Το ίδιο πρόβλημα, σε πολλές παραλλαγές
Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Κι έρχεται η στιγμή για να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις.
Διονύσης Σαββόπουλος
Περνώντας την ώρα μου στην ιστοσελίδα reddit, έπεσε στα μάτια μου η εξομολόγηση ενός παιδιού του οποίου οι γονείς ‘βιάζουν’ κυριολεκτικά την αθωότητα και την αγνότητα της νεότητάς του, διαστρέφοντας, με τον τρόπο που εκδηλώνουν το αναμφισβήτητο άλλωστε ενδιαφέρον τους για το καλό του παιδιού τους, σε μια εμμονή για τον ίδιο, πως εκείνοι μάλλον προσπαθούν … να τον σαμποτάρουν. Και λέω βιάζουν την ψυχή του, γιατί αυτοί οι γονείς, αντί να πείθουν το παιδί τους για την ειλικρινή αγάπη τους και το ενδιαφέρον τους, εγκαθιστούν στην ψυχή του με βίαιο τρόπο την αποστροφή στο πρόσωπό τους αλλά κλονίζουν και την όποια αυτοπεποίθηση του ίδιου αντί να την ενισχύουν.
Βέβαια ο καθένας, όταν εκθέτει τα προσωπικά του προβλήματα σε τρίτους, αναζητώντας ευθέως ή έμμεσα μια γνώμη ή μια συμβουλή, συνήθως τα διατυπώνει με τέτοιον τρόπο ώστε να φαίνεται πως είναι όλο το δίκιο με το μέρος του και να προκαλεί την συμπάθεια ή ακόμα και σε ακραίες περιπτώσεις τον οίκτο, όταν οι δυνατότητες διαφυγής από ένα τοξικό περιβάλλον, κυρίως οικογενειακό, είναι περιορισμένες. Συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις, για να εκφράσει κάποιος την γνώμη του αποδίδοντας όμως και δικαιοσύνη, θα πρέπει να έχει και τον αντίλογο.
Ασφυξία
Διάβασα και ξαναδιάβασα το ιστορικό αυτού του νέου παιδιού αλλά και τα σχόλια που απέσπασε και θα ήθελα να εκθέσω τις απόψεις μου γιατί το ίδιο πρόβλημα, σε πολλές παραλλαγές, αντιμετωπίζουν πάρα πολλά παιδιά της μετεφηβικής ηλικίας: της ασφυκτικής πίεσης που ασκούν οι γονείς στα παιδιά τους, λόγω άγνοιας να εκδηλώσουν την αγάπη τους και την αγωνία τους για το μέλλον τους, εξωθώντας τα πολλές φορές να πάρουν άκαιρα την μεγάλη τους απόφαση και να εγκαταλείψουν την σιγουριά και την ασφάλεια της οικογενειακής στέγης με ό, τι αυτό συνεπάγεται για την μετέπειτα προσωπική και επαγγελματική ζωή τους.
”Νιώθω πως οι γονείς μου προσπαθούν να με σαμποτάρουν… Κι αναγκάζομαι να ζητήσω συμβουλές από αγνώστους. Υπερπροστατευτικοί και απαγορευτικοί οι γονείς μου: Δεν θα βγεις απ’ το σπίτι αν δεν τελειώσεις τις εργασίες σου.. Δεν θα πας στην εκδρομή αν δεν βγάλεις μέσο όρο 19 – έβγαλα 18,9 και δεν πήγα. Εποχή πανελληνίων πήγαινα πολύ καλά στο διάβασμα… εκείνοι όλο αυτό το διάστημα συνεχίζουν να με ανεβοκατεβάζουν άχρηστο και τεμπέλη.. Τελείωσα την σχολή μου, βρήκα δουλειά και μου ζητάνε να συμμετέχω στα έξοδα του σπιτιού. Άργησα μια φορά να γυρίσω στο σπίτι κι έκαναν μήνες να μου μιλήσουν…”
Επιβεβαίωση
Δεν χρειάζεται εδώ να αναφέρουμε πως η γνώμη των εννέα από τους δέκα ανταποκρίνεται στην προσδοκία του φίλου μας, ο οποίος εκείνο που ζητούσε δεν ήταν μια λύση στο πρόβλημά του αλλά η επιβεβαίωση της ορθότητας της δικής του ενδόμυχης επιθυμίας να πάρει την Μεγάλη Απόφαση και να φύγει, αφήνοντας πίσω του όλα τα προβλήματα. Γίνονται κι άλλες αναφορές σε προβλήματα που δημιουργούνται ανάμεσα σε γονείς και τα ενήλικα παιδιά τους, αλλά το δίκιο δεν είναι πάντα από την πλευρά των παιδιών. Η απαίτηση π.χ. των γονέων για έστω και συμβολική συμμετοχή στα έξοδα του σπιτιού, καθώς και να τους ενημερώνουν για την όποια πρόθεση να επιστρέψουν αργά στο σπίτι αντί να τους κρατάνε σε αγωνία, δεν είναι και κάτι το υπερβολικό.
Σημασία όμως έχει το γενικότερο κλίμα και η ατμόσφαιρα που επικρατεί σε μια οικογένεια, από την οποία ένας νέος νιώθει την ανάγκη να απομακρυνθεί. Διάβασα και ξαναδιάβασα για το διάστημα ”όπου συνεχίζουν οι γονείς του να τον ανεβοκαταβάζουν άχρηστο και τεμπέλη.. και να δουν τι θα κάνω αν αποτύχω..” Και δεν έχω καμία δυσκολία να αποδεχτώ την ειλικρίνεια του φίλου μας ως προς τους βαρείς χαρακτηρισμούς που του αποδίδουν οι γονείς του. Τέτοιες συμπεριφορές είναι σύνηθες φαινόμενο από γονείς χαμηλού μορφωτικού επιπέδου οι οποίοι μεταφέρουν στα παιδιά τους δικά τους βιώματα θεωρώντας πως μ’ αυτόν τον τρόπο θα τα εξαναγκάσουν σε περισσότερη προσπάθεια.
Ένοχη επιθυμία
Στην περίπτωσή μας, αλλά και σε κάθε άλλη παρόμοια περίπτωση συμπεριφοράς γονέων προς τα παιδιά τους με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, συγκρίσεις, αφορισμούς κι’ άλλα τέτοια του είδους ”να δω τι θα κάνεις αν αποτύχεις” που δεν αποκλείεται να υποκρύπτουν μια ένοχη επιθυμία τους να συμβεί αυτό για να …δικαιωθούν (!), στερούν απ’ αυτούς ακόμη και το δικαίωμα για τον αντίλογο. Η τέτοια συμπεριφορά, τους καθιστά εξ’ ολοκλήρου υπεύθυνους για το χάσμα ανάμεσα σε αυτούς και τα παιδιά τους.
Οι χαρακτηρισμοί που απαξιώνουν ολοκληρωτικά κάποιον, καταγράφονται στο υποσυνείδητο ως ενας αφορισμός, ως μια κατάρα που τον καταδιώκει ίσως και για ολόκληρη την ζωή του αν δεν εξουδετερωθεί απ’ την αρχή. Να επισημάνουν δηλαδή, τα παιδιά θύματα μιας τέτοιας συμπεριφοράς στους γονείς τους, πως δεν είναι διατεθειμένα να την ανέχονται, ακόμα κι αν δεν έχουν την δυνατότητα να αντιδράσουν φεύγοντας απ’ το σπίτι.
Φυγή
Γιατί η φυγή, η απόδραση από ένα προβληματικό περιβάλλον, δεν είναι πάντα η ενδεδειγμένη λύση στο πρόβλημα. Το πρόβλημα, η απαξιωτική συμπεριφορά των γονέων, θα καταδιώκει τα παιδιά τους αν αυτά δεν απαιτήσουν τον σεβασμό από αυτούς για έναν ακόμη σοβαρό λόγο, την ενηλικίωσή τους.
Πολλά τέτοια ‘μικροπροβλήματα’ στις σχέσεις γονέων και παιδιών αλλά και στις σχέσεις παιδιών με φίλους, συντρόφους, συνεργάτες, αργότερα, δεν λύνονται με την φυγή, την απόδραση αφήνοντας τα πίσω μας. Αυτά θα μας ακολουθούν. Η πόλις θα σ’ ακολουθεί, μας λέει ο Αλεξανδρινός ποιητής. Τα προβλήματα που ανακύπτουν στις σχέσεις μας με τους γονείς μας, όσο και με άλλους χρειάζονται διαχείριση. Και η οικογένεια, ειναι το Μεγάλο Σχολείο που μας δίνει την δυνατότητα να μαθαίνουμε αυτήν την τέχνη χωρίς συνέπειες.
Η οικογένεια, είναι ενας θεσμός όπου μπορούν τα μέλη της να εκτονώνουν τον θυμό τους και την επιθετικότητά τους χωρίς συνέπειες. Παρέχεται όμως η δυνατότητα σε όποιον θέλει να διαμορφώσει χαρακτήρα, να διαχειρίζεται τις παρορμήσεις του και τις αντιδράσεις του απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές που αναπόφευκτα θα αντιμετωπίσει στην προσωπική του την κοινωνική και επαγγελματική του ζωή. Η απόδραση απ’ το οικογενειακό περιβάλλον δεν πρέπει να γίνεται με αποκλειστικό κίνητρο την απαλλαγή από ένα τοξικό περιβάλλον, γιατί το κέρδος που αποκομίζει κάποιος αντιδρώντας έτσι είναι ασήμαντο, αν συγκριθεί με τις απώλειες, οικονομικές, ψυχολογικές και τελικά την απομόνωση.
Η Μεγάλη Απόφαση να εγκαταλείψει ο ενήλικας νέος το πατρικό του, έχει τις θετικές της επιπτώσεις μόνο όταν αυτός αποκομίσει όλα όσα μπορούσε να πάρει για την μελλοντική του σταδιοδρομία από εκεί και φυσικά να ικανοποιήσει καινούριες ανάγκες, όπως το ξεκίνημα μιας νέας προσωπικής, κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής.
