Απόλλων 13: «Για μέρες δεν ήξερα αν ήμουν σύζυγος ή χήρα» -Νέο ντοκιμαντέρ του Netflix για τη θρυλική αποστολή
Ένα νέο ντοκιμαντέρ του Netflix για την αποστολή «Απόλλων 13» αποκαλύπτει λεπτό προς λεπτό πώς τα όνειρα των αστροναυτών για προσεδάφιση στο φεγγάρι έδωσαν γρήγορα τη θέση τους σε έναν απελπισμένο αγώνα επιβίωσης. Όταν ο αστροναύτης σύζυγος της Μέριλιν Λόβελ, Τζιμ, εκτοξεύτηκε με το «Apollo 13», ο κόσμος παρακολουθούσε με προσμονή την τρίτη αποστολή της NASA στο φεγγάρι. Όμως, η καταστροφή «χτύπησε» 200.000 μίλια από τη Γη, αφήνοντας τη Μέριλιν -και τον κόσμο- να παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα αν το πλήρωμα του «Apollo 13» θα επέστρεφε από το καταδικασμένο διαστημόπλοιο. Τώρα, ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ του Netflix αποτυπώνει τη συγκλονιστική στιγμή που η Marilyn περίμενε απεγνωσμένα νέα για τον αγαπημένο της σύζυγο και πατέρα των παιδιών της. Η κάμερα μένει στο ραδιόφωνο της Μέριλιν -σύμβολο ελπίδας αλλά και τρόμου- καθώς ακούει προσεκτικά για ενημερώσεις σχετικά με το πλήρωμα που είχε εγκλωβιστεί στο Διάστημα.
«Δεν έχω ξαναζήσει κάτι τέτοιο στη ζωή μου», είχε δηλώσει τότε στους δημοσιογράφους η Marilyn, η οποία δυστυχώς απεβίωσε πέρυσι. «Για τέσσερις ημέρες δεν ήξερα αν ήμουν σύζυγος ή χήρα». Ο σύζυγός της, Τζιμ, και οι συνάδελφοι αστροναύτες Τζακ Σουίγκερτ και Φρεντ Χάιζ βυθίστηκαν στο σκοτάδι όταν εξερράγη μια δεξαμενή οξυγόνου. Το πλήρωμα άκουσε έναν ξαφνικό κρότο και μια προειδοποιητική λυχνία αναβόσβησε, καθώς ο Σουίγκερτ επικοινώνησε ήρεμα με τον Έλεγχο Αποστολής με μια περιβόητη πλέον ατάκα.
#NW Apollo 13: Survival (2024) pic.twitter.com/SR2g03LVUN
— The Great and Powerful Chemo-Sabe (@hunterzzz) September 7, 2024
«Χιούστον, είχαμε ένα πρόβλημα»
«Χιούστον, είχαμε ένα πρόβλημα», είπε με μια φωνή που παρέμενε τρομακτικά ήρεμη, παρά την άγνωστη καταστροφή που εκτυλισσόταν στο καταδικασμένο διαστημόπλοιο. Το σχόλιο του Σουίγκερτ στις 9:08 μ.μ. της 13ης Απριλίου 1970 σηματοδότησε τη στιγμή που η τρίτη αποστολή των ΗΠΑ στη Σελήνη εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις της NASA. Μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα ο αστροναύτης, μαζί με τον κυβερνήτη Τζιμ Λόβελ και τον συνάδελφό του πιλότο Φρεντ Χέιζ, είχαν ξεκινήσει με μεγάλες ελπίδες να φτάσουν στη σεληνιακή επιφάνεια μετά την εκτόξευση του «Apollo 13» από το αμερικανικό έδαφος. Αλλά τα όνειρά τους για προσεδάφιση στο φεγγάρι έδωσαν γρήγορα τη θέση τους σε έναν απελπισμένο αγώνα επιβίωσης, καθώς το διαστημόπλοιό τους αντιμετώπισε καταστροφική βλάβη.
Μόλις 56 ώρες μετά την έναρξη του εγχειρήματος, μια δεξαμενή οξυγόνου εξερράγη, καταστρέφοντας το σκάφος και αφήνοντάς τους ουσιαστικά αποκλεισμένους στο Διάστημα. Σε μια αλληλουχία γεγονότων που έπαιρνε διαστάσεις, η μόνη επιλογή των αστροναυτών ήταν να στριμωχτούν σε ένα σεληνιακό διαστημόπλοιο για να επιχειρήσουν το εξαντλητικό ταξίδι της επιστροφής στη Γη, με την καθοδήγηση των ελεγκτών της αποστολής – ενώ ο κόσμος παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα του. Ένας ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός έλεγε τότε: «Το διαστημόπλοιο “Apollo 13” είναι εκτός πορείας. Αν οι αστροναύτες δεν μπορέσουν να κάνουν τη διόρθωση στην πορεία της πτήσης τους, οι τρεις Αμερικανοί θα πεθάνουν στο Διάστημα».
Είναι απίστευτο ότι στις 17 Απριλίου 1970 -έξι ημέρες μετά την καταδικασμένη εκτόξευση- το πλήρωμα επέστρεψε στη Γη με ασφάλεια. Με πρωτοφανές υλικό, ηχογραφήσεις και νέες συνεντεύξεις, το νέο ντοκιμαντέρ του Netflix «Apollo 13: Survival» δίνει στους θεατές μια ολοκαίνουργια ματιά στην τρομακτική δοκιμασία που παραλίγο να κοστίσει τη ζωή του πληρώματος.
Λίγα λόγια για την αποστολή Apollo 13
Το «Apollo 13» ήταν η τρίτη αποστολή προσεδάφισης στη Σελήνη της Εθνικής Υπηρεσίας Αεροναυτικής και Διαστήματος. Η εκτόξευση από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στη Φλόριντα έγινε εννέα μήνες μετά την προσεδάφιση του Νιλ Άρμστρονγκ στο φεγγάρι. Η Διαστημική Υπηρεσία ήλπιζε ότι το «Apollo 13» θα τους βοηθούσε να ανακαλύψουν περισσότερα για την «προέλευση του φεγγαριού και, από αυτό, την προέλευση της Γης». Ο σμηναγός Λόβελ ήταν 42 ετών και ο πιο πολυταξιδεμένος αστροναύτης στον κόσμο όταν συμμετείχε στο «Απόλλων 13», με τρεις αποστολές και 572 ώρες διαστημικών πτήσεων στο ενεργητικό του.
Ο πιλότος της σεληνάκατου Χέιζ, 36 ετών, είχε υπηρετήσει ως πιλότος μαχητικών αεροσκαφών στο Σώμα Πεζοναυτών των ΗΠΑ πριν ενταχθεί στη NASA. Το «Apollo 13» θα ήταν το μοναδικό ταξίδι του Haise στο Διάστημα. Ο Σουίγκερτ, ο 38χρονος πιλότος της μονάδας διακυβέρνησης, κλήθηκε να συμμετάσχει στο πλήρωμα μόλις 48 ώρες πριν από την εκτόξευση, αφού ο Κεν Μάτινγκλι είχε εκτεθεί σε ιλαρά. «Ήμασταν τόσο περίεργοι, τόσο ενθουσιασμένοι, που ήμασταν σαν παιδιά που κοιτούσαν μέσα σε βιτρίνα ζαχαροπλαστείου», ακούγεται να λέει ένας από το πλήρωμα. Τα πλάνα δείχνουν τους άνδρες να χαμογελούν μέσα στις διαστημικές στολές τους καθώς ετοιμάζονται να επιβιβαστούν στο σκάφος «Odyssey». Σύμφωνα με τη NASA, η πτήση ξεκίνησε ομαλά. Ο επικοινωνιολόγος της κάψουλας, Τζο Κέργουιν, παρατήρησε μάλιστα: «Το διαστημόπλοιο είναι σε πολύ καλή κατάσταση όσον αφορά εμάς. Έχουμε βαρεθεί πάρα πολύ εδώ κάτω».
Στις 55 ώρες και 46 λεπτά το πλήρωμα ολοκλήρωσε μια τηλεοπτική εκπομπή, με τον Λόβελ να υπογράφει: «Αυτό είναι το πλήρωμα του “Απόλλων 13” που εύχεται σε όλους εκεί ένα ωραίο βράδυ […] Καληνύχτα». Εννέα λεπτά αργότερα η δεξαμενή οξυγόνου νούμερο 2 ανατινάχθηκε, με αποτέλεσμα να πάθει βλάβη και η δεξαμενή νούμερο 1. Η κανονική παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φωτός και νερού στην άκατο διοίκησης είχε χαθεί, ενώ βρίσκονταν σε απόσταση περίπου 200.000 μιλίων από τη Γη. Ο συγκλονιστικός ήχος από το ντοκιμαντέρ του Netflix καταγράφει τις τεταμένες επικοινωνίες μεταξύ του πληρώματος και του ελέγχου της αποστολής καθώς προσπαθούσαν να κατανοήσουν το πρόβλημα. «Το O2 μας, η δεξαμενή νούμερο δύο, δείχνει μηδέν», ακούγεται να λέει ο Lovell, επειγόντως. «Το ακούσατε αυτό;».
Μάχη για επιβίωση
Παρά τις δυσλειτουργίες του κύριου διαστημικού σκάφους, του «Odyssey», ένα μικρότερο όχημα που ονομαζόταν «Aquarius» -σχεδιασμένο για να προσεδαφιστεί στο φεγγάρι- εξακολουθούσε να λειτουργεί και αναδιαμορφώθηκε σε σωσίβια λέμβο. Οι τρεις άνδρες στριμώχτηκαν στο «Aquarius» -το οποίο ήταν σχεδιασμένο για δύο άτομα- για να ξεκινήσουν το μακρύ ταξίδι της επιστροφής. Χωρίς πηγή θερμότητας, οι θερμοκρασίες στην καμπίνα έπεσαν γρήγορα κοντά στο μηδέν και ορισμένα τρόφιμα έγιναν ακατάλληλα για κατανάλωση. «Το πλήρωμα έκανε οικονομία στο νερό», δήλωνε η NASA. «Μείωσαν σε έξι ουγγιές ο καθένας την ημέρα, το 1/5 της κανονικής πρόσληψης, και χρησιμοποίησαν χυμούς φρούτων, έτρωγαν χοτ ντογκ και άλλα τρόφιμα υγρής συσκευασίας όταν έτρωγαν. Το πλήρωμα αφυδατώθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης, έχασαν συνολικά 14,2 κιλά» προσέθετε. Ο Χέιζ έπαθε μια μόλυνση στα νεφρά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. «Είχε ρίγη και τέτοια πράγματα», θυμήθηκε ο Λόβελ σε συνέντευξή του στο «Astronomy» το 2020. «Προσπάθησα να τον κρατήσω ζεστό. Κάθε τόσο τον αγκάλιαζα σφιχτά και προσπαθούσα να τον ζεστάνω με το σώμα μου» περιέγραφε.
Ελπίδα και φόβος
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συντονίστηκαν για να ενημερωθούν σχετικά με την αποστολή. Πλάνα στο ντοκιμαντέρ δείχνουν έναν εκπρόσωπο της NASA να παλεύει όταν ερωτάται σε συνέντευξη Τύπου αν οι αστροναύτες είναι ασφαλείς. «Νομίζω ότι είναι η πιο κρίσιμη κατάσταση που έχουμε αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα σε πρόγραμμα επανδρωμένων πτήσεων στο Διάστημα», είπε στην αίθουσα, η οποία ήταν γεμάτη δημοσιογράφους. Επιστρέφοντας στο Διάστημα, ενώ το πλήρωμα γνώριζε ότι το μικρό σκάφος «Aquarius» θα μπορούσε να τους μεταφέρει για αρκετό διάστημα μέχρι να φτάσει στην ατμόσφαιρα της Γης, δεν θα επιβίωνε μετά από αυτό. Τις τελευταίες ώρες του ταξιδιού επέστρεψαν στο αρχικό διαστημόπλοιο και το ενεργοποίησαν, καθοδηγούμενοι από τον έλεγχο της αποστολής. Μέσα στο διαστημικό σταθμό της NASA καθώς περίμεναν τα νέα για την καταδικασμένη αποστολή Apollo 13 / Φωτογραφία: Netflix
Η αγωνία των ελεγκτών σε διάφορα σημεία της διάσωσης μπορεί να ακουστεί σε στιγμιότυπα ήχου. «Χιούστον, μόλις είχαμε απώλεια σήματος με το “Apollo 13″», είπε ένας μηχανικός. Ένας άλλος πρόσθεσε: «Το “Apollo 13” θα έπρεπε να έχει βγει από τη συσκότιση αυτή τη στιγμή… Θα έπρεπε να ακούμε κάτι». «Θα μας απαντήσετε παρακαλώ;», εκλιπαρεί ένας τρίτος. Το πλήρωμα έπεσε στον Ειρηνικό Ωκεανό κοντά στη Σαμόα, στις 17 Απριλίου 1970, με τη βοήθεια αλεξίπτωτων. Η στιγμή «ήταν μια στιγμή καθαρής απόλαυσης», είπε αργότερα ο Λόβελ. Σε μια άλλη συνέντευξη εκείνη την εποχή ο Λόβελ είπε πως «φοβόταν» ότι, λόγω των όσων είχαν συμβεί, η σεληνιακή αποστολή τους θα ήταν η τελευταία «για πολύ καιρό».
Αλλά η NASA επέμεινε πως αυτό δεν θα συνέβαινε. Πράγματι, εννέα μήνες αργότερα το «Apollo 14» -με τροποποιημένες δεξαμενές οξυγόνου και μία επιπλέον μπαταρία για έκτακτες ανάγκες- έφτασε στο Fra Mauro, το σημείο προσγείωσης στο φεγγάρι που αρχικά προοριζόταν για το «Apollo 13». Ο Λόβελ και ο δημοσιογράφος Τζέφρι Κλούγκερ έγραψαν αργότερα το βιβλίο «Lost Moon: The Perilous Voyage of Apollo 13» για την άτυχη αποστολή του μαζί με τον Χέιζ, ο οποίος σήμερα είναι 90 ετών, και τον Σουίγκερτ, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 51 ετών το 1982. Και το 1995 η ιστορία μεταφέρθηκε στη βραβευμένη με Όσκαρ ταινία «Apollo 13», με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς και σκηνοθέτη τον Ρον Χάουαρντ. Μιλώντας για το «Apollo 13: Survival», ο Λόβελ δήλωσε: «Είμαι ευγνώμων που ο κόσμος έχει τώρα αυτό το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ που δείχνει τα ωμά συναισθήματα και τον θρίαμβο που νιώσαμε τότε. Ελπίζω ότι η εμπειρία μας στο Διάστημα θα συνεχίσει να εμπνέει νέα ύψη εξερεύνησης για πολλά χρόνια ακόμη».
