Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα - κατάταξη 2024: Η έκθεση τονίζει πως πρόκειται για μία χρονιά που ο μισός πλανήτης θα ψηφίσει ή έχει ήδη ψηφίσει
Δημοσιεύθηκε η έκθεση των «Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα» (Reporters Sans Frontières) σχετικά με την ελευθερία του Τύπου, ανήμερα της παγκόσμιας ομώνυμης ημέρας. Όπως τονίζει η ΜΚΟ, οι πολιτικές πιέσεις στα μέσα ενημέρωσης αυξάνονται σ’ όλο τον κόσμο, την ώρα που η μισή ανθρωπότητα ψήφισε ήδη ή ετοιμάζεται να ψηφίσει φέτος. Στην κορυφή της κατάταξης της ελευθεροτυπίας παραμένει η Νορβηγία, ενώ στην τελευταία θέση, 180ή, βρίσκεται η Ερυθραία, που διαδέχεται τη Βόρεια Κορέα, η οποία την καταλάμβανε τα προηγούμενα δυο χρόνια. Η Γαλλία περνά στην 21η θέση από την 24η, μηχανικά, καθώς οι δείκτες στη χώρα που αποτελεί έδρα της οργάνωσης παρέμειναν «στάσιμοι», τόνισε η Αν Μποκάντ, στέλεχος της RSF. Η Ελλάδα περνά στην 88η θέση από την 107η. Σε παγκόσμια κλίμακα, οι συνθήκες άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος χειροτέρεψαν στα τρία τέταρτα των χωρών.
Οι Δημοσιογράφοι καταγγέλλουν ιδίως «την έκδηλη απουσία πολιτικής βούλησης της διεθνούς κοινότητας να εφαρμόσει την αρχή της προστασίας των δημοσιογράφων» πάνω απ’ όλα στη Γάζα. Πάνω από εκατό παλαιστίνιοι ρεπόρτερ έχουν σκοτωθεί στις επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού, από τους οποίους 22 ενώ ασκούσαν το καθήκον τους, αναφέρει η RSF. Ευρύτερα, η έκθεση για το 2024 υπογραμμίζει τη μείωση της προστασίας της δημοσιογραφίας από τα κράτη παρότι αυτά θα έπρεπε να την εγγυώνται, καθώς και τον ενεργό ρόλο πολλών στην παραπληροφόρηση. Η RSF κάνει λόγο για «ανησυχητική επιδείνωση της υποστήριξης και του σεβασμού της αυτονομίας των μέσων ενημέρωσης», ενώ «το 2024 είναι η μεγαλύτερη εκλογική χρονιά στην παγκόσμια ιστορία».
Πως επηρεάζουν οι εκλογές την ελευθερία
Σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη θα κληθεί να ψηφίσει τουλάχιστον μια φορά, από την Ινδία ως τις ΗΠΑ, περνώντας από τις ευρωεκλογές. Οι εκλογικές διαδικασίες προμηνύονται νέες «πολύ ισχυρές πιέσεις», προειδοποιεί η ΜΚΟ. Στην Αργεντινή (66η, –26 θέσεις), ο νέος ακραίος φιλελεύθερος πρόεδρος Χαβιέρ Μιλέι ανακοίνωσε τον Μάρτιο το κλείσιμο του δημόσιου πρακτορείου ειδήσεων TELAM, που κατηγόρησε πως επιδιδόταν σε «προπαγάνδα». Η κατάσταση είναι «ιδιαίτερα ανησυχητική» στη χώρα αυτή αφότου ανέλαβε ο κ. Μιλέι, τον οποίο οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα χαρακτηρίζουν «αρπακτικό» σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου. Στο Σαχέλ, οι στρατιωτικές χούντες που κατέλαβαν την εξουσία στον Νίγηρα (80ός), στην Μπουρκίνα Φάσο (86η) και στο Μαλί (114ο) δεν σταματούν να «σφίγγουν τον κλοιό» του ελέγχου τους στα ΜΜΕ και να εμποδίζουν τη δουλειά των δημοσιογράφων», πάντα σύμφωνα με τη ΜΚΟ.
Ο έλεγχος των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης κι ευρύτερα των δημοσιεύσεων στο διαδίκτυο είναι ασφυκτικός στο Βιετνάμ (174ο) και στην Κίνα (172η), χώρα στην οποία η ΜΚΟ προσάπτει πως είναι αυτή που φυλακίζει τους περισσότερους δημοσιογράφους στην υφήλιο, ασκεί λογοκρισία και παρακολουθεί εργαζόμενους στα ΜΜΕ. Στην ανατολική Ευρώπη και στην κεντρική Ασία επίσης «η λογοκρισία» των ΜΜΕ «εντάθηκε» και παρατηρήθηκε «θεαματικός μιμητισμός των ρωσικών ενεργειών καταστολής», σύμφωνα με την RSF, που αναφέρεται στη Λευκορωσία (167η), στη Γεωργία (103η), στο Κιργιστάν (120ό) και στο Αζερμπαϊτζάν (164ο). Η Ρωσία, όπου επανεξελέγη πρόεδρος ο Βλαντίμιρ Πούτιν τον Μάρτιο, κατατάσσεται 162η.
Τεχνητή νοημοσύνη και προπαγάνδα
Παράλληλα, το οπλοστάσιο όσων επιδίδονται σε παραπληροφόρηση εμπλουτίζεται χάρη στη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη. Σύμφωνα με την RSF, αυτό δείχνει ηχητικό «deepfake» (μοντάζ που μοιάζει αυθεντικό) με θύμα τη δημοσιογράφο Μόνικα Τόντοβα στη Σλοβακία (29η, –12 θέσεις), πριν από τις εκλογές του φθινοπώρου. Για τη ΜΚΟ, επρόκειτο για κάτι που «ξεκάθαρα ωφέλησε τη ρωσική παραπληροφόρηση». Αλλού στην Ευρώπη, η ελευθερία του Τύπου «υφίσταται δοκιμασία από τις πλειοψηφίες στην εξουσία», αναφέρει η RSF, η οποία αναφέρεται «στην Ουγγαρία, τη Μάλτα και την Ελλάδα».
Σε πάνω από τα τρία τέταρτα των χωρών του κόσμου, σύμφωνα με την οργάνωση, καταγράφονται συχνές παρεμβάσεις πολιτικών στα μέσα ενημέρωσης, καθώς εμπλέκονται σε εκστρατείες προπαγάνδας ή παραπληροφόρησης. Το φαινόμενο χαρακτηρίζεται «συστηματικό» σε 31 χώρες. Την πιο θεαματική υποχώρηση στην κατάταξη ως προς την ελευθερία του Τύπου καταγράφουν το Αφγανιστάν του καθεστώτος των Ταλιμπάν (178ο, –26 θέσεις), το Τόγκο (113ο, –43) κι ο Ισημερινός (110ος, –30). Αντίθετα, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα θεωρούν πως η κατάσταση βελτιώθηκε αισθητά στη Χιλή (52η, +31), στη Βραζιλία (82η, +10) και στην Πολωνία (47η, +10).
