"Δεν εχει πλοίο για σε... δεν έχει οδό. Καινούργιους τόπους δεν θα βρείς... δεν θά βρεις άλλες θάλασσες... η πόλις θα σε ακολουθεί"
Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Υπάρχει ένας ελπιδοφόρος συμβολισμός στο γεγονός ότι οι σημαίες δεν κυματίζουν στο κενό
Άρθουρ Κλαρκ
‘Το 1974 ο 23χρονος Αdefris Depalke απ’ την Αιθιοπία περνούσε γεμάτος αγωνία αλλά και με δίψα για μάθηση, την Πύλη του Στρατοπέδου Σκαραμαγκά στην Αττική. Στα πλαίσια μιας Διακρατικής Συμφωνίας που είχε υπογράψει η χώρα του με την Ελλάδα, ο νεαρός στρατιωτικός, υπηρετούσε στην Αεροπορία, βρέθηκε για πρώτη φορά, εκτός Αιθιοπίας, αποφασισμένος να κατακτήσει έναν υψηλό στόχο: Να σπουδάσει Ιατρική και να επιστρέψει στην Αντίς Αμπέμπα, να μεταλαμπαδεύσει την γνώση του… Το όνειρό του έγινε πραγματικότητα. Και από το 1984 ο γιατρός βρίσκεται στην Αιθιοπία υπηρετώντας την Ιατρική από διάφορες θέσεις”, διαβάσαμε στο Πρώτο Θέμα την περασμένη εβδομάδα.
Υπάρχουν δύο αντίρροπες δυνάμεις που ορίζουν το προφίλ και την συμπεριφορά του μετανάστη, του κάθε μετανάστη: Εκείνου που έρχεται στην Ελλάδα από κάποια υπανάπτυκτη χώρα της Κεντρικής Αφρικής για την αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης αλλά και του Έλληνα που μεταβαίνει στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ για τον ίδιο λόγο. Απ’ την μια πλευρά είναι το ‘σύνδρομο της φυγής’, ψυχολογική κυρίως κι όχι τόσο ανάγκη επιβίωσης, που τους καταδιώκει και τους εξωθεί να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, που κάποιοι πιστεύουν ή τους κάνουν να πιστεύουν, πως η χώρα τους είναι πολύ μικρή για να χωρέσει τα όνειρά τους και να δώσει σε αυτούς τις ευκαιρίες που τους αξίζουν.
Δεσμός
Κι από την άλλη, είναι ο ισχυρός δεσμός που συνάπτεται με τον τόπο, την πατρίδα, την ιστορία, τους ανθρώπους του, από την στιγμή της γέννησής μας. Η ελπίδα και βεβαιότητα μιας καλύτερης ζωής καλλιεργήθηκε στην χώρα μας κυρίως μετά τον εμφύλιο από τα πρακτορεία ταξιδιών που όργωναν την ύπαιθρο και ξερίζωσαν την επαρχία απ’ το ανθρώπινο δυναμικό της, που τόσο το είχε ανάγκη εκείνες τις ώρες, στέλνοντας μαζικά ολόκληρες οικογένειες στην Αμερική ή στην Αυστραλία. Το ίδιο φαινόμενο επαναλαμβάνεται και σήμερα με μια πιο σκληρή μορφή και με οικογένειες ολόκληρες να θαλασσοπνίγονται, θύματα κι’ αυτοί προσδοκιών που δεν πρόκειται να εκπληρωθούν.
Ακούμε συχνά για πολλούς Έλληνες που διαπρέπουν στο εξωτερικό, κάτι που δεν μπορούσαν να κάνουν εδώ γιατί ‘η Ελλάδα…τρώει τα παιδιά της’. Δεν ξέρω σε ποιον ποιητή αποδίδεται αυτή η προσβλητική για την χώρα μας φράση, αλλά ένας που διαπρέπει στο εξωτερικό θα μπορούσε να διαπρέψει – κυρίως όμως θα ήταν πιο χρήσιμος – και στον τόπο του, αν πρόκειται για κάποιον επιστήμονα. Η αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης σε μια διαφορετική απ’ την δική τους χώρα, εξομοιώνει τους μετανάστες με τους τυχοδιώκτες. Αντίθετα, η προσφορά των ικανοτήτων τους, της γνώσης τους, από οποιαδήποτε θέση, τους καθιστά δωρητές κι ευεργέτες και η χώρα τους τους τιμά ανάλογα.
Πατριωτισμός
Όμως πρότυπα πατριωτισμού δεν έχουν να επιδείξουν μόνο οι προηγμένες χώρες αλλά και οι υπανάπτυκτες. Κι ένα τέτοιο φωτεινό πρότυπο, και για εμάς εδώ τους Έλληνες, είναι ο Adefris Depalke ο οποίος δεν άφησε την πατρίδα πίσω του εκμεταλλευόμενος την γνώση που απέκτησε στην χώρα μας για να διεκδικήσει εδώ μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Άλλωστε οι καλύτερες αμοιβές που μπορεί να εξασφαλίσει κάποιος και οι περισσότερες ανέσεις που παρέχουν οι ανεπτυγμένες χώρες στους κατοίκους των, δεν σημαίνει πως εξασφαλίζουν και μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Γιατί η ποιότητα ζωής είναι πάντα σε συνάρτηση με το μεγαλύτερο αγαθό που ο άνθρωπος επιδιώκει να κατακτήσει μέσα απ’ τον πλούτο και τις ανέσεις: την ευτυχία του!.. Την ατομική και την κοινωνική. Κάτι που δεν συμβαίνει πάντα.
Σύμφωνα με έρευνα με επικεφαλής τον Ερικ Γκαλμπρέιθ, πολλοί πληθυσμοί με πολύ χαμηλά εισοδήματα νιώθουν εξίσου ευχαριστημένοι απ’ την ζωή τους, όπως εκείνοι των ανεπτυγμένων χωρών. Κάτι που φυσικά μπορεί να συμβαίνει και με τον λαό της Αιθιοπίας. Και από αυτήν την άποψη, το φαινόμενο της μετανάστευσης, νόμιμης ή παράνομης, μόνο ως ένα παγκόσμιο πρόβλημα μπορεί να θεωρηθεί, τόσο για τις χώρες προέλευσης όσο και για τις χώρες άφιξης. Κι όχι ως μια λύση οικονομική, επαγγελματική ή ακόμη και ως μια λύση σε ψυχολογικά αδιέξοδα και φιλοδοξίες.
Δεν έχει πλοίο για σε… δεν έχει οδό
“Δεν εχει πλοίο για σε… δεν έχει οδό. Καινούργιους τόπους δεν θα βρείς… δεν θά βρεις άλλες θάλασσες… η πόλις θα σε ακολουθεί”, λέει ο Αλεξανδρινός ποιητής. Όμως για τον Dr. Debalke είχε πλοίο: Το πλοίο της επιστροφής στην πατρίδα του, για να προσφέρει την πολύτιμη γνώση του στους συντοπίτες του, έστω και με λιγότερα χρήματα αλλά με περισσότερη ευτυχία για τον ίδιο και την πατρίδα του. Ένα παράδειγμα για μίμηση και για τους Έλληνες του εξωτερικού, που πιστεύουν πως μπορούν να προσφέρουν τις γνώσεις τους για το καλό της δικής τους και της δικής μας πατρίδας…
