Η πληθωριστική κρίση έφερε τους καταναλωτές αντιμέτωπους με τη σμίκρυνση των συσκευασιών των προϊόντων χωρίς αντίστοιχη μείωση της τιμής διάθεσής τους. Δίπλα στο shrinklfation που έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, εμφανίζεται τώρα ένα νέο φαινόμενο, που μέχρι στιγμής δεν είχε γίνει ευρέως αντιληπτό. Στην περίπτωση του skimpflation, οι επιχειρήσεις δεν περιορίζονται στην ποσότητα αλλά δινουν έμφαση στην ποιότητα, περιορίζοντας τα χαρακτηριστικά ή και τη διαθεσιμότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών τους – φυσικά, διατηρώντας παράλληλα τις τιμές σταθερές. Καθώς οι τιμές των πρώτων υλών αυξάνονται λόγω πληθωρισμού, οι επιχειρήσεις προσπαθούν να δαπανούν λιγότερα σε υπηρεσίες ή υλικά για να παραμείνουν κερδοφόρες. Οι περικοπές αυτές μετακυλίονται στον πελάτη, ακόμη και όταν οι τιμές παραμένουν σταθερές», επισημαίνει ο Σκοτ Γουόλα, υπεύθυνος οικονομικής εκπαίδευσης στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα του Σεντ Λούις.
Δεν είναι μόνο θέμα τιμής
Και εκεί έρχεται το skimpflation, ένα σημαντικό ζήτημα που αφορά τον καταναλωτή σε τομείς που δεν έχουν να κάνουν μόνο με την τιμή. Μπορεί να εκδηλωθεί με αλλαγές στην εργασία, όπως με λιγότερους εργαζόμενους για να βοηθήσουν στα καταστήματα, υποβάθμιση των επιπέδων εξυπηρέτησης ή αντικατάσταση υψηλής ποιότητας υλικών με χαμηλότερης ποιότητας, όπως στη μεταποίηση. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Disney που το 2021 δέχτηκε καταγγελίες για την κατάργηση της υπηρεσίας μεταφοράς των επισκεπτών από και και προς τα πάρκα της, ως συνέπεια του μεγάλου πλήγματος που δέχτηκε λόγω πανδημίας. Η εξέλιξη αυτή ανάγκαζε τους επισκέπτες να περπατούν σχεδόν δύο χιλιόμετα για να μπουν και να βγουν από τα amusement parks. Αφού δέχτηκε τεράστιες αντιδράσεις από οργισμένους επισκέπτες, η Disney άρχισε σιγά σιγά να επαναφέρει την υπηρεσία.
Αρκετές βιομηχανίες ανεξάρτητα από τον τομέα δραστηριοποίησής τους, κάνουν οικονομία, αλλά οι περισσότεροι καταναλωτές δεν αντιλαμβάνονται άμεσα την εξέλιξη αυτή και πώς επιδρά σε διάφορους τομείς, εκτός του budget τους. Και αυτό επειδή δεν το βλέπουν να συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο. Οι εκπτώσεις στην ποιότητα δεν μπορούσαν μέχρι πρότινος να συνδεθούν με τις επιπτώσεις του πληθωρισμού.
Γιατί είναι δυσδιάκριτο
To συγκεκριμένο φαινόμενο αποδεικνύεται πιο δύσκολο στη διαχείρισή του από τη συρρίκνωση των προϊόντων, όπου ο καταναλωτής μπορεί απλώς να βρει την τιμή ανά μονάδα και να κάνει τη σύγκριση του μετά με το πριν. Αφορά την πρακτική που επιλέγεται πλέον σε παντοπωλεία, μανάβικα ή και σούπερ μάρκετ ακόμη, όπου οι πελάτες βάζουν οι ίδιοι τα προϊόντα τους σε σακούλες στο ταμείο αντί να το κάνει ένας υπάλληλος γι’ αυτούς. Και όχι μόνο. Ο αριθμός των self-scan checkout σημείων -των αυτόματων ταμείων όπου ο πελάτης σκανάρει τα προϊόντα που θέλει και πληρώνει αποκλειστικά με χρήση κάρτας- έχει αυξηθεί σε όλο τον κόσμο. Είναι μια εκ των αλλαγών που ορισμένοι καταναλωτές εκλαμβάνουν ως υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Παράλληλα με τη συρρίκνωση του μεγέθους και της ποσότητας των προϊόντων, οι παραγωγοί τροφίμων είναι φειδωλοί και με την ποιότητα των προϊόντων για να μειώσουν το κόστος. Συχνά, αυτό περιλαμβάνει την αντικατάσταση ακριβών, υψηλής ποιότητας συστατικών με φθηνότερα, χαμηλότερης ποιότητας, διατηρώντας τις ίδιες τιμές ή ακόμη και αυξάνοντάς τες. Για να εξοικονομήσουν χρήματα, για παράδειγμα, ορισμένοι κατασκευαστές παγωτού έχουν μειώσει κάποια από τα ακριβά γαλακτοκομικά λίπη στα προϊόντα τους, «αντικαθιστώντας τα αντ’ αυτού με άλλα συστατικά, συμπεριλαμβανομένου του νερού και άλλων συστατικών του γάλακτος, όπως και γλυκαντικών», προσθέτει και ο Τζόζεφ Μπαλάγκτας, αναπληρωτής καθηγητής αγροτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Purdue των ΗΠΑ.
Ποιες προεκτάσεις έχει
Αν η εξυπηρέτηση στα εστιατόρια φαίνεται επίσης πιο αργή, είναι πράγματι – και δεν πρόκειται για μεμονωμένο φαινόμενο. Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού και η εκτεταμένη εξουθένωση των εργαζομένων στις υπηρεσίες έχουν ως αποτέλεσμα η υποστελέχωση των επιχειρήσεων εστίασης να οδηγεί σε πιο αργή και μέτρια εξυπηρέτηση πελατών. Ενώ τα ξενοδοχεία διατηρούν σταθερές τις τιμές των δωματίων ή και τις αυξάνουν, ενώ προσφέρουν υπηρεσίες καθαριότητας μόνο κατόπιν αιτήματος.
Μήπως τα οφέλη υπερτερούν του κόστους; Ενδεχομένως. Οι εταιρείες μπορεί να ανταποκρίνονται πρόσκαιρα στις αντιδράσεις των καταναλωτών, ωστόσο οι περισσότερες τις έχουν προβλέψει και έχουν αποφασίσει ότι τα οφέλη από την επιλογή της συγκεκριμένης στρατηγικής υπερτερούν του κόστους.