Σε κατεδαφίσεις – εξπρές των αυθαίρετων κτισμάτων είναι έτοιμο να προχωρήσει το κράτος με την αρχή να γίνεται από το ερχόμενο φθινόπωρο για όσα ανεγέρθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2024. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θοδωρής Σκυλακάκης, μιλώντας στην εφημερίδα «Τα Νέα», ανέφερε ότι οι κατεδαφίσεις αυτές θα πραγματοποιηθούν μέσω έκτακτων εργολαβιών. Παράλληλα, οι περιοχές που βρίσκονται τα αυθαίρετα, θα γνωστοποιούνται λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών, ενώ οι ιδιοκτήτες των κτισμάτων θα ενημερώνονται την τελευταία στιγμή, λίγες ώρες νωρίτερα. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η διαδικασία κατεδάφισης θα προχωρά άμεσα, εκτός αν οι ιδιοκτήτες κινηθούν νομικά κατά της απόφασης, υποβάλλοντας αίτηση ακύρωσης του πρωτοκόλλου κατεδάφισης. Σε αυτή την περίπτωση, το υπουργείο στοχεύει στην ταχεία εκδίκαση της υπόθεσης, με την όλη διαδικασία να μην ξεπερνά σε διάρκεια τους 4½ μήνες. Οι επικείμενες κατεδαφίσεις εντάσσονται στην Α’ Φάση του προγράμματος για τον εντοπισμό αυθαίρετων κατασκευών. Όπως εξηγεί ο κ. Σκυλακάκης, μόλις ολοκληρωθεί το σύστημα παρακολούθησης του δομημένου περιβάλλοντος / εντοπισμού και κατεδάφισης αυθαιρέτων, θα υπάρξει πλήρης εικόνα για τον αριθμό και τις τοποθεσίες των κτισμάτων που δεν έχουν τακτοποιηθεί. Το σύστημα αυτό, που υλοποιείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει προϋπολογισμό 124 εκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 100 εκατομμύρια προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα υπόλοιπα 24 εκατομμύρια από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ενώ το έργο υλοποιείται σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ).
Κατεδαφίσεις και παλιών αυθαιρέτων
Με την ολοκλήρωση του συστήματος παρακολούθησης, θα ξεκινήσει η Β’ Φάση του προγράμματος, που περιλαμβάνει την κατεδάφιση αυθαιρέτων που ανεγέρθηκαν πριν από την 28η Ιουλίου 2011 και δεν έχουν τακτοποιηθεί. Ο υπουργός τονίζει ότι, αν και τα κριτήρια για την κατεδάφιση των «παλιών» αυθαιρέτων δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, οι κατεδαφίσεις θα επικεντρωθούν πρωτίστως σε «κραυγαλέες» περιπτώσεις, όπως αυθαίρετα σε εκτάσεις που δεν ανήκουν ιδιοκτησιακά στους κατόχους τους και δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν. Όταν θα έχει προχωρήσει η κατεδάφιση των αυθαιρέτων, η συζήτηση θα επεκταθεί και στα αυθαίρετα με μεγάλες παραβάσεις, γνωστά και ως «κατηγορίας 5». Το παλαιότερο σύστημα εντοπισμού και κατεδάφισης, που βασιζόταν στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, απέτυχε λόγω έλλειψης πόρων και ανθρώπινου δυναμικού. Με το νέο καθεστώς, κάθε αυθαίρετο χωρίς άδεια θα εντοπίζεται γρήγορα μέσω του νέου μηχανισμού παρακολούθησης, μειώνοντας δραστικά τον χρόνο ελέγχου. Ο ιδιοκτήτης θα μπορεί να αποδεχθεί την έκθεση αυτοψίας και να προχωρήσει σε κατεδάφιση ή αποκατάσταση της νόμιμης χρήσης.
Σε περίπτωση συμμόρφωσης, το 50% του προστίμου ανέγερσης διαγράφεται και ακυρώνονται οι διοικητικές κυρώσεις. Αν ο ιδιοκτήτης συμμορφωθεί μερικώς, το πρόστιμο μειώνεται αναλόγως με την κατεδάφιση ή αποκατάσταση, ενώ οι υπόλοιπες κυρώσεις παραμένουν σε ισχύ. Με το νέο πλαίσιο, τα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2024 θα κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα. Επίσης, θα κατεδαφίζονται τουλάχιστον τόσα αυθαίρετα όσα τα πρωτόκολλα κατεδάφισης που εκδόθηκαν κατά τη διάρκεια του 2024, με το 50% να επιλέγεται με βάση τη χρονική προτεραιότητα και το υπόλοιπο 50% με περιβαλλοντικά και χωροταξικά κριτήρια. Ο υπουργός σημειώνει ότι η Πολιτεία θέλει να θέσει όρια στην αυθαίρετη δόμηση. «Αυτό το ζήτημα συζητείται για δεκαετίες, χωρίς όμως ουσιαστική πρόοδο», υπογραμμίζει ο Σκυλακάκης. «Το αποτέλεσμα είναι ότι μόνο τα τελευταία 13 χρόνια έχουν ψηφιστεί πέντε διαφορετικοί νόμοι, με κύριο σκοπό την είσπραξη προστίμων, δημιουργώντας την αίσθηση στους πολίτες ότι κάθε αυθαίρετο μπορεί να τακτοποιηθεί με πληρωμή ενός προστίμου».