Καλπάκι αναπαράσταση μάχης 2014: Στο ιστορικό χωριό αναβιώνουν το «Όχι»

Με πλήθος κόσμου πραγματοποιήθηκε και φέτος η αναπαράσταση της Μάχης στο Καλπάκι, η οποία αποτελεί κάθε χρόνο, από το 1995, το επίκεντρο των εκδηλώσεων του Δήμου Πωγωνίου. Με τα «Καλπάκια 2024» τιμάται το έπος του 1940, κατά την οποία η περιοχή αποτέλεσε το κύριο μέτωπο της ιταλικής επίθεσης, αλλά και της ελληνικής αντίστασης, η οποία αποτέλεσε παράδειγμα προς μίμηση, σε μια περίοδο που οι δυνάμεις του Άξονα εξάπλωναν τον «μαύρο», φασιστικό/ναζιστικό μανδύα τους πάνω από την Ευρώπη. Η εκδήλωση αυτή, που φέτος συμπλήρωσε 30 χρόνια, αποτελεί πλέον θεσμό. Τα «Καλπάκια» συμβάλλουν στην ενίσχυση της ιστορικής μνήμης, αποτίοντας φόρο τιμής στους αγωνιστές της ελευθερίας. Κάθε χρόνο, με τη συνεργασία της Περιφέρειας Ηπείρου, της ΠΕΔ Ηπείρου, της 8ης Μηχανοποιημένης Ταξιαρχίας Ιωαννίνων και των τοπικών φορέων, αναδεικνύεται η ιστορία του τόπου, ενώ το μήνυμα της θυσίας των ηρώων διαδίδεται σε όλο τον κόσμο.

Η σημασία της μάχης του Καλπακίου

Η Μάχη του Καλπακίου αποτέλεσε ένα από τα πλέον καθοριστικά σημεία του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Οι Ιταλοί σχεδίαζαν αρχικά να καταλάβουν την Ήπειρο και την Κέρκυρα, για να προχωρήσουν στη συνέχεια προς τη Μακεδονία και την Αθήνα. Ο υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, διοικητής της 8ης Μεραρχίας Πεζικού, επέλεξε τα στενά του Καλπακίου ως το ιδανικό σημείο για να αναχαιτιστεί η ιταλική προέλαση προς τα Ιωάννινα, χάρη στο έλος του Καλαμά, που θα καθυστερούσε τα εχθρικά άρματα. Και πράγματι, με «σύμμαχο» και τον καιρό, καθώς η έντονη βροχόπτωση που έκανε την εμφάνισή της και τον Νοέμβριο του 1940, αποδείχθηκε καθοριστικής σημασίας για να κολλήσει η επιδιωκόμενη προέλαση. Η ιταλική επίθεση ξεκίνησε στις 28 Οκτωβρίου 1940, και παρά τις αλλεπάλληλες αεροπορικές και πυροβολικές επιθέσεις, η 8η Μεραρχία διατήρησε αποτελεσματική άμυνα. Στις 2 Νοεμβρίου, τα ιταλικά στρατεύματα ενέτειναν τις επιθέσεις τους, ενώ τα άρματα της Μεραρχίας «Κενταύρων» προσπάθησαν να διεισδύσουν προς το Καλπάκι, ωστόσο αναχαιτίστηκαν από τις ελληνικές δυνάμεις.

Παρά την κατάληψη του υψώματος Γκραμπάλα από τους Ιταλούς, οι Έλληνες αντεπιτέθηκαν και το ανακατέλαβαν, προκαλώντας σοβαρές απώλειες στους Ιταλούς. Οι επιθέσεις και οι σφοδρές μάχες σώμα με σώμα συνεχίστηκαν τις επόμενες ημέρες, με την 8η Μεραρχία να αμύνεται αποτελεσματικά.

Στις 8 Νοεμβρίου, οι Ιταλοί σταμάτησαν την επιθετική τους δράση, ενώ άρχισαν να υποχωρούν, διατηρώντας μόνο ένα προγεφύρωμα στον ποταμό Καλαμά. Η νίκη των Ελλήνων στο Καλπάκι αποδείχθηκε καίρια για την εξέλιξη του πολέμου, καθιστώντας αδύνατη την ανατροπή της κατάστασης για τους Ιταλούς από την πρώτη κιόλας φάση της σύγκρουσης.