Η απόφαση της Γερμανίας να “κλείσει” τα σύνορά της για να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό, στέλνοντας τους μετανάστες πίσω στις χώρες πρώτης υποδοχής, δηλαδή βασικά στην Ελλάδα και την Ιταλία, έχει προκαλέσει τεράστια αναστάτωση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και η πιο χαρακτηριστική αντίδραση, είναι η (θετική φυσικά) αντίδραση του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας στην απόφαση, αφού η χώρα του αρνείται να δεχθεί έστω και έναν πρόσφυγα- μετανάστη: “Καγκελάριε Σολτς, καλώς ήρθες στο κλαμπ!” έγραψε ο Βίκτορ Όρμπαν, (που αυτό το διάστημα απειλεί ότι θα στείλει πούλμαν με παράτυπους μετανάστες στις Βρυξέλλες), στον λογαριασμό του στην πλατφόρμα Χ, για να επαινέσει την απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα με ελάχιστες λέξεις πώς κινδυνεύουν να ανατραπούν οι συσχετισμοί εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ.
#Germany has decided to impose strict border controls to stop illegal migration. @Bundeskanzler Scholz, welcome to the club! #StopMigration
— Orbán Viktor (@PM_ViktorOrban) September 10, 2024
Άλλος ένας ακροδεξιός Ευρωπαίος πολιτικός που επαινεί τη Γερμανία είναι ο Ολλανδός Γκερτ Βίλντερς που επίσης χρησιμοποίησε το X για να στείλει το μήνυμά του: “Καλή ιδέα, πρέπει να το κάνουμε κι εμείς!” έγραψε. Στον αντίποδα, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας έκανε λόγο για “απαράδεκτη απόφαση”. Ο Ντόναλντ Τουσκ τόνισε ότι η ανακοίνωση των γερμανικών αρχών, ισοδυναμεί με “ντε φάκτο αναστολή της Συμφωνίας Σένγκεν σε μεγάλη κλίμακα”.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός ακύρωσε μάλιστα ένα προγραμματισμένο ταξίδι στη Γερμανία την Παρασκευή, 13 Σεπτεμβρίου, και τόνισε ότι χρειάζονται “επείγουσες διαβουλεύσεις” με άλλες ευρωπαϊκές χώρες για να ασκηθούν πιέσεις στο Βερολίνο να ανακαλέσει τους νέους περιορισμούς. Αναφερόμενος στο μεταναστευτικό, ο πρωθυπουργός Κυριάκις Μητσοτάκης είπε ότι “δεν απασχολεί τους Έλληνες, αλλά απασχολεί την Ευρώπη και ειδικά τη Γερμανία που ακολουθούσε χαλαρή μεταναστευτική πολιτική”.
Και για την απόφαση της Γερμανίας τόνισε ότι: “Η απάντηση δεν μπορεί να είναι η μονομερής κατάργηση της Σένγκεν και να πετάξουμε το μπαλάκι στις χώρες πρώτης εισόδου. Γι’ αυτό υπήρξε αντίδραση και από χώρες που έχουν χερσαία κοινά σύνορα με τη Γερμανία. Η απάντηση μπορεί να είναι ένας δίκαιος συμβιβασμός για την φύλαξη των ευρωπαικών συνόρων”, συνέχισε. “Η συνεργασία με την Τουρκία είναι απαραίτητη. Έχει πάρει το μήνυμα ότι η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού δεν μπορεί να γίνει ανεκτή από την Ελλάδα”. Και από την πλευρά της Αυστρίας, εκφράστηκε κάθετα αντίθετη θέση στη γερμανική απόφαση. Ο υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας Γκέρχαρντ Κάρνερ δήλωσε σε γερμανικά ΜΜΕ ότι “δεν υπάρχει χώρος για ελιγμούς” και ότι η Αυστρία δεν θα συνεργαστεί με τις πολιτικές καταστολής που σχεδιάζει το Βερολίνο και είπε ότι η χώρα του δεν θα δέχεται όσους η είσοδος τους απορρίπτεται στα γερμανικά σύνορα.
Επαναπροώθησεις στην πρώτη χώρα εισόδου
Η γερμανική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η κίνηση αυτή αποσκοπεί στον περιορισμό της μετανάστευσης και στην “προστασία από τους άμεσους κινδύνους που θέτουν η Ισλαμική τρομοκρατία και το σοβαρό έγκλημα”, όπως δήλωσε η υπουργός Εσωτερικών, Νάνσι Φέιζερ. Αλλά φυσικά όλοι κατανοούν ότι το Βερολίνο αντιδρά όχι σε κάποια αύξηση των μεταναστευτικών ροών, αλλά στην άνοδο της ακροδεξιάς, που έχει κάνει σημαία της το μεταναστευτικό και αποδίδει στους μετανάστες όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα. Και ο Σολτς και ο κυβερνητικός του συνασπισμός είναι υπό μεγάλη πίεση και από τους Χριστιανοδημοκράτες, που έχουν κάνει μεγάλη στροφή δεξιά και ζητούν πολύ αυστηρά μέτα εναντίον της μετανάστευσης.
Προσωρινοί έλεγχοι πραγματοποιούνται ήδη κατά μήκος των συνόρων της Γερμανίας με την Τσεχία, την Πολωνία και την Ελβετία από τον περασμένο Οκτώβριο και με την Αυστρία από το 2015.
Η ανακοίνωση αυτής της εβδομάδας που έχει βάλει φωτιά στην ΕΕ, αφορά την παράταση του μέτρου για άλλους έξι μήνες ενώ προβλέπει την επέκτασή του στα σύνορα με τη Γαλλία, τη Δανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, δηλαδή όλα τα χερσαία σύνορα της Γερμανίας. Η απόφαση της Γερμανίας προβλέπει επίσης ότι άτομα χωρίς επαρκή τεκμηρίωση που θα επιχειρούν να περάσουν τα γερμανικά σύνορα θα επιστρέφονται στις χώρες πρώτης εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται από τον κανονισμό του Δουβλίνου, οι αιτούντες άσυλο πρέπει να υποβάλουν αίτηση για άσυλο στην πρώτη χώρα της ΕΕ στην οποία έφτασαν.
Αν και η απόφαση επιβολής προσωρινών συνοριακών ελέγχων επιτρέπονται βάσει των όρων της Συμφωνίας Σένγκεν, η οποία εγγυάται την ελεύθερη κυκλοφορία στην Ευρώπη, οι αντιδράσεις που εκφράζονται αφορούν την αλλοίωση του πνεύματος του νόμου περί ελεύθερης μετακίνησης στον χώρο Σένγκεν. Σε πρακτικό επίπεδο δε, οι συνοριακοί έλεγχοι δημιουργούν μεγάλες καθυστερήσεις στις διελεύσεις ανατρέποντας τον προγραμματισμό επαγγελματικών ομάδων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημείωσε ότι “οι έλεγχοι πρέπει να επιβάλλονται όταν κρίνονται απαραίτητοι. Ως εκ τούτου, τα μέτρα αυτά θα πρέπει να παραμείνουν αυστηρά έκτακτα”.
Γερμανική επιχειρηματολογία
Η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς απαντά με την επέκταση των προσωρινών μέτρων για τους συνοριακούς ελέγχους, στις πιέσεις της αντιπολίτευσης των Χριστιανοδημοκρατών αλλά και στο μήνυμα που έλαβε από τους πολίτες με την εκτόξευση του ακροδεξιού κόμματος “Εναλλακτική για τη Γερμανία”, στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές. Ταυτόχρονα, θεωρείται και μια απάντηση στην αυξανόμενη ανασφάλεια που εκφράζεται από πολίτες στη Γερμανία, μετά και από τη φονική επίθεση με μαχαίρι σε υπαίθριο φεστιβάλ στην πόλη Ζόλινγκεν, τον περασμένο μήνα. Δράστης του μακελειού στο Ζόλινγκεν ήταν ένας Σύρος, του οποίου η απέλαση από τη Γερμανία στη Βουλγαρία είχε καθυστερήσει.
Προ δύο ημέρων, οι συνομιλίες για εξεύρεση συναίνεσης στην πολιτική περιορισμού της παράτυπης μετανάστευσης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης κατέρρευσαν. Ο Φρίντριχ Μερτς, επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) κατηγορούν την κυβέρνηση ότι είναι απρόθυμη να εφαρμόσει πραγματικά αποτελεσματικά μέτρα. “Η κυβέρνηση είναι ανίκανη και ακέφαλη”, δήλωσε ο Μερτς αποχωρώντας από τις συνομιλίες και πρόσθεσε ότι “η προσπάθεια να βρεθεί κοινός δρόμος απέτυχε. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι προφανώς απελπιστικά διχασμένη εσωτερικά και δεν μπορεί να συμφωνήσει σε αποτελεσματικά μέτρα. Ο κυβερνητικός συνασπισμός συνθηκολογεί ενώπιον της πρόκλησης της παράτυπης μετανάστευσης. Η κυβέρνηση είναι ανίκανη και ακέφαλη”.
Το γερμανικό υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι τα ισχύοντα προσωρινά μέτρα στα σύνορα της χώρας έχουν ήδη οδηγήσει σε απομάκρυνση περισσότερων των 30.000 ατόμων από τον περασμένο Οκτώβριο. Πρόκειται για ανθρώπους για τους οποίους υπήρχε η υποψία ότι θα υπέβαλαν αίτηση ασύλου με ψευδή στοιχεία.
“Ψωμί, κρεβάτι, σαπούνι”: Το δόγμα της “Εναλλακτικής για τη Γερμανία”
Η Γερμανία εισέρχεται σε εκλογική χρονιά καθώς οι εκλογές απέχουν μόλις έναν χρόνο (είναι προγραμματισμένο να γίνουν τον Σεπτέμβριο του 2025). Με αυτό το χρονικό ορόσημο, η κοινοβουλευτική ομάδα της ακροδεξιάς “Εναλλακτική για την Γερμανία” εξέδωσε κείμενο με τα βασικά σημεία του προγράμματος της.
Κεντρικό ζήτημα είναι η μετανάστευση, “η μητέρα όλων των προβλημάτων”, όπως τονίζουν. Με βάση το κείμενο, οι βουλευτές της AFD την επόμενη περίοδο θέλουν να εστιάσουν σε τρεις τομείς:
Στην εσωτερική ασφάλεια,
στην οικονομική πολιτική και
στην κοινωνική πολιτική
Οι ακροδεξιοί βουλευτές επαναφέρουν τις ήδη γνωστές θέσεις του κόμματός τους για απομάκρυνση των μεταναστών από τα γερμανικά σύνορα, απέλαση όσων το αίτημα για άσυλο έχει “απορριφθεί” και αν είναι “απαραίτητο”, να τοποθετηθούν φράχτες στα σύνορα. Όσον αφορά την κοινωνική πολιτική κεντρική θέση της AFD είναι: “Burgergeld μόνο για τους Γερμανούς”. Burgergeld είναι η κοινωνική βοήθεια που δίνεται σε όσους δεν μπορούν να εξασφαλίσουν αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Για τους δε αιτούντες άσυλο και για τους πρόσφυγες το ακροδεξιό κόμμα ζητά να παρέχονται μόνον τα απολύτως απαραίτητα και καθόλου χρήματα, δηλαδή επιδόματα. Πρόκειται για την γνωστή αρχή της AfD, μόνο “ψωμί, κρεβάτι και σαπούνι” για τους αιτούντες άσυλο.