Η τρίτη Δευτέρα του Ιανουαρίου θεωρείται από πολλούς ως η πιο καταθλιπτική ημέρα του χρόνου, γνωστή και ως «Blue Monday». Ο κρύος, χειμωνιάτικος καιρός, οι γιορτές που πέρασαν και οι επόμενες που αργούν, οι «New Year resolutions» που φαίνονται πιο μακρινές από ποτέ, όλα αυτά συμβάλουν στο να αποκαλούμε την σημερινή ημέρα, την πιο ζοφερή του νέου χρόνου. Ωστόσο, για καλή μας τύχη οι ψυχίατροι λένε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν τη θεωρία αυτή. Ενώ πολλοί άνθρωποι βιώνουν μια εποχική ύφεση αυτή την περίοδο, υποστηρίζουν ότι η ταμπέλα αυτή ευτελίζει τα πραγματικά προβλήματα ψυχικής υγείας.
Πώς ξεκίνησε η θεωρία της Blue Monday
Η Blue Monday ξεκίνησε ως στρατηγική μάρκετινγκ από το Sky Travel το 2005 σε μια προσπάθεια να πουλήσει διακοπές στους απογοητευμένους Βρετανούς. Έκτοτε, και άλλες εταιρίες μπήκαν στο κόλπο, χρησιμοποιώντας το ως μια δικαιολογία για να διαφημίσουν τεχνολογία, προϊόντα DIY και προϊόντα ευεξίας. Η εταιρεία ζήτησε τότε από τον Βρετανό ψυχολόγο Cliff Arnall να υπολογίσει την πιο καταθλιπτική μέρα του χρόνου, με στόχο να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να κάνουν κράτηση για ένα ταξίδι στο εξωτερικό ώστε να διώξουν αυτές τις χειμωνιάτικες ακεφιές.
Ο Δρ Arnall δημιούργησε τότε μια «εξίσωση», η οποία ενσωμάτωσε παράγοντες όπως ο καιρός, τα χρέη, ο μισθός, ο χρόνος που πέρασε από τα Χριστούγεννα, οι αποφάσεις για τη νέα χρονιά και τα χαμηλά επίπεδα κινήτρων. Το αποτέλεσμα του 2005 ήταν η 24η Ιανουαρίου, αλλά από τότε θεωρείται χοντρικά ότι είναι την τρίτη Δευτέρα του Ιανουαρίου. Η εξίσωση του Δρ Arnall έχει καταρριφθεί ως χωρίς νόημα, καθώς παράγοντες όπως ο «καιρός» είναι μεταβλητοί.
Η κατάρριψη του μύθου της Blue Monday
Η Δρ Elena Touroni, σύμβουλος ψυχολόγος και συνιδρύτρια της Chelsea Psychology Clinic, είπε ότι ακόμη και η έννοια της Blue Monday μπορεί να συμβάλει σε επιβλαβείς παρανοήσεις για την ψυχική υγεία. «Τα ζητήματα ψυχικής υγείας δεν έχουν ημερολόγιο και το να υποδηλώνει κανείς ότι υπάρχει μια πιο καταθλιπτική μέρα μπορεί να υποτιμήσει την πολυπλοκότητα των δυσκολιών ψυχικής υγείας», είπε χαρακτηριστικά.
«Υπάρχουν εύλογοι λόγοι για τους οποίους ο χειμώνας μπορεί να επιδεινώσει την ψυχική υγεία και είναι «υπερβολικά απλοϊκό» να χαρακτηρίζουμε μια συγκεκριμένη ημέρα ως παγκοσμίως την πιο καταθλιπτική», προσθέτει. Ο Δρ Jon Van Niekerk, πρόεδρος της Γενικής Σχολής Ενηλίκων του Βασιλικού Κολλεγίου Ψυχιάτρων, δήλωσε: «Γνωρίζουμε ότι μερικοί άνθρωποι παλεύουν με χαμηλή διάθεση και άγχος κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα, όταν το κλίμα αλλάζει και υπάρχει λιγότερο φως κατά τη διάρκεια της ημέρας».
Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD)
«Αυτό είναι κοινώς γνωστό ως εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD) και δεν περιορίζεται μόνο σε μία ημέρα του χρόνου». Η ακριβής αιτία του SAD δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά πιστεύεται ότι συνδέεται με την έλλειψη έκθεσης στο φως του ήλιου κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα, που εμποδίζει το τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος – ο οποίος διέπει τον ύπνο και τη διάθεση – να λειτουργεί σωστά. Η πάθηση, γνωστή και ως «χειμωνιάτικη κατάθλιψη», θα μπορούσε επίσης να συνδέεται με τη γενετική, καθώς η SAD – η οποία θεωρείται ότι επηρεάζει περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο, ή το 3% του πληθυσμού – έχει βρεθεί ότι εμφανίζεται σε ορισμένες οικογένειες.
Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις τα winter blues
Για την καταπολέμηση των χειμερινών «blues», που προκαλεί συμπτώματα όπως επίμονη κακή διάθεση, ευερεθιστότητα και αύξηση βάρους, είναι ζωτικής σημασίας να λαμβάνετε όσο το δυνατόν περισσότερη έκθεση στο φως της ημέρας, σύμφωνα με την Δρ Touroni. Είπε ακόμη ότι ο ήλιος μπορεί να μειώσει τους πονοκεφάλους, την ένταση και τις δυσκολίες ύπνου, που συνδέονται με την κακή διάθεση. «Με όλο και περισσότερους ανθρώπους που εργάζονται από το σπίτι, είναι ακόμη πιο σημαντικό να κάνουμε μια προσπάθεια να βγούμε έξω, ακόμα κι αν είναι απλώς για μια μικρή βόλτα κατά τη διάρκεια της ημέρας», πρόσθεσε η Δρ Touroni. Η τακτική άσκηση βοηθά επίσης στην απελευθέρωση ενδορφινών και σεροτονίνης, ενισχύοντας τη διάθεση φυσικά.
Δεν υπάρχει εποχή για την κατάθλιψη
Ωστόσο, η κατάθλιψη μπορεί να χτυπήσει οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. «Υπάρχει μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στο να νιώθεις πεσμένος και να υποφέρεις από μια ψυχική ασθένεια όπως η κατάθλιψη», αναφέρει ο Δρ Van Niekerk. «Οι άνθρωποι μπορούν να αναπτύξουν αυτές τις καταστάσεις ανά πάσα στιγμή και μπορεί να διαρκέσουν για εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια», πρόσθεσε. Οι αιτίες της κατάθλιψης μπορεί να ποικίλλουν, αλλά μπορεί να προκληθούν από το στρες, το οικογενειακό ιστορικό της πάθησης και τη μοναξιά.
Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά, που κυμαίνονται από αίσθημα πεσμένης διάθεσης έως σωματικά σημάδια, όπως απώλεια βάρους, έλλειψη ενέργειας και αϋπνία. «Είναι σημαντικό να δείτε έναν γιατρό εάν πιστεύετε ότι εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε πάσχετε από κατάθλιψη, καθώς μπορεί να αντιμετωπιστεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής, θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή», καταλήγουν οι ειδικοί.
