Tetris και στρες: Μια συνηθισμένη συμβουλή που δίνουν οι χρήστες μεταξύ τους είναι να παίζουν «Tetris» για να καταπολεμήσουν τις τραυματικές αναμνήσεις
Μετά την παρακολούθηση τραγικών γεγονότων, πολλοί άνθρωποι στρέφονται σε διαδικτυακές κοινότητες όπως το Reddit για να συζητήσουν και να επεξεργαστούν τις εμπειρίες τους. Μια συνηθισμένη συμβουλή που δίνουν οι χρήστες μεταξύ τους είναι να παίζουν «Tetris» για να καταπολεμήσουν τις τραυματικές αναμνήσεις. Από πού προέρχεται αυτή η ιδέα; Μπορεί όντως αυτό το εμβληματικό video game να βοηθήσει πραγματικά στη θεραπεία παθήσεων όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD); Όπως αναφέρει το The Conversation, η απάντηση είναι εν μέρει «ναι», αλλά με επιφυλάξεις. Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως τα συγκεκριμένα συμπτώματα, η χρονική στιγμή του γεγονότος και επίσης η λήψη άλλων τύπων ψυχολογικής θεραπείας.
Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι που γίνονται μάρτυρες ενός τραυματικού γεγονότος δεν θα χρειαστούν θεραπεία, η ψυχολογική βλάβη ενός έντονα οδυνηρού γεγονότος μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις σε ορισμένους. Μία από τις πιο μελετημένες καταστάσεις τραύματος είναι το PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder), ή διαταραχή μετατραυματικού στρες. Στο PTSD, ένα μεμονωμένο τραυματικό γεγονός ή μια σειρά τραυμάτων δημιουργούν μια συλλογή οδυνηρών συμπτωμάτων. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν την αναβίωση του γεγονότος μέσω εφιαλτών και φλασμπάκ, την αίσθηση ότι ο κόσμος είναι ένα πιο σκοτεινό, πιο περίπλοκο μέρος, καθώς και υπερδιέγερση και φόβο. Ο εγκέφαλος φαίνεται να «εμβολιάζεται» με το τραύμα και να ευαισθητοποιείται ώστε να αναμένει περαιτέρω τραύματα.
Πώς μπορεί το «Tetris» να βοηθήσει;
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει περιορισμένη ικανότητα επεξεργασίας ή ανάκλησης αναμνήσεων. Το 2009, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης συμπέραναν ότι το να παίζει κανείς «Tetris» όταν ο εγκέφαλος προσπαθεί να αποθηκεύσει οπτικές αναμνήσεις, θα υπερφόρτωνε τη χωρητικότητά του και θα «αποσπούσε» τα κυκλώματα οπτικής μνήμης. Επομένως, το να παίζει κανείς «Tetris» λίγο μετά από ένα οδυνηρό γεγονός θα μπορούσε να διακόψει το έργο αυτών των κέντρων επεξεργασίας μέσα στον εγκέφαλο. Με τη σειρά του, αυτό θα μείωνε την επανεμφάνιση ανεπιθύμητων οπτικών αναμνήσεων που σχετίζονται με το τραύμα.
Ένα παραπλανητικά απλό παιχνίδι, το «Tetris» εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1985 και σήμερα παραμένει ένα από τα πιο δημοφιλή video games στην ιστορία. Το παιχνίδι παζλ περιλαμβάνει μια απλή οπτικοχωρική εργασία (δηλαδή τη συσχέτιση των οπτικών πληροφοριών με τον φυσικό χώρο). Μια τυχαία σειρά από «τουβλάκια» σε διαφορετικά σχήματα πέφτουν από το πάνω μέρος της οθόνης και ο στόχος του παίκτη είναι να τα περιστρέφει και να τα μετακινεί στον αέρα, ώστε όταν πέσουν να συμπληρώσουν ολοκληρωμένες γραμμές. Οι ολοκληρωμένες γραμμές φεύγουν από την οθόνη, απελευθερώνοντας περισσότερο χώρο. Όσο περισσότερο μπορεί να συνεχίσει κανείς, τόσο υψηλότερη είναι η βαθμολογία.
Στο εργαστήριο και στον πραγματικό κόσμο
Τα αποτελέσματα της μελέτης του 2009 ήταν θετικά όσον αφορά το ρόλο του «Tetris», ωστόσο πρόκειται για έρευνα που διεξήχθη σε εργαστήρια, με προβολή τραυματικών βίντεο, παιχνίδι λίγων λεπτών και συνεντεύξεις. Έγινε, δηλαδή, σε ένα εξαιρετικά ελεγχόμενο περιβάλλον και μπορεί να μην ισχύει στον πραγματικό κόσμο. Ωστόσο, από το 2017 έχουν διεξαχθεί αρκετές κλινικές μελέτες, που έδειξαν ότι το «Tetris» μείωσε τον αριθμό των ανεπιθύμητων οπτικών αναμνήσεων σε γυναίκες που βίωσαν τραύμα κατά τη γέννηση, σε άτομα που ενεπλάκησαν σε τροχαία ατυχήματα, σε πρόσφυγες και σε βετεράνους πολέμου. Η οπτικοχωρική εργασία που απαιτεί το «Tetris» μπλοκάρει τα κέντρα του εγκεφάλου που εμφανίζουν ανεπιθύμητες οπτικές αναμνήσεις
Αν και στις περισσότερες μελέτες οι συμμετέχοντες έπαιζαν «Tetris» για 10-40 λεπτά λίγο μετά από ένα τραυματικό γεγονός (μεταξύ 30 λεπτών και 72 ωρών μετά), πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι μπορεί να υπάρχουν οφέλη έως και επτά χρόνια μετά από τραύμα που σχετίζεται με τον τοκετό. Αν και τα αποτελέσματα αυτά είναι ενθαρρυντικά, χρειάζεται πιο επισταμένη έρευνα με μεγαλύτερες ομάδες συμμετεχόντων για να είμαστε σίγουροι για τις επιδράσεις του «Tetris», ιδιαίτερα στον πραγματικό κόσμο, χωρίς επαγγελματική παρακολούθηση και καθοδήγηση.
