Λιγότερα φλερτ και έρωτες και περισσότερες φιλίες θέλουν στις οθόνες τους οι έφηβοι, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα Teens and Acreens του Center for Scholars & Storytellers (CSS), ενός οργανισμού με έδρα στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και στόχο να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ κοινωνικών επιστημών και μιντιακών αφηγημάτων για την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη των νέων. «Οι αξίες και οι επιθυμίες της γενιάς Z φτάνουν βαθύτερα απ’ ό,τι έχει εξερευνήσει η κοινωνία. Όπως αποτυπώνεται στην παρούσα έκθεση, έχουν κουραστεί από τα στερεοτυπικά, ετεροκανονικά αφηγήματα που αναδεικνύουν τις ρομαντικές ή/και σεξουαλικές σχέσεις – ιδίως τοις τοξικές – και αναζητούν περισσότερο αναπαραστάσεις φιλίας, βασική πτυχή της εφηβείας και της κοινωνικής ευημερίας» αναφέρεται στην έρευνα.
Το τελικό δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 1.500 άτομα ηλικία 10 έως 24 ετών από τις ΗΠΑ που διακρίθηκαν σε 15 ηλικιακές ομάδες των 100 συμμετεχόντων. Τα στοιχεία προέρχονται από τη βάση δεδομένων Alchemer του κέντρου CSS και αφορούσαν την περίοδο του Αυγούστου 2023, ενώ τα ερωτήματα σχετικά με το σεξουαλικό περιεχόμενο σε σειρές και ταινίες απευθύνθηκαν μόνο στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Φιλία, πλατωνική αγάπη
Για την πλειοψηφία της γενιάς Ζ (51.5%), το περιεχόμενο των τηλεοπτικών προϊόντων πρέπει να περιστρέφεται γύρω από το ζήτημα της φιλίας και την πλατωνική αγάπη, με μόλις 15,2% να διαφωνεί. Ειδικότερα για τις ερωτικές και συναισθηματικές σχέσεις, το 44,3% θεωρεί ότι υπάρχει πρόβλημα υπερπροβολής τους, ένα 39% θα προτιμούσε οι χαρακτήρες να είναι ασεξουαλικοί και όχι ρομαντικοί και για το 47,5% δεν υπάρχει λόγος για τόσο σεξ στις οθόνες.
Ως προς τον τρόπο που αποτυπώνονται στην πλοκή των έργων, μεγάλο μέρος των συμμετεχόντων στάθηκε στα αρνητικά στερεότυπα που προβάλλουν οι σχέσεις της μυθοπλασίας, τις οποίες βρίσκουν συχνά αφύσικες, καταναγκαστικές ή τοξικές. Άλλα προβληματικά στερεότυπα αποτέλεσαν η παρουσίαση της σχέσης ως προαπαιτούμενο της ευτυχίας, τα ερωτικά τρίγωνα και το ρομαντικό happy end «με το ζόρι» μεταξύ των πρωταγωνιστών.
Η αποστροφή προς την εικόνα του ερωτευμένου ζευγαριού και των ρομάντζων που κάποτε μονοπωλούσαν το τηλεοπτικό ενδιαφέρον θα μπορούσε να εξηγηθεί από την ευρύτερη στάση ζωής των νέων. Μελέτες έχουν δείξει πως οι 20ρηδες βρίσκουν παρωχημένο τον θεσμό του γάμου αλλά και τις σχέσεις. Σύμφωνα με ευρήματα δημοσκόπησης από την Harris Poll που το CSS συμπεριέλαβε στη δημοσίευση της έρευνάς του, το 56% των Αμερικανών της γενιάς Z δηλώνουν ότι προτιμούν να είναι singles, αφενός γιατί δεν είναι πρόβλημα, αφετέρου γιατί έχει κι αυτό το δικό του ευτυχισμένο τέλος. Για το online dating δε ούτε λόγος· ένα γενναίο 44% θα προτιμούσε να πλένει πιάτα όλη μέρα από το να βγει ένα ακόμη ραντεβού από εφαρμογή γνωριμιών.
Άλλες ανησυχίες και ενδιαφέροντα
Σε μια εποχή πολλαπλών κρίσεων, οι νέοι δείχνουν να απομακρύνονται από τα love stories και εστιάζουν το ενδιαφέρον τους σε φλέγοντα ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, μαχητικούς πρωταγωνιστές ή ιστορίες με την οικογένεια και τη φιλία στο επίκεντρο.
Τα παιδιά και οι έφηβοι της προκείμενης μελέτης ανέφεραν πως προτιμούν μεταξύ άλλων (με φθίνουσα σειρά):
Αισιόδοξο, ενθαρρυντικό περιεχόμενο με ανθρώπους που ξεπερνούν τις αντιξοότητες
Ιστορίες ανθρώπων με ζωές σαν τη δική τους
Σκηνές δράσης ή/και μάχης (μπορεί να περιλαμβάνουν όπλα και βία)
Υπερήρωες
Ιστορίες φίλων και κοινωνικές ομάδες
Οικογενειακή ζωή και σχέσεις
Περιεχόμενο που δεν περιλαμβάνει σεξ ή ρομαντισμό
Ήρωες με ζωές διαφορετικές από τη δική τους
Δυστοπίες
Ψυχική υγεία/ασθένεια
Ιστορίες για την εργατική τάξη
Φυλετικές μειονότητες
Επικαιρότητα (π.χ. πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα κ.λπ.)
Κλιματική αλλαγή
Αντίβαρο στη μοναξιά
Συνοψίζοντας τα ευρήματα της μελέτης, οι Hiral Kotecha και Stephanie Rivas-Lara, απόφοιτες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια που απασχολούνται στο κέντρο CSS, ανέδειξαν το ζήτημα της μοναξιάς και της ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους. Η κοινωνική αποξένωση, σημειώνουν, ήταν μια προϋπάρχουσα κατάσταση που απέκτησε νέες διαστάσεις κατά την πανδημία COVID-19, φτάνοντας σε αυτό που ο Εκτελεστικός Διευθυντής της Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ, Vivek Murthy, αποκάλεσε επιδημία μοναξιάς και απομόνωσης.
Σύμφωνα με τις ίδιες, οι απαντήσεις αποκαλύπτουν αυτό που εύλογα θα ανέμενε κανείς, ότι «στον πυρήνα της ύπαρξης κάθε παιδιού και εφήβου θα βρίσκεται πάντα η ίδια ανάγκη για έναν συνοδοιπόρο στην εξερεύνηση και την περιπέτεια, ακόμα και το απλό παιχνίδι στους δρόμους». Οι νέοι, καταλήγουν, αισθάνονται την απουσία στενών φιλικών σχέσεων, ότι απομακρύνονται από την κοινότητά τους και ότι η ψηφιακή τους παρουσία έχει αντικαταστήσει το αίσθημα του ανήκειν στον πραγματικό κόσμο.
Φάρμακα και πεζοπορία
Σύμφωνα δε με άλλη έρευνα, της Deloitte, η γενιά της τεχνολογίας και της αποδοχής της διαφορετικότητας φαίνεται να πάσχει δυστυχώς από όλα αυτά τα αγχώδη, αρνητικά συναισθήματα και όχι αδίκως, αφού ζουν ήδη σε έναν κόσμο αρκετά σκληρό, όπου οι καπιταλιστικές πρακτικές, οι ταξικές ανισότητες και οι πόλεμοι είναι πλέον συχνό φαινόμενο. Το 1/3 των νέων χρησιμοποιούν φάρμακα για να διαχειριστούν τα συμπτώματα των ψυχικών διαταραχών τους.
Κατά μέσο όρο, οι Gen Zers που παίρνουν φάρμακα για το άγχος άρχισαν να τα λαμβάνουν στα 19 τους, σύμφωνα με την μελέτη, ενώ από εκείνους το 83% δήλωσε ότι τα παίρνει καθημερινά. Ωστόσο, πολλοί Gen Zers χρησιμοποιούν και άλλους μηχανισμούς αντιμετώπισης του άγχους τους, εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή. Σχεδόν οι μισοί, 48 τοις εκατό, από τους Gen Zers που συμμετείχαν στην έρευνα, δήλωσαν ότι κάνουν περιπάτους ή πεζοπορία για να διαχειριστούν το άγχος τους, ενώ άλλοι ζωγραφίζουν, γράφουν ή παίζουν κάποιο όργανο. Η έρευνα έδειξε επίσης ότι 2 στους 5 πηγαίνουν σε ψυχοθεραπεία και το 53 τοις εκατό έχει λάβει επαγγελματική βοήθεια για την ψυχική υγεία κάποια στιγμή.
Σε έναν πιο αρνητικό αντίποδα βέβαια, πάνω από το 40% των νέων με άγχος δήλωσαν ότι καταναλώνουν ανθυγιεινά τρόφιμα για να διαχειριστούν το άγχος τους, ενώ το 30% ανέφερε αδηφαγία. Η χρήση κάνναβης και η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών είναι επίσης ανάμεσα στους τρόπους αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθημάτων.
Είναι όντως οι νέοι πιο αγχωμένοι από τις προηγούμενες γενιές;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν μπορεί να είναι απόλυτα ξεκάθαρη, με πολλούς ειδικούς και ερευνητές να προσπαθούν να συγκρίνουν δεδομένα για να καταλάβουν αν οι νέοι είναι πιο δυστυχισμένοι και πιο ψυχολογικά εύθραυστοι από τους παλαιότερους. Το κέντρο έρευνας Pew Research Center εξέφρασε τις αμφιβολίες του σε σχέση με το παραπάνω ερώτημα και τους τρόπους απάντησής του, λέγοντας ότι ορισμένες τάσεις που φαίνονται σαν να είναι μεταστροφές γενεών, μπορεί στην πραγματικότητα να είναι διαφορές που βασίζονται στο στάδιο ζωής και την ηλικία και μπορούν να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου.
Σε σύγκριση με τις παλαιότερες γενιές σήμερα, η μελέτη Gallup-WFF ανέφερε ότι τα μέλη της γενιάς Z είναι πολύ πιο πιθανό να αναφέρουν ότι βιώνουν αρνητικά συναισθήματα, όπως άγχος, ανησυχία και μοναξιά. Πιο συγκεκριμένα όταν ζητήθηκε από τους νέους να περιγράψουν την τρέχουσα ψυχική τους υγεία ή ευημερία, μόνο το 15% των μελών της Gen Z ηλικίας 18-26 ετών δήλωσαν ότι είναι άριστη. Μια απότομη πτώση του ποσοστού, σε σύγκριση με πριν από μια δεκαετία, όταν το 52% των millennials της ίδιας ηλικιακής κλίμακας, σύμφωνα με τη μελέτη, δήλωναν ότι η ψυχική τους υγεία ήταν εξαιρετική. Και το 2004, το 55% των ατόμων ηλικίας 18-26 ετών (συμπεριλαμβανομένων τόσο των millennials όσο και των ερωτηθέντων της Gen X) ανέφεραν άριστη ψυχική υγεία.
Γιατί τόσο σημαντική μείωση;
Η πιο συνηθισμένη αιτία άγχους, σύμφωνα με την έκθεση της Harmony, μεταξύ των νέων, είναι το μέλλον. Σχεδόν οι μισοί από τη Gen Z δήλωσαν ότι αυτή ήταν η μεγαλύτερη ανησυχία τους. Μια άλλη σημαντική ανησυχία είναι τα χρήματα, με το 45% να αγωνιά για τα οικονομικά. Άλλες βασικές ανησυχίες περιλαμβάνουν την εργασία, τις κοινωνικές δραστηριότητες και τις σχέσεις. Τα άγχη αυτά μοιάζουν να γιγαντώνονται όσο πλησιάζουν οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, με περισσότερους από 2 στους 5 (43%) Zoomers να παραδέχονται ότι καταφεύγουν σε επιπλέον επιβαρυντικές για την υγεία τους συνήθειες, λόγω στρες.
