Ο Αλεξέι Ναβάλνι, δριμύς επικριτής του Βλαντίμιρ Πούτιν, πέθανε μέσα στη φυλακή. Ο υπ’ αριθμόν 1 αντίπαλος του Κρεμλίνου άφησε την τελευταία του πνοή σήμερα στη φυλακή στον Αρκτικό Κύκλο, όπου εξέτιε 19ετή ποινή κάθειρξης. Μετά τον θάνατό του, το Sky News δημοσίευσε άρθρο περιγράφοντας μέρος της ζωής του Ρώσου ηγέτη της αντιπολίτευσης, με τίτλο: «Αλεξέι Ναβάλνι: Αυτός που ο Πούτιν αρνήθηκε να αναφέρει το όνομά του, που δεν εγκατέλειψε ποτέ τον αγώνα ενάντια στο διεφθαρμένο καθεστώς της Ρωσίας».
«Ήταν ο μόνος άνθρωπος που ήταν ικανός να βγάλει δεκάδες χιλιάδες στους δρόμους διεκδικώντας μια Ρωσία χωρίς τον Πούτιν – και ο μόνος στον οποίο ο πρόεδρος της Ρωσίας, ως γνωστόν, αρνήθηκε να αναφερθεί με το όνομά του. Ήταν πεισματάρης, καυστικός και εξαιρετικά χαρισματικός – ένας γεννημένος λαϊκιστής με αίσθηση του χιούμορ που απευθυνόταν ιδιαίτερα στους νέους. Οι έρευνές του στο YouTube για τους κολλητούς του Πούτιν και τελικά για τον ίδιο τον πρόεδρο συγκέντρωσαν εκατομμύρια προβολές και αποκάλυψαν τη δωροδοκία της ανώτατης τάξης. Απέκτησε όλο και πιο ισχυρούς εχθρούς.
Για μια δεκαετία ο Ναβάλνι γινόταν ανεκτός από το Κρεμλίνο. Υπέμεινε μια φαινομενικά ατελείωτη διαδοχή συλλήψεων, δικαστικών παραστάσεων και περιόδων κράτησης, αλλά επέζησε. Τον Αύγουστο του 2020 αυτό άλλαξε. Η οικονομική κατάσταση και η δυσαρέσκεια που επιδεινωνόταν από την πανδημία αυξάνονταν. Σε συνδυασμό με αυτό, το Κρεμλίνο είχε στραμμένο το βλέμμα του στις βουλευτικές εκλογές του επόμενου έτους, τις οποίες ο Ναβάλνι είχε ορκιστεί να διαταράξει μέσω ενός εναλλακτικού συστήματος ψηφοφορίας.
Η δηλητηρίαση του Ναβάλνι
Σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στην πόλη Τομσκ της Σιβηρίας, κατά τη διάρκεια αποστολής διερεύνησης στοιχείων για μια από τις έρευνές του, ο Ναβάλνι δηλητηριάστηκε. Τα βογγητά που κατέγραψε ένας συνεπιβάτης στην πτήση επιστροφής στη Μόσχα ήταν η πρώτη ένδειξη ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Λίγα λεπτά αργότερα έπεσε σε κώμα. Αργότερα δήλωσε ότι η ζωή του σώθηκε από τον πιλότο, ο οποίος έκανε αναγκαστική προσγείωση παρά τις προειδοποιήσεις για απειλή βόμβας στο αεροδρόμιο, και από τους τραυματιοφορείς που χορήγησαν αμέσως το αντίδοτο ατροπίνη στην πίστα του αεροδρομίου.
Επί τρεις ημέρες η σύζυγος του Ναβάλνι, Γιούλια, πάλευε για την αερομεταφορά του στο Βερολίνο, απευθύνοντας τελικά έκκληση απευθείας στον Πούτιν, ενώ οι γιατροί στο Ομσκ, όπου νοσηλευόταν, αμφιταλαντεύονταν για τη διάγνωση. Μόλις έφτασε στο Βερολίνο, ένα γερμανικό στρατιωτικό εργαστήριο ταυτοποίησε το εν λόγω δηλητήριο. Ήταν το νόβιτσοκ, ο νευροτοξικός παράγοντας που χρησιμοποιήθηκε δύο χρόνια νωρίτερα εναντίον του Σεργκέι και της Γιούλια Σκριπάλ στο Σάλσμπερι. Για άλλη μια φορά – ένα απαγορευμένο χημικό όπλο – και μια επίθεση που έφερε όλα τα χαρακτηριστικά του ρωσικού κράτους.
Η Δύση επέβαλε κυρώσεις και απαίτησε πλήρη έρευνα
Αλλά το Κρεμλίνο αρνήθηκε, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να υπονοήσει ότι ο Ναβάλνι μπορεί να δηλητηριάστηκε μόνος του. Ο Πούτιν απέκρουσε τις κατηγορίες και επέστρεψε σε ένα γνωστό σχόλιο ότι ο Ναβάλνι ήταν πράκτορας της Δύσης.
“Ποιος τον χρειάζεται ούτως ή άλλως;”, δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος στην ετήσια συνέντευξη Τύπου.
“Αν το ήθελαν, πιθανόν να το είχαν τελειώσει”.
Υπό τη φροντίδα των γιατρών του νοσοκομείου Charite του Βερολίνου, ο Ναβάλνι είχε μια μακρά αλλά θαυματουργή ανάρρωση. Από το κρεβάτι του νοσοκομείου του, έθεσε τις βάσεις για την πιο καταδικαστική έρευνα που είχε κάνει μέχρι σήμερα – σε αυτό που αποκάλεσε “παλάτι του Πούτιν”, μια κατοικία δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Χάρη επίσης στο ερευνητικό έργο του Bellingcat και των Ρώσων συνεργατών του, κατάφερε να προσδιορίσει την ταυτότητα των έξι αξιωματικών των μυστικών υπηρεσιών που τον είχαν δηλητηριάσει – καταφέρνοντας μάλιστα να κάνει έναν από αυτούς να παραδεχθεί ότι το δηλητήριο είχε τοποθετηθεί στο εσώρουχό του.
Η αρχή του τέλους
Μετά την ανάρρωσή του, ο Ναβάλνι εξέπληξε τον κόσμο λέγοντας ότι θα επιστρέψει στη Ρωσία. “Η Ρωσία είναι η χώρα μου, η Μόσχα είναι η πόλη μου, μου λείπουν”, έγραψε στο Instagram. Ήξερε τι τον περίμενε. Συνελήφθη στον έλεγχο διαβατηρίων για υποτιθέμενη παραβίαση της αναστολής και τέθηκε υπό κράτηση. Δύο ημέρες αργότερα η έρευνά του για το παλάτι του Πούτιν έγινε viral. Μέσα σε λίγες εβδομάδες είχε προβληθεί περισσότερες από 100 εκατομμύρια φορές.
Δικηγόρος ο ίδιος, ο Ναβάλνι δεν αντιμετώπισε ποτέ τη δέουσα διαδικασία απέναντι σε μια σειρά από διώξεις με πολιτικά κίνητρα – αλλά δεν εγκατέλειψε ποτέ τον αγώνα. Ζήτησε από τους πολίτες να μην τα παρατήσουν. “Αγωνίζομαι όσο καλύτερα μπορώ”, είπε σε μια εμφάνισή του στο δικαστήριο. “Και θα συνεχίσω να το κάνω, παρά το γεγονός ότι βρίσκομαι πλέον υπό τον έλεγχο ανθρώπων που λατρεύουν να μολύνουν τα πάντα με χημικά όπλα”.
“Η ζωή μου δεν αξίζει δύο σεντς, αλλά θα κάνω ό,τι μπορώ για να επικρατήσει ο νόμος. Και χαιρετίζω όλους τους τίμιους ανθρώπους σε όλη τη χώρα που δεν φοβούνται και που βγαίνουν στους δρόμους”. Δεκάδες χιλιάδες το έκαναν σε πόλεις σε όλη τη χώρα – οι μεγαλύτερες μη εγκεκριμένες διαδηλώσεις στη Ρωσία του Πούτιν. Περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι συνελήφθησαν. Αλλά αυτές θα ήταν οι τελευταίες διαμαρτυρίες μεγάλης κλίμακας στις οποίες θα γινόταν μάρτυρας η Ρωσία.
Το μήνυμα κατά του πολέμου
Όταν ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία, ο Ναβάλνι κάλεσε τους ανθρώπους από το κελί της φυλακής του να πάρουν θέση, αλλά μόνο μια μικρή μειοψηφία ήταν αρκετά γενναία για να το επιχειρήσει. Οι αντιπολεμικές διαμαρτυρίες καταπνίγηκαν γρήγορα. Παρά τις προσπάθειές του να δώσει φωνή στον λαό, το μήνυμά του δεν κατάφερε να βρει απήχηση στην πλειονότητα των Ρώσων, οι οποίοι είχαν δεινοπαθήσει από την κυριαρχία του Πούτιν επί δύο δεκαετίες.
Το Κρεμλίνο του απήγγειλε νέες κατηγορίες για εξτρεμισμό και τρομοκρατία – μια κατηγορία παράλογη, ήταν η επαναφορά του ναζισμού. Τον Αύγουστο του 2023, καταδικάστηκε σε επιπλέον 19 χρόνια φυλάκισης, σε ειδικό ποινικό καθεστώς για τους χειρότερους παραβάτες. Ήταν ουσιαστικά μια θανατική καταδίκη. Με συνεχή εναλλαγή στην απομόνωση, η υγεία του Ναβάλνι επιδεινώθηκε. Ο θάνατός του στη φυλακή σε ηλικία μόλις 47 ετών αποτελεί άλλη μια φρικτή κηλίδα στη συνείδηση του ρωσικού κράτους».
