«Ακούγεται γελοίο, αλλά το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι: "Τι θα έκανα αν με έβαζαν στο φορτηγάκι;"»
Το ποσοστό των γυναικών που πέφτουν θύμα παρενόχλησης την ώρα που τρέχουν είναι πολύ μεγάλο. Κάποιες θεωρούν ότι είναι τυχερές αν τους συμβεί μόνο δύο φορές την εβδομάδα. Κάποιες φορές οι παρενοχλήσεις φτάνουν τις επτά αλλά σπάνια είναι μηδενικές. Πολλές γυναίκες, όπως αναφέρει ο Independent, αναρωτιούνται πώς τολμούν αυτοί οι άσεμνοι άντρες να φωνάζουν αισχρολογίες ενώ κάνουν την καθημερινή τους άσκηση. «Τι θέλουν από μένα, τέλος πάντων; Μια συζήτηση για το πώς περνάω τη μέρα μου; Την περηφάνια ότι με ταπείνωσαν; Περιμένουν να γυρίσω και να κάνω σεξ μαζί τους;» διερωτώνται. Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν αυτό το φαινόμενο σε καθημερινή βάση. Μπορεί να συμβεί και σε άλλες δραστηριότητες πέρα από το τρέξιμο. Eίτε πρόκειται απλώς για μια βόλτα στην καφετέρια, είτε για μια επίσκεψη στον παθολόγο για ένα ιατρικό ραντεβού. Αλλά ένας από τους πιο ύπουλους και συνηθισμένους χώρους για παρενόχληση είναι οι ανοιχτοί χώροι άθλησης.
Έρευνα του περιοδικού Runner’s World διαπίστωσε ότι το 60% των γυναικών δρομέων έχουν βιώσει κάποιου είδους παρενόχληση, κυρίως από άνδρες σε αυτοκίνητα. «Έχω δεχτεί παρενόχληση περισσότερες φορές από όσες μπορώ να θυμηθώ», λέει η 44χρονη Κλερ, η οποία τρέχει εδώ και 20 χρόνια. «Μερικές φορές δεν με ενοχλεί και πολύ. Αλλά περιστασιακά είναι πολύ εκνευριστικό. Το πρόβλημα είναι ότι συχνά δεν ξέρεις αν σε κοροϊδεύουν ή αν θυμώνουν μαζί σου επειδή βρίσκεσαι στο δρόμο, και αυτό είναι πραγματικά τρομαχτικό». Λαμβάνοντας υπόψη περιπτώσεις όπου γυναίκες δρομείς έγιναν πρωτοσέλιδο – όπως η 22χρονη φοιτήτρια νοσηλευτικής που απήχθη και δολοφονήθηκε ενώ έκανε τζόκινγκ γύρω από την πανεπιστημιούπολη της Τζόρτζια τον Φεβρουάριο – δεν χρειάζεται πολύ για να κάνουν άσχημες σκέψεις.
«Ακούγεται γελοίο, αλλά το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι: “Τι θα έκανα αν με έβαζαν στο φορτηγάκι;”», προσθέτει η Κλερ. “Είναι συνδεδεμένο το ρολόι μου αν μου πάρουν το τηλέφωνο; Μπορεί ο σύζυγός μου να με εντοπίσει; Μπορώ να τους ξεφύγω;”. Έτσι σκέφτεσαι ως γυναίκα και γι’ αυτό άρχισα να στέλνω συνδέσμους παρακολούθησης των διαδρομών μου στον σύζυγό μου».
Γιατί οι γυναίκες έχουν μάθει να αναλαμβάνουν την ευθύνη
Πολιτισμικά, οι γυναίκες έχουν μάθει εδώ και καιρό να «αναλαμβάνουν την ευθύνη» για τέτοιες συμπεριφορές από την πλευρά των ανδρών. Δεν πρέπει να τρέχουν τη νύχτα. Δεν πρέπει να φορούν τόσο στενά κολάν. Δεν έπρεπε να είχαν αγοράσει εκείνο το αθλητικό σουτιέν με το χαμηλό ντεκολτέ. Και ούτω καθεξής… Πάντα θα υπάρχουν και εκείνοι που θα κατηγορούν τα θύματα. Ιστορικά, οι εκστρατείες κατά της παρενόχλησης έχουν στοχεύσει στα θύματα και όχι στους θύτες, κάτι θλιβερά λανθασμένο. Ωστόσο, οι άνθρωποι αναλαμβάνουν πιο αποτελεσματική δράση. Τον Μάρτιο, γυναίκες αστυνομικοί στο Μπράντφορντ της Αγγλίας παρίσταναν τους δρομείς για να πατάξουν τους άνδρες που παρενοχλούσαν γυναίκες που γυμνάζονταν. Όσοι βρέθηκαν να παρενοχλούν γυναίκες αντιμετώπισαν πρόστιμο έως και 1.000 λίρες. Η Βρετανή επιθεωρητής Μπεθ Πανίλιο δήλωσε ότι έχει γίνει μάρτυρας «αυτοκινήτων που έκοβαν ταχύτητα, ανδρών που κόρναραν σε γυναίκες και χυδαίων σχολίων που φώναζαν από το παράθυρο» ενώ έτρεχαν.
«Η συσσώρευση αυτών των περιστατικών μπορεί να κάνει τις γυναίκες να αλλάξουν τη διαδρομή τους, να αποφύγουν ορισμένες τοποθεσίες και να επιλέξουν να μην τρέχουν στο σκοτάδι. Αυτό δεν είναι αποδεκτό. Οι γυναίκες θα πρέπει να μπορούν να βγαίνουν και να τρέχουν ελεύθερα χωρίς να ανησυχούν», τονίζει.
Η τραυματική εμπειρία της 43χρονης Ίζαμπελ
«Βρισκόμουν στο τελευταίο σκέλος μία διαδρομής οκτώ χιλιομέτρων, ένα πρωινό το καλοκαίρι του 2020, όταν πέρασε ένα φορτηγάκι και οι δύο τύποι που ήταν μέσα κατέβασαν τα παράθυρα και μου φώναξαν: “Συνέχισε έτσι, χοντρή!”», θυμάται η Ίζαμπελ Μόχαν, 43 ετών. «Με εξόργισε πραγματικά το γεγονός ότι, ως γυναίκες, επιλέγουμε να κάνουμε κάτι θετικό, μόνο και μόνο για να θέλουν οι άνδρες να μας εξευτελίσουν», προσθέτει η ίδια. «Μας λένε ότι πρέπει να γυμναζόμαστε για να φτάσουμε σε ένα αποδεκτό μέγεθος, αλλά στη συνέχεια μας υποτιμούν όταν βγαίνουμε και προσπαθούμε», προσθέτει η Ίζαμπελ η οποία έγραψε για την εμπειρία της σε blog.
Από τότε που αποφάσισε να μοιραστεί τα περιστατικά παρενόχλησης έχει κατακλυστεί από παρόμοιες ιστορίες από άλλες γυναίκες. «Νομίζω ότι η δυναμική μιας γυναίκας που βρίσκεται μόνη της στο δρόμο, σε σύγκριση με έναν άνδρα που αισθάνεται ισχυρός μέσα σε ένα όχημα, είναι προφανής», προσθέτει. «Το τρέξιμο στο δρόμο, σε μια πολυσύχναστη περιοχή, όπως συνηθίζω να κάνω εγώ, είναι πιθανώς το ασφαλέστερο για τις γυναίκες από την άποψη ότι δεν δέχονται σωματική επίθεση. Πρέπει να κάνουμε μια επιλογή να περάσουμε από λεκτική κακοποίηση ή να τρέξουμε σε πιο απομονωμένες περιοχές όπου υπάρχουν μεγαλύτεροι κίνδυνοι. Το αισθάνομαι πολύ άδικο», τονίζει.
Κάθε γυναίκα αντιδρά διαφορετικά
Μπορεί να είναι σχεδόν αδύνατο να ξέρει κανείς πώς να αντιδράσει σε αυτές τις καταστάσεις. Παρόλο που πολλές φορές η προσέγγιση της αντιπαράθεσης προσφέρει μεγαλύτερη ικανοποίηση στα θύματα, από το να αγνοήσουν τους κακοποιητές και να τους θέσουν προ των ευθυνών τους, τα αποτελέσματα συχνά είναι τα αντίθετα. Σε πολλές γυναίκες το άγχος κορυφώθηκε και ένιωσαν μεγαλύτερη ανασφάλεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι. Όσο για το πως οι γυναίκες μπορούν να απαντήσουν σε τέτοιες συμπεριφορές δεν υπάρχει μία και μόνο συνταγή. «Υπάρχουν ορισμένοι ακαδημαϊκοί που υποστηρίζουν ότι η διέξοδος είναι να μάθουν οι γυναίκες αυτοάμυνα», λέει η Καταρίνα Πολόνσκα, κοινωνική επιστήμονας από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης που μελετά τη δυναμική των φύλων. «Αλλά αυτό είναι προβληματικό και ρίχνει το βάρος στις γυναίκες, οπότε για μένα δεν αποτελεί βιώσιμη λύση. Αυτό που έχω μάθει να κάνω είναι να σταματάω, να γυρίζω και να τους κοιτάζω».
Η Πολόνσκα, η οποία είναι επίσης ειδική σε θέματα σχέσεων και μανιώδης δρομέας δοκίμασε κάποτε αυτή την προσέγγιση. Παρατήρησε πώς ο δράστης απλά απομακρύνθηκε από κοντά της. «Η επόμενη κίνησή μου θα ήταν να συνεχίσω να τους παρακολουθώ, να διατηρήσω οπτική επαφή και στη συνέχεια -αν προσπαθούσαν να με πλησιάσουν- θα έλεγα απλώς: “Δεν θα με πλησιάσεις”. Αυτές οι ενέργειες δείχνουν ότι δεν είσαι κάποιος που θα ανεχτείς τις μαλακίες και θα τους αντιμετωπίσεις. Αλλά αυτό απαιτεί πολλή δύναμη και θέληση», λέει. Η συμβουλή είναι καλή. Αλλά για μερικούς, ίσως είναι πιο εύκολο να το λένε παρά να το κάνουν. Είναι αδύνατο να ξέρει κανείς πώς θα αντιδράσει τη στιγμή εκείνη. Ο ψυχολογικός αντίκτυπος είναι βαθύς. Ξαφνικά οι γυναίκες αισθάνονται υπερεπίγνωση των σωματικών τρωτών σημείων και των πιθανών κινδύνων στους οποίους θα μπορούσαν να εκτεθούν ανά πάσα στιγμή. Είναι και θα είναι πάντα πολύ ανησυχητικό, ανεξάρτητα από το πόσες φορές συμβαίνει.
Οι εκστρατείες κατά της κακοποίησης και οι αλλαγές νόμων είναι χρήσιμες, φυσικά, αλλά δεν αποτελούν λύση. Δεν είναι και τόσο εύκολο να κατηγορήσεις κάποιον που σε επιτέθηκε φραστικά από ένα αυτοκίνητο που κινείται με μεγάλη ταχύτητα, του οποίου τον αριθμό κυκλοφορίας δεν έχεις προλάβει να απομνημονεύσεις επειδή είσαι πολύ ζαλισμένη από αυτό που μόλις σου είπε. Ίσως ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε μπροστά είναι η εκπαίδευση σχετικά με την πραγματικότητα του τι περνούν οι γυναίκες κάθε φορά που βγαίνουν έξω για να πάνε για τρέξιμο. Είναι απίθανο κάποιος άνδρας να έχει χρειαστεί καν να σκεφτεί κάτι τέτοιο. Αν το είχαν κάνει, ή αν είχαν τουλάχιστον μάθει για τη σεξουαλική παρενόχληση στο σχολείο, ίσως δεν θα συνέβαινε τόσο συχνά.
