Ο στικταετός αποτελεί ήδη ένα είδος που απειλείται με εξαφάνιση. Τώρα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι αντιμετωπίζουν έναν ακόμη κίνδυνο: τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι αετοί, που έχουν εκτεθεί στα γεγονότα των συγκρούσεων κατά τη αποδημία τους μέσω Ουκρανίας, αναγκάζονται πλέον να παρεκκλίνουν από τη συνηθισμένη διαδρομή πτήσης τους, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Current Biology. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι στικταετοί, που έχουν χαρακτηριστεί ως «ευάλωτοι» από τη Διεθνή Ενωση για τη Διατήρηση της Φύσης, έχουν εκριζωθεί σε μεγάλο βαθμό από τη δυτική και κεντρική Ευρώπη. Ωστόσο, η Πολέσια -μια μεγάλη περιοχή υγροτόπων που συνορεύει με την Πολωνία, τη Λευκορωσία, την Ουκρανία και τη Ρωσία- παραμένει προπύργιο για το είδος.
Την 1η Μαρτίου 2022, μια εβδομάδα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο πρώτος από τους 21 υπό παρακολούθηση στικταετούς πέρασε στην Ουκρανία κατά τη συνήθη μετανάστευσή του, σύμφωνα με ερευνητές από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Εσθονία. «Οταν ξεκίνησε η σύγκρουση τον Φεβρουάριο του 2022, παρακολουθούσαμε τα πράγματα να εξελίσσονται στις ειδήσεις όπως όλοι οι άλλοι, αλλά καθόμασταν εκεί με την αίσθηση ότι ξέρουμε ότι τα πουλιά μας πρόκειται να περάσουν από αυτήν την περιοχή και αναρωτιόμασταν τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τα πτηνά», δήλωσε στο CNN ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Τσάρλι Ράσελ.
Χρησιμοποιώντας δεδομένα της σύγκρουσης και παρακολούθηση GPS, οι ερευνητές ποσοτικοποίησαν τον αντίκτυπο του πολέμου στη μεταναστευτική συμπεριφορά 19 αετών που περνούσαν από την Ουκρανία προς τα βόρεια, σε περιοχές αναπαραγωγής στη νότια Λευκορωσία, μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου 2022. Οι συγγραφείς της μελέτης διαπίστωσαν ότι οι αετοί παρέκκλιναν σημαντικά από τη συνήθη διαδρομή πτήσης τους σε σύγκριση με τις μεταναστεύσεις πριν από τη σύγκρουση (μεταξύ 2019 και 2021), με τους αετούς να πετούν όλο και λιγότερο απευθείας προς τα μέρη αναπαραγωγής τους.Ενώ οι ερευνητές δεν είχαν άμεσες αποδείξεις από την παρατήρηση της πορείας των πτηνών για να καθορίσουν τα ερεθίσματα στα οποία θα μπορούσαν να ανταποκριθούν τα πουλιά, εκτίμησαν ότι ο θόρυβος και το φως από τις στρατιωτικές δραστηριότητες θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει τη συμπεριφορά τους.
Οι αποκλίσεις βρέθηκαν να είναι μεγαλύτερες σε περιοχές όπου η διαδρομή μετανάστευσης συνέπεσε με περισσότερη στρατιωτική δραστηριότητα, αλλά διέφερε για κάθε πουλί λόγω της διαφορετικής έκθεσης και των αντιδράσεων στη σύγκρουση, σύμφωνα με τους ερευνητές. Λόγω των μεγαλύτερων αποκλίσεων, τα πουλιά έπρεπε να ταξιδέψουν περισσότερο και οι αποδημίες τους χρειάστηκαν επίσης περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθούν. Τα θηλυκά, για παράδειγμα, πέρασαν κατά μέσο όρο 246 ώρες ταξιδεύοντας σε χώρους αναπαραγωγής, αντί για περίπου 193 ώρες πριν από τη σύγκρουση, σύμφωνα με τη μελέτη. Οι αετοί ταξίδεψαν 85 χιλιόμετρα περισσότερο κατά μέσο όρο και, σε μια ακραία περίπτωση, ένα πουλί πέταξε 250 χιλιόμετρα παραπάνω σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Τα αρσενικά βρέθηκαν να ταξιδεύουν πιο αργά, με μέση ταχύτητα περίπου 7,66 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, αντί για τον μέσο όρο προ πολέμου (περίπου 9,75 μέτρα ανά δευτερόλεπτο).
Πιθανός κίνδυνος αναπαραγωγής
Το άλλο σημαντικό εύρημα ήταν ότι τα πουλιά έκαναν λιγότερες στάσεις σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι τοποθεσίες ενδιάμεσων σταθμών είναι απαραίτητα μέρη για τους αετούς για να λάβουν τροφή, νερό, ξεκούραση και να βρουν καταφύγιο από τις κακές καιρικές συνθήκες κατά τη διάρκεια των μεγάλων ταξιδιών τους, σύμφωνα με ερευνητές. Ενώ 18 παρακολουθούμενα πτηνά -το 90% των «μαρκαρισμένων» αετών- έκαναν ενδιάμεσες στάσεις στην Ουκρανία όταν μετανάστευσαν μεταξύ 2018 και 2021, μόνο έξι εξ αυτών έκαναν ενδιάμεσες στάσεις το 2022 εν μέσω πολέμου. Τα χρόνια πριν από τη σύγκρουση, 11 από τους αετούς χρησιμοποιούσαν κοινές τοποθεσίες ενδιάμεσης στάσης στην ουκρανική Πολέσια, αλλά αυτές οι τοποθεσίες δεν χρησιμοποιήθηκαν καθόλου το 2022.
«Ο συνδυασμός αυτών των δύο πραγμάτων, το ότι πρέπει να πετούν περισσότερο και να ξοδεύουν περισσότερη ενέργεια, σε συνδυασμό με τη μειωμένη ικανότητα ανάκτησης αυτής της ενέργειας, είναι κάτι που πιστεύουμε ότι θα έχει υποθανατηφόρο κόστος φυσικής κατάστασης, το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει και την περίοδο αναπαραγωγής εκείνο το έτος», εξηγεί ο Ράσελ. Η μειωμένη φυσική κατάσταση και η καθυστερημένη έναρξη της αναπαραγωγής λόγω του περισσότερου χρόνου ανάρρωσης από το ταξίδι θα μπορούσαν να μειώσουν την επιτυχία αναπαραγωγής, η οποία είναι ήδη σχετικά χαμηλή στον πληθυσμό του συγκεκριμένου είδους, καθώς και να επηρεάσει το τάισμα των νεοσσών και την ημερομηνία γέννησης νεαρών πτηνών, σύμφωνα με τη μελέτη.
