Για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κηρύξει την mpox (γνωστή παλαιότερα έως ευλογιά των πιθήκων) ως παγκόσμια έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία. Όλα άρχισαν μετά το ξέσπασμα της ιογενούς λοίμωξης στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που εξαπλώθηκε σε γειτονικές χώρες της Αφρικής για να περάσει στη συνέχεια σε Ευρώπη και Ασία.
Από τον Ιανουάριο του 2022 έχουν καταγραφεί συνολικά 38.465 κρούσματα σε 16 χώρες της Αφρικής. Από αυτούς τους ασθενείς οι 1.456 πέθαναν. Φέτος, παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων κατά 160%, σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά, σύμφωνα με τα δεδομένα που έδωσαν στη δημοσιότητα τα αφρικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (Africa CDC) την προηγούμενη εβδομάδα. Μια νέα μορφή του mpox, το στέλεχος clade Ib, έχει σημάνει συναγερμό καθώς φαίνεται να εξαπλώνεται γρήγορα, την ώρα που γνωρίζουμε λίγα για αυτό. Η ασθένεια μεταδίδεται μέσω στενής επαφής.
Η λίστα των χωρών
Οι χώρες που έχουν αναφέρει κρούσματα clade Ib mpox είναι οι ακολουθες:
Κονγκό
Δύο στελέχη mpox εξαπλώνονται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό – το ενδημικό clade I και το νέο clade Ib, το οποίο εξαπλώνεται πιο εύκολα μέσω στενής επαφής, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής επαφής.
Η τρέχουσα επιδημία έχει δει 27.000 κρούσματα και περισσότερους από 1.100 θανάτους από τον Ιανουάριο του 2023, κυρίως μεταξύ παιδιών.
Σουηδία
Οι υγειονομικές αρχές επιβεβαίωσαν στις 15 Αυγούστου μια μόλυνση με ένα νέο στέλεχος του ιού mpox στη Σουηδία, το πρώτο σημάδι της εξάπλωσής του εκτός της αφρικανικής ηπείρου.
Σουηδοί υγειονομικοί αξιωματούχοι δήλωσαν σε συνέντευξη Τύπου ότι το άτομο μολύνθηκε ενώ βρισκόταν στην Αφρική με τον τύπο mpox τύπου clade Ib και λαμβάνει θεραπεία.
Μπουρούντι
Το Υπουργείο Υγείας του Μπουρούντι ερεύνησε και επιβεβαίωσε 61 περιπτώσεις clade Ib mpox σε διάφορες περιφέρειες έως τις 9 Αυγούστου. Δεν είχαν καταγραφεί θάνατοι κατά τη στιγμή της αναφοράς, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ.
Κένυα
Στις 29 Ιουλίου, το υπουργείο Υγείας της Κένυας επιβεβαίωσε ένα κρούσμα clade Ib mpox, το πρώτο κρούσμα mpox που εντοπίστηκε στη χώρα. Κανένας θάνατος δεν είχε αναφερθεί μέχρι τις 8 Αυγούστου, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ.
Ρουάντα
Από τις 7 Αυγούστου, τέσσερα επιβεβαιωμένα κρούσματα clade Ib mpox και μηδενικοί θάνατοι είχαν αναφερθεί σωρευτικά από τη χώρα, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ.
Ουγκάντα
Η Ουγκάντα εντόπισε δύο περιπτώσεις clade Ib mpox. Οι έρευνες αποκάλυψαν ότι η μετάδοση σημειώθηκε εκτός Ουγκάντα και καμία δευτερεύουσα μετάδοση δεν είχε συνδεθεί με τις δύο περιπτώσεις. Κανένας θάνατος δεν έχει αναφερθεί μέχρι τις 8 Αυγούστου, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ.
Φιλιππίνες
Kρούσμα της mpox (πρώην ευλογιά των πιθήκων), το πρώτο στη χώρα από τον Δεκέμβριο του 2023, εντόπισαν οι Φιλιππίνες, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Υγείας σήμερα, προσθέτοντας ότι αναμένει τα πλήρη αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων στις οποίες υποβλήθηκε ο ασθενής ώστε να εξακριβωθεί για ποιο στέλεχος του ιού πρόκειται. Κατά την ίδια πηγή, ο ασθενής είναι υπήκοος των Φιλιππίνων, 33 ετών, χωρίς ιστορικό ταξιδιών εκτός της χώρας. «Αναμένουμε τα αποτελέσματα της αλληλούχησης (σ.σ.: του γονιδιώματος) και θα προχωρήσουμε νεότερη ενημέρωση όταν είναι διαθέσιμα», είπε ο εκπρόσωπός του Άλμπερτ Ντομίνγκο ερωτηθείς σχετικά με το στέλεχος.
Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού, η ευλογιά των πιθήκων είναι μια σπάνια ιογενής νόσος που προκαλεί συμπτώματα οξείας ιογενούς λοίμωξης (όπως: πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους) και στο δέρμα εμφανίζεται εξάνθημα με βλατίδες ή φυσαλίδες. Το 2022, για πρώτη φορά, αναφέρθηκε μεγάλος αριθμός κρουσμάτων στην Ε.Ε. αλλά και παγκοσμίως σε χώρες στις οποίες η νόσος δεν ήταν κοινή. Πάνω από 20 000 κρούσματα αναφέρθηκαν στην Ε.Ε. / στον ΕΟΧ κατά τη διάρκεια της επιδημικής έξαρσης το 2022. Τα κρούσματα αυτά δεν σχετίζονταν με ταξίδια σε μέρη όπου ήταν ιστορικά γνωστό ότι κυκλοφορούσε ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων.
Τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων
Όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν βλάβες που μπορεί να είναι δύσκολο να διαφοροδιαγνωστούν από λοιμώξεις που προκαλούν άλλοι ευλογοϊοί και, σε κάποιο βαθμό, από την ευλογιά των πουλερικών.
Τα άτομα που έχουν προσβληθεί από την ευλογιά των πιθήκων εμφανίζουν συχνά έναν συνδυασμό των ακόλουθων συμπτωμάτων:
πυρετό
κεφαλαλγία
ρίγος
εξάντληση
οίδημα των λεμφαδένων
οσφυαλγία και μυϊκούς πόνους
βλάβες των βλεννογόνων και δερματικό εξάνθημα.
Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί πριν ή μετά των άλλων συμπτωμάτων και συνήθως εντοπίζεται στο πρόσωπο, στα χέρια, στα πόδια, γύρω από τα γεννητικά όργανα ή τον πρωκτό. Οι δερματικές βλάβες συχνά εμφανίζονται αρχικά ως κηλίδες που εξελίσσονται σε φυσαλίδες με υγρό και, στη συνέχεια, σε εφελκίδες με εσχάρα, πριν από την πλήρη επούλωση του δέρματος.
Oι επιπλοκές της ευλογιάς των πιθήκων
Τα περισσότερα άτομα που προσβάλλονται από την ευλογιά των πιθήκων αναρρώνουν χωρίς να εμφανίζουν επιπλοκές. Τα νεοδιαγνωσθέντα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων θα πρέπει να υποβάλονται σε ιατρική εκτίμηση για τη σοβαρότητα της νόσου και τους παράγοντες κινδύνου (π.χ. υποκείμενα νοσήματα ή συστηματική λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν την ανοσολογική απόκριση, λοίμωξη από τον ιό HIV άνευ θεραπείας κ.λπ.). Τα άτομα με σοβαρή νόσο ενδέχεται να χρήζουν νοσηλείας και/ή θεραπείας με αντιιικά φάρμακα.
Πώς μεταδίδεται ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων
Στην Αφρική, όπου ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων κυκλοφορεί μεταξύ των ζώων, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από τα ζώα στον άνθρωπο μέσω της άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα, όπως τρωκτικά.
Στην Ευρώπη, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο μέσω:
της στενής επαφής με τις δερματικές βλάβες του προσβεβλημένου ατόμου
των αναπνευστικών σταγονιδίων και σε παρατεταμένη επαφή
της επαφής με μολυσμένες επιφάνειες.
Κατά την επιδημική έξαρση του 2022, τα περισσότερα διαγνωσμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων σε ανθρώπους ήταν μεταξύ ανδρών που είχαν σεξουαλικές επαφές με άνδρες.
Ποιος κινδυνεύει από την ευλογιά των πιθήκων;
Οποιοσδήποτε έχει στενή, άμεση επαφή (συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής επαφής) με κάποιον που νοσεί από την ευλογιά των πιθήκων διατρέχει τον κίνδυνο να προσβληθεί από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Η επαφή με ρουχισμό, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, αντικείμενα και άλλες επιφάνειες που έχει αγγίξει κάποιος που νοσεί με την ευλογιά των πιθήκων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μετάδοση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων. Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω των υποκείμενων νοσημάτων τους, καθώς και λόγω της λήψης ορισμένων φαρμάκων ή θεραπειών (π.χ. η χημειοθεραπεία), μπορεί να είναι πιο ευάλωτα στην ευλογιά των πιθήκων και στις επιπλοκές της.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, παρότι αυτές οι ομάδες μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, η ευλογιά των πιθήκων μπορεί δυνητικά να προσβάλει οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή με άτομο που έχει προσβληθεί από αυτήν. Αν κάποιος υποψιάζεται ότι μπορεί να έχετε εκτεθεί στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, συνίσταται να απομονωθεί και να ζητήσει ιατρική βοήθεια από πάροχο υγειονομικής περίθαλψης.