Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Η μητέρα μου πέθανε, όταν ήμουν έξι ετών. Αν είχε ζήσει, ίσως να μην είχα δουλέψει όσο σκληρά έχω δουλέψει.
Αριστοτέλης Ωνάσης
Αρκετά χρόνια τώρα, περπατώντας τον ίδιο δρόμο προς την εργασία μου σε καθημερινή βάση, έβλεπα το ένα από τα εγκαταλελειμμένα καταστήματα της γειτονιάς να περνά συχνά σε διαφορετικά χέρια, πάντοτε ως takeaway coffee, με τη διάρκεια λειτουργίας να μην ξεπερνά ποτέ τους 4 – 5 μήνες. Ωστόσο, έναν χρόνο τώρα, δύο νεαροί το μεταμόρφωσαν σε έναν υπέροχο χώρο, που από τα χαράματα ως αργά το απόγευμα δεν σταματά να υποδέχεται πελάτες. Ανταλλάζοντας δυο κουβέντες μαζί τους, έμαθα πως ανηφόρισαν από το χωριό στην Αθήνα, αποφασισμένοι να παλέψουν για μια καλύτερη ζωή στην πρωτεύουσα.
Το χαμόγελό τους, η καθημερινή λειτουργία σε σταθερά ωράρια και η καθαριότητα, προσελκύουν όλο και περισσότερους, που πέρα από τον καφέ, έχουν ανάγκη και από μια “ζεστή” καλημέρα ή από μια καρδούλα ζωγραφισμένη στο χάρτινο ποτήρι. Όμως, αντιμετωπίζουν το πρόβλημα που τείνει να γίνει μάστιγα της εποχής. Αναζητούν μονίμως προσωπικό, μιας και οι εργαζόμενοι παραμένουν για πολύ μικρό διάστημα, πολλές φορές ενημερώνοντάς τους την τελευταία στιγμή.
Κι αν η πρώτη σκέψη είναι πως “κάτι φταίει” στην επιχείρηση, οι έρευνες των τελευταίων ετών επιβεβαιώνουν πως η νέα γενιά, βλέπει την εργασία με λιγότερο ενθουσιασμό, ανακαλύπτοντας διαρκώς κοινωνικές πιέσεις και αδικίες που κάμπτουν το ηθικό της, καθιστώντας την δέσμια στο πατρικό, ως τη στιγμή που θα βρει τη δουλειά που την αντιπροσωπεύει. Αν όμως ρωτήσεις πώς ακριβώς την ονειρεύονται αυτή τη δουλειά οι νέοι, η απάντηση θα περιορίζεται σε βαρύγδουπες, άκρως αόριστες έννοιες, ουτοπικές συνθήκες και πολύ ελεύθερο χρόνο.
«Ανικανοποίητη ανάγκη για απασχόληση»
Σχεδόν ένας στους τέσσερις έχει «μια ανικανοποίητη ανάγκη για απασχόληση», χωρίς όμως να μπαίνει στον κόπο να ψάξει για εργασία. Επιθυμεί με κάποιον τρόπο να εργαστεί, όμως είτε είναι άνεργος, είτε υποαπασχολούμενος, είτε δεν είναι άμεσα διαθέσιμος προς εργασία. Η πανδημία του κορονοϊού και οι πρωτόγνωρες συνθήκες που επικράτησαν τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο έχουν δημιουργήσει ένα ιδιότυπο καθεστώς «χαλάρωσης» στην αγορά εργασίας. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που υπερβαίνει τα συνηθισμένα ζητήματα αντιστοίχισης προσφοράς και ζήτησης και δεξιοτήτων, ενώ η ελευθέρωση του εν δυνάμει εργατικού δυναμικού που έχει παγιδευτεί στην αδράνεια είναι ένα “αγκάθι”, άμεσα συνδεδεμένο με την εκπαίδευση. Οι Gen Zers, που είδαν τους millennials να αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες σε περιόδους ύφεσης, καταφεύγουν πλέον στο «quiet quitting», μιας και έχουν συνειδητοποιήσει, όπως λένε, ότι η σκληρή δουλειά τους μπορεί ουσιαστικά να μην τους αποφέρει τίποτα παραπάνω.
Ταλέντα
Μια τεράστια μάζα συγχυσμένων και αποπροσανατολισμένων νέων, οι οποίοι ως επί το πλείστον δεν ανέχονται τη δουλειά τους, είτε γιατί είναι πιεσμένοι, είτε επειδή τους έχει ρουφήξει η καθημερινότητα, με αποτέλεσμα να αναζητούν παρηγοριά στον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο που του απομένει στα… social media, περπατά σε τεντωμένο σκοινί. Την ίδια στιγμή, το 77% των εργοδοτών αναφέρει δυσκολία στην εύρεση των “ταλέντων”, ενώ έρχεται αντιμέτωπο με βιογραφικά πλούσια από προσόντα αλλά γεμάτα από πολύ σύντομες εργασίες, γεγονός που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη σε μία σοβαρή επιχείρηση.
Πρόκειται εν ολίγοις για μια επιδημία μετριότητας που πηγάζει από το σχολείο, το σπίτι κι έναν βάλτο μειωμένων προσδοκιών και ευχάριστων μύθων, που μετριέται από τις έρευνες του ΟΟΣΑ, και που τελικά εκφράζεται γύρω μας, παντού. Όχι μόνο στην εργασία, στην ποιότητα των θέσεων εργασίας, ή στην εσωστρέφεια ελληνικών επιχειρήσεων. Παντού στην κοινωνία. Ένα απελπιστικά μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων αδυνατεί να επεξεργαστεί υποτυπώδεις πληροφορίες, δεδομένα και έννοιες, δυσκολεύεται στη διατύπωση του γραπτού λόγου και δεν γνωρίζει βασικούς κανόνες γραμματικής.
Ευκαιρίες
Η γνώση που σήμερα παρέχουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ή για την ακρίβεια η γνώση που αφομοιώνουν οι σπουδαστές, δεν είναι αρκετή για να εισέλθουν ομαλά στην αγορά εργασίας, να αρχίσουν να αποδίδουν και να υπάρχει μια αντιστοιχία της αμοιβής τους και της προσφοράς τους στην επιχείρηση που τους προσέλαβε, η οποία επενδύει και στην δική τους ουσιαστική συμβολή και συμμετοχή για την εξέλιξη και την ανάπτυξή της. Ωστόσο, θα πρέπει οι νέοι να νιώθουν τυχεροί που κάποιοι εργοδότες τους προσλαμβάνουν, δίνοντάς τους έτσι την ευκαιρία να επεκτείνουν πρακτικά τις όποιες γνώσεις τους και να τις διαθέσουν για την αύξηση της παραγωγικότητας, ταυτόχρονα όμως να ενισχύσουν, να κατοχυρώσουν και να κατοχυρώσουν την επαγγελματική τους επάρκεια με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το προσωπικό τους συμφέρον αλλά και της επιχείρησης, εφόσον τους αναγνωριστεί αυτή η επάρκεια αλλά και άλλα τους προσόντα και ικανότητες που θα αναδειχτούν απ’ αυτήν την συνεργασία.
Δυστυχώς, οι νέοι σήμερα συμπαρασύρονται σε μια, όχι και τόσο νέα, αντίληψη για την εργασία γενικότερα. Το ‘μότο’ γι’ αυτούς είναι πως δεν ζουν για να δουλεύουν αλλά δουλεύουν …απλά για να ζουν, να επιβιώνουν δηλαδή, διαθέτοντας τις ελάχιστες σωματικές και πνευματικές τους δυνάμεις και απαιτώντας τις μέγιστες παροχές και δικαιώματα που τους παρέχει η νομοθεσία. Αυτή η αντίληψη για την εργασία τους κάνει αδιάφορους και για την ίδια τους την ζωή μιας και το μεγαλύτερο μέρος της το διαθέτουν για την απασχόλησή τους.
… διασκέδαση
Οι μεγαλύτεροι και κυρίως οι γονείς πρέπει να βοηθήσουν τους νέους να αντιληφθούν ότι η εργασία απο μόνη της θα πρέπει να θεωρείται γι’ αυτούς ένα είδος ‘διασκέδασης’ που τους δίνει την δυνατότητα να έρχονται σε επαφή με κόσμο, να καλλιεργούν τον χαρακτήρα τους, να προσέχουν την εμφάνισή τους, να διαμορφώνουν ήθος, να ανταγωνίζονται επαγγελματικά και κοινωνικά άλλους. Και με αυτόν τον τρόπο να διεκδικούν ολο και περισσότερη καταξίωση, δικαίωση και αξιώματα στην ζωή τους.
Διαφορετικά, η εξέλιξη της τεχνολογίας και το Chat GPT από δική τους και μόνο υπαιτιότητα και παραίτηση απο κάθε προσπάθεια και διάθεση για επίπονη και επίμονη εργασία θα τους υποκαταστήσει, έστω οχι και επάξια… Γιατί καμιά εξέλιξη δεν μπορεί να αναπληρώσει την φυσική παρουσία των ανθρώπων σ’ έναν εργασιακό χώρο και την αξία που εχουν για όλους οι όποιες σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ των. Ας αναλάβουν επομένως τις ευθύνες τους οι νέοι απέναντι στις σύγχρονες εργασιακές προκλήσεις κι ας μην παραχωρήσουν στην τεχνολογία περισσότερο χώρο απ’ αυτόν που της αναλογεί…
