκλεγούν δήμαρχοι, περιφερειακοί σύμβουλοι, δημοτικοί σύμβουλοι και σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων έχουν και οι Ευρωπαίοι πολίτες.

Για τις δημοτικές εκλογές

Για τους υποψήφιους δημάρχους, δημοτικούς συμβούλους, προέδρους και συμβούλους κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό άνω των διακοσίων (200) κατοίκων ή προέδρους κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως και διακόσιους κατοίκους, οι οποίοι δεν είναι δημότες του δήμου όπου ενδιαφέρονται να εκλεγούν, δίνεται η δυνατότητα μεταδημότευσης (με τις ειδικότερες προϋποθέσεις που αναφέρονται κατωτέρω), χωρίς να απαιτείται η προηγούμενη διετής μόνιμη διαμονή στις ακόλουθες περιπτώσεις:

Προς τους δήμους των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, π.χ. εγγεγραμμένος στο δημοτολόγιο του δήμου Ηγουμενίτσας, νομού Θεσπρωτίας, μπορεί να μεταδημοτεύσει στον δήμο Δάφνης – Υμηττού, νομού Αττικής, εφόσον θέσει υποψηφιότητα σε κάποιο από τα αιρετά αξιώματα του δήμου αυτού.

Προς οποιονδήποτε δήμο νομού, εφόσον σήμερα είναι εγγεγραμμένοι σε δημοτολόγιο ή Μητρώο Αρρένων ή εκλογικό κατάλογο οποιουδήποτε άλλου δήμου του ίδιου νομού, π.χ. εγγεγραμμένος στο δημοτολόγιο του δήμου Ηγουμενίτσας, νομού Θεσπρωτίας, μπορεί να μεταδημοτεύσει στον δήμο Φιλιατών, νομού Θεσπρωτίας, εφόσον θέσει υποψηφιότητα σε κάποια από τα αιρετά αξιώματα του δήμου αυτού.

Προς οποιονδήποτε δήμο νομού, εφόσον κατά το παρελθόν ήταν εγγεγραμμένοι σε δημοτολόγιο ή Μητρώο Αρρένων ή εκλογικό κατάλογο οποιουδήποτε άλλου δήμου του ίδιου νομού, π.χ. εγγεγραμμένος παλαιότερα στο δημοτολόγιο του δήμου Ηγουμενίτσας, νομού Θεσπρωτίας, και τώρα εγγεγραμμένος στο δημοτολόγιο του δήμου Μακρακώμης, νομού Φθιώτιδας, μπορεί να μεταδημοτεύσει στον δήμο Φιλιατών, νομού Θεσπρωτίας, εφόσον θέσει υποψηφιότητα σε κάποια από τα αιρετά αξιώματα του δήμου αυτού.

Για τις περιφερειακές εκλογές

Ειδικά για την υποβολή υποψηφιότητας στις περιφερειακές εκλογές, στους υποψήφιους περιφερειάρχες και περιφερειακούς συμβούλους που δεν είναι δημότες δήμου της Περιφέρειας, όπου ενδιαφέρονται να εκλεγούν, δίνεται η δυνατότητα μεταδημότευσης σε οποιονδήποτε δήμο της Περιφέρειας που θέτουν υποψηφιότητα, ανεξάρτητα από την εκλογική περιφέρεια στην οποία θα είναι υποψήφιοι, χωρίς τη συνδρομή της προϋπόθεσης της διετούς κατοικίας. Για τις περιφερειακές εκλογές μπορεί να μεταδημοτεύσει κάποιος – χωρίς άλλες προϋποθέσεις – σε όποιον δήμο της Περιφέρειας που θα είναι υποψήφιος.

Δικαιολογητικά

Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για τη μεταδημότευση των υποψηφίων για τις ανωτέρω περιπτώσεις είναι τα εξής:

• Ταυτοποιητικό έγγραφο (ταυτότητα, διαβατήριο κ.λπ.)
• Υπεύθυνη δήλωση από τον ενδιαφερόμενο (μέσω gov ή σε ΚΕΠ) που θα αναγράφει τα εξής: «Είμαι άγαμος/η ή έγγαμος/η (ανά περίπτωση) και επιθυμώ να ενταχτώ στο Δημοτολόγιο του δήμου σας. Θα θέσω υποψηφιότητα στον συγκεκριμένο δήμο …….. ή στην Περιφέρεια …… και για το λόγο αυτό ζητώ την εγγραφή μου στο δημοτολόγιο αυτό».
• Εξουσιοδότηση (αν πάει κάποιος άλλος να υποβάλει την αίτηση). Η εξουσιοδότηση μπορεί να είναι απλή (μέσω gov) ή συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο και θα αναγράφει ότι «εξουσιοδοτώ για να ενεργήσει για λογαριασμό μου για τη διεκπεραίωση της διαδικασίας μεταδημότευσης λόγω υποψηφιότητάς μου στον Δήμο/στην Περιφέρεια…………….., δηλαδή για την υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών και για όσες άλλες ενέργειες απαιτούνται».

Τα δικαιολογητικά υποβάλλονται στον δήμο στον οποίο θέλουμε να γίνει η μεταδημότευση. Επισημαίνεται, επίσης, ότι η διαδικασία μεταδημότευσης μπορεί να διενεργηθεί και μέσω ΚΕΠ.

ΠΡΟΣΟΧΗ, όταν αυτός/ή που μεταδημοτεύει έχει ανήλικα τέκνα, στο εξής: Εάν ένας από τους γονείς μεταδημοτεύσει, τότε οι γονείς προσδιορίζουν με δήλωσή τους στον δήμο από όπου μεταδημοτεύει, τη δημοτικότητα των ανήλικων τέκνων τους. Άρα χρειάζεται και οι δυο γονείς να δηλώσουν στον δήμο από όπου μεταδημοτεύει ο ένας γονέας αν τα ανήλικα τέκνα θα διατηρήσουν τη δημοτικότητα αυτή ή θα αλλάξουν μαζί με τον γονέα. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν γίνει η παραπάνω δήλωση, τα ανήλικα τέκνα που έχουν τη δημοτικότητα αυτού που μεταδημοτεύει, ακολουθούν τη νέα δημοτικότητά του. Αν όμως δεν την έχουν, διατηρούν τη δημοτικότητά τους.

Μετά την υποβολή της αίτησης

Οι δήμοι υποχρεούνται να προβούν άμεσα στη μεταδημότευση. Εφόσον αυτός που μεταδημότευσε δεν ανακηρυχθεί υποψήφιος, η απόφαση μεταδημότευσης παύει να ισχύει μετά την παρέλευση τριών (3) μηνών από την ανακήρυξη των συνδυασμών και των υποψηφίων, δηλαδή παύει να ισχύει μετά τη 10η Δεκέμβρη 2023. Σε περίπτωση που ο μεταδημοτεύσας ανακηρυχθεί υποψήφιος και ανεξάρτητα από το αν εκλεγεί ή όχι στο αξίωμα για το οποίο έθεσε υποψηφιότητα, καθίσταται πλέον δημότης του νέου δήμου στον οποίο μεταδημότευσε.