Πίθηκος «χίμαιρα» με διαφορετικά DNA: Οι ερευνητές μιλούν για σπουδαίο επίτευγμα, αλλά πυροδοτούν και αντιδράσεις σχετικά με τα όρια της επιστήμης και της ηθικής
Επιστήμονες από την Κίνα ανακοίνωσαν πως δημιούργησαν μια χίμαιρα πιθήκου, με DNA από δύο έμβρυα του ίδιου είδους, ο οποίος γεννήθηκε με φυσικό τρόπο και έχει φωσφορίζοντα σημεία στο σώμα του. Οι επιστήμονες ισχυρίζονται πως πρόκειται για ένα σπουδαίο επίτευγμα το οποίο θα μπορούσε να δώσει νέα ώθηση στην ιατρική έρευνα, να βοηθήσει στη δημιουργία οργάνων κατάλληλων για μεταμόσχευση, αλλά και να συμβάλλει στη σωτηρία απειλούμενων ειδών. Ταυτόχρονα όμως πυροδοτεί αντιδράσεις σχετικά με τα όρια της επιστήμης και της ηθικής. Ο πίθηκος δημιουργήθηκε με εμβρυονικά βλαστοκύτταρα, στο πλαίσιο της έρευνας από τις ομάδες των καθηγητών Λιου Ζεν και Σουν Κιάνγκ στο Ινστιτούτο Νευροεπιστημών της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών (CAS) σε συνεργασία με την ομάδα του Μιγκέλ Εστεμπάν στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικής και Υγείας Γκουανγκτζού.
Τα βλαστοκύτταρα που συνδυάστηκαν προήλθαν από πίθηκο cynomolgus, γνωστός και ως μακάκος με μακριά ουρά, ένα πρωτεύον θηλαστικό που χρησιμοποιείται στην βιοϊατρική έρευνα. Αρχικά η ερευνητική ομάδα αφαίρεσε βλαστοκύτταρα από έμβρυα πιθήκου ηλικίας 7 ημερών, τα οποία είναι πολυδύναμα, έχουν δηλαδή την ικανότητα να οργανώνονται σε όλους τους διαφορετικούς τύπους κυττάρων που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός ζωντανού πολυκύτταρου οργανισμού. Στη συνέχεια έγχυσαν αυτά τα κύτταρα σε έμβρυο ηλικίας 4 έως 5 ημερών από το ίδιο είδος πιθήκου.
Εν συνέχεια εμφύτευσαν το έμβρυο σε θηλυκό πίθηκο και τελικά γεννήθηκε ένα πλήρως σχηματισμένο αρσενικό. Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πιθήκου ήταν πως κάποια σημεία του φωσφόριζαν λόγω της χρήσης μιας πράσινης φωσφορίζουσας πρωτεΐνης για να διαπιστωθεί πόσο μεγάλο μέρος του γενετικού υλικού που εισήχθη συνέβαλε στην ανάπτυξη του ζώου.
Tα μάτια και τα δάχτυλα του πιθήκου φωσφόριζαν
Οι επιστήμονες, που δημοσίευσαν την έρευνά τους στο επιστημονικό περιοδικό Cell, διαπίστωσαν πως τα μάτια και τα δάχτυλα του πιθήκου φωσφόριζαν και η ανάλυση έδειξε πως ο εγκεφαλικός ιστός του πιθήκου αποτελούταν κατά 92% από τα βλαστοκύτταρα του δότη, ενώ στο σύνολο του ζώου το ποσοστό αυτό ήταν 67%. «Η έρευνα αυτή θα μπορούσε να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε πιο ακριβή μοντέλα πιθήκων για τη μελέτη νευρολογικών ασθενειών καθώς και για άλλες μελέτες βιοϊατρικής», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Ζεν Λίου, της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ακόμη πως οι χίμαιρες πιθήκων έχουν δυνητική τεράστια αξία στις προσπάθειες για τη διατήρηση ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση. Εάν για παράδειγμα ο δότης είναι ένα απειλούμενο είδος, τότε, όπως σημειώνουν, μέσω αυτής της διαδικασίας θα μπορούσαν να γεννηθούν ζώα από αυτό το είδος.
«Πρόκειται για μια πολύ καλή και σημαντική έρευνα», δήλωσε στο CNN ο Τζέικομπ Χάνα, καθηγητής βιολογίας βλαστοκυττάρων και εμβρυολογίας στο Ινστιτούτο Επιστημών Weizmann στο Ισραήλ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Η μελέτη αυτή μπορεί να συμβάλει στην ευκολότερη και καλύτερη δημιουργία μεταλλαγμένων πιθήκων, όπως ακριβώς κάνουν οι βιολόγοι εδώ και χρόνια με τα ποντίκια», πρόσθεσε. «Φυσικά, η έρευνα με μη ανθρώπινα πρωτεύοντα είναι πιο αργή και πολύ πιο δύσκολη, αλλά είναι σημαντική», συμπλήρωσε.
«Δεν πρόκειται για μια σημαντική ανακάλυψη, καθώς οι χίμαιρες που δημιουργήθηκαν δεν είναι βιώσιμες»
Από την άλλη, ο Τζουν Γου, αναπληρωτής καθηγητής μοριακής βιολογίας στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Southwestern του Τέξας, υπογράμμισε επίσης στο CNN πως «πρόκειται για μια σημαντική μελέτη», αλλά εκτίμησε πως «δεν πρόκειται για μια σημαντική ανακάλυψη, καθώς οι χίμαιρες που δημιουργήθηκαν δεν είναι βιώσιμες». Ο καθηγητής, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, αλλά έχει εργαστεί πάνω σε χίμαιρες, πρόσθεσε ότι η ομάδα δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι τα βλαστοκύτταρα που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία των χιμαιρών ήταν κληρονομήσιμα από τους απογόνους – κάτι που θα ήταν απαραίτητο για τη δημιουργία μοντέλων ασθενειών για την ιατρική έρευνα.
Σημειώνεται πως η μέθοδος που χρησιμοποίησαν οι κινέζοι επιστήμονες έχει χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν, καθώς οι χίμαιρες είναι σημαντικές για τη μελέτη της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Σε μεγάλο βαθμό η έρευνα έχει περιοριστεί σε ποντίκια τα οποία δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960. «Τα ποντίκια δεν αναπαράγουν πολλές πτυχές των ανθρώπινων ασθενειών, επειδή η φυσιολογία τους είναι πολύ διαφορετική από τη δική μας. Αντίθετα, ο άνθρωπος και ο πίθηκος είναι κοντά εξελικτικά, οπότε οι ανθρώπινες ασθένειες μπορούν να μοντελοποιηθούν πιο πιστά στους πιθήκους», δήλωσε ο Ζεν Λιου, εξηγώντας τους λόγους που οι επιστήμονες στρέφονται πλέον στους πιθήκους.
Ζητημα ηθικής
Πιο αμφιλεγόμενες είναι οι χίμαιρες ανθρώπου-ζώου, οι οποίες περιέχουν ανθρώπινα κύτταρα και κύτταρα από άλλα είδη. Το 2021, όπως αναφέρει το CNN, επιστήμονες στις ΗΠΑ και την Κίνα ανακοίνωσαν πως ανέπτυξαν χιμαιρικά έμβρυα ανθρώπου-πιθήκου, αλλά τα πειράματα τερματίστηκαν πρόωρα.
Εξαιρετικά αμφιλεγόμενη όμως είναι και η χρήση πιθήκων στην επιστημονική έρευνα, λόγω των ηθικών ζητημάτων για τα δικαιώματα των ζώων. Η ερευνητική ομάδα δήλωσε ότι ακολούθησε τους κινεζικούς νόμους και τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές που διέπουν τη χρήση πρωτευόντων θηλαστικών στην επιστημονική έρευνα. Σημειώνεται πως ο πίθηκος – χίμαιρα έζησε για 10 ημέρες πριν θανατωθεί. Όπως αναφέρει το CNN, η Επιτροπή Ακαδημιών Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής των ΗΠΑ, σε έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Μάιο, υποστήριξε πως η έρευνα σε πιθήκους, λόγω της ομοιότητάς τους με τους ανθρώπους, είναι καθοριστικής σημασίας για σωτήρια ιατρικά επιτεύγματα και πως πως η έλλειψη πρωτευόντων θηλαστικών είχε επηρεάσει αρνητικά την έρευνα που είναι απαραίτητη τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για την εθνική ασφάλεια.
