Την θλιβερή είδηση του θανάτου του Αντώνη Δημητρίου, του κιθαρίστα του ελληνικού ροκ συγκροτήματος «Ενδελέχεια», έκανε γνωστή ο ξάδερφός του Γρηγόρης Ψαριανός. Ο Αντώνης Δημητρίου, τον οποίο γνωρίσαμε από την συμμετοχή του στους Ενδελέχεια, άφησε την τελευταία του πνοή στα 57 του χρόνια. Ήταν επί σειρά ετών ραδιοφωνικός παραγωγός του Kosmos 93,6 της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Οι Ενδελέχεια ήταν ελληνόφωνο ροκ συγκρότημα, ενεργοί από το 1991 έως το 2009. Το συγκρότημα έχει μείνει γνωστό ως ένα από τα πιό δυναμικά ροκ σχήματα της εποχής.
“Γιατί ρε Αντώνη;”
Ο ξάδερφός του Γρηγόρης Ψαριανός, ο γνωστός πολιτικός και ραδιοφωνικός παραγωγός, με ανάρτησή του στην προσωπική του σελίδα σήμερα τα ξημερώματα, έγραψε: «Γιατί ρε Αντώνη, γιατί; Έφυγε σήμερα το ξαδερφάκι μου, ο γλυκός μας Αντώνης Δημητρίου».
Η διοίκηση της ΕΡΤ εκφράζει τα ειλικρινή συλλυπητήριά της στην οικογένεια και στους οικείους του. «Δεν υπάρχουν λόγια, έφυγε ο υπέροχος συνεργάτης και φίλος. Τι να πούμε βρε Αντώνη μου, να είσαι καλά εκεί που πας…» έγραψαν οι συνεργάτες του στο Facebook.
Οι ροκάδες της εφηβείας μας
Οι Ενδελέχεια ήταν ελληνόφωνο ροκ συγκρότημα, ενεργοί από το 1991 έως το 2009. Το συγκρότημα έχει μείνει γνωστό ως ένα από τα πιο δυναμικά ροκ σχήματα της εποχής.Η αρχή για τη δημιουργία της μπάντας ξεκίνησε κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ο Δημήτρης Μητσοτάκης και ο Δημήτρης Λεοντόπουλος, μαθητές γυμνασίου ακόμα, αποφασίζουν τη δημιουργία ενός μουσικού συγκροτήματος. Αυτή η πρώτη μπάντα έληξε στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Στη συνέχεια δημιουργείται ένα άλλο συγκρότημα με το όνομα Άρτεμις από τους Δημήτρη Μητσοτάκη (τύμπανα), Δημήτρης Λεοντόπουλος (φωνή), Γιώργο Κουλούρη (μπάσο), Φάνη Κινατίδη (κιθάρα) και τον Θανάση Σολούκο (πλήκτρα). Τότε γίνεται η πρώτη προσπάθεια, για να δημιουργήσουν τραγούδια με ελληνικό στίχο. Από το 1987 μέχρι το 1990 υπάρχει σιωπή, γύρω από ιστορία του συγκροτήματος, λόγω στρατιωτικών υποχρεώσεων.
Η Επανένωση και Οι “Ενδελέχεια”
Την περίοδο 1990 – 1991 συναντιούνται εκ νέου ο Μητσοτάκης, ο Κουλούρης, ο Κινατίδης, ο Λεοντόπουλος και ο Λάντας, όπου και υπάρχει η διάθεση για να ηχογραφήσουν κάποιο demo. Ο Σωτήρης Λάντας αποχωρεί πολύ σύντομα αφού δεν υπήρχε δυνατότητα για δύο μπάσα στο γκρουπ. Παίρνεται η απόφαση για δεύτερο κιθαρίστα. Ως δεύτερος κιθαρίστας στο γκρουπ έρχεται ο Αντώνης Δημητρίου, ο οποίος ήταν φίλος του Λεοντόπουλου. Κάπου το 1991 ήταν που το γκρουπ ονομάζεται “Ενδελέχεια”, όνομα που προέκυψε από μια κουβέντα που είχε ο Δημήτρης Μητσοτάκης με τον φίλο του κοινωνιολόγο Βαγγέλη Κυριακό. Η “βάφτιση” έγινε σε ένα καφενείο των Εξαρχείων. Γίνονται οι πρώτες δοκιμαστικές ηχογραφήσεις, με αυτό το σχήμα, στο studio “Συν ένα”. Ένα απ’τα τραγούδια εκείνης της περιόδου (’87 ΣΤ’) ανοίγει τον πρώτο δίσκο του συγκροτήματος. Λίγο αργότερα αποχωρεί ο Κινατίδης και τη θέση του παίρνει ο Παναγιώτης Κατσιμάνης (κιθάρες, φωνητικά). Η σύνθεση των Ενδελέχεια σταθεροποιείται και ακολουθούν νέες δοκιμαστικές ηχογραφήσεις στο ίδιο studio, με ηχολήπτη τον Χρήστο Χατζηστάμου και με στόχο τη δημιουργία ενός υλικού που θα αποτελούσε τα τραγούδια ενός, καλώς εχόντων των πραγμάτων, μεγάλου σε διάρκεια δίσκου.
Την επόμενη χρονιά το γκρουπ γνωρίζεται με τον ηχολήπτη Λευτέρη Νεοκοσμίδη ο οποίος αναλαμβάνει την παραγωγή 12 τραγουδιών στο Studio 111. Το demo στέλνεται σε όλες σχεδόν τις δισκογραφικές εταιρείες και οι αρνήσεις διαδέχονται η μία την άλλη. Το φως ήρθε από μία κασσέτα που είχε δώσει ο Νεοκοσμίδης στον Ηλία Ασλάνογλου, που τότε δούλευε στην Eros Music. Ο Στέλιος Φωτιάδης, διευθυντής της Eros πρότεινε τριετές συμβόλαιο για δύο δίσκους. Το υλικό ηχογραφήθηκε ξανά στο studio “Polysound”, με την προσθήκη 6 νέων τραγουδιών και με ηχολήπτη τον Δημήτρη Παπαθεοδώρου. Η ηχογράφηση έγινε το φθινόπωρο του ’94, και διήρκεσε 100 ώρες (σχεδόν οι μισές από εκείνες του demo).
Ο πρώτος δίσκος
Εν τέλει, το 1994 κυκλοφορεί ο πρώτος δίσκος των Ενδελέχεια με τίτλο Ενδελέχεια. Αυτός ο δίσκος κυκλοφόρησε από την Eros Music σε μορφή βινυλίου και σε cd. Όλοι οι στίχοι των τραγουδιών έχουν γραφτεί από τον Δημήτρη Μητσοτάκη έκτος από τα τραγουδια Ενάντια Σε Κάθε Λογική και Πάντα Θ’ Ακούγονται Οι Πενιές Μας όπου τους στίχους είχε γράψει ο Δημήτρης Λεοντόπουλος. Το κομμάτι 87 ΣΤ έγινε βίντεο κλιπ, το γύρισμα του οποίου “διήρκησε 3 ώρες βαριά”, με σκηνοθέτη τον Κλεόβουλο Ζαμίδη, ενώ οι συναυλίες εκείνης της περιόδου ήταν ελάχιστες.
Είναι Εδώ… Ό,τι Είναι Και Πιο Πέρα
Το 1996 κυκλοφορεί ο δεύτερος δίσκος του συγκροτήματος Ενδελέχεια με τίτλο Είναι Εδώ… Ό,τι Είναι Και Πιο Πέρα. Αυτός ο δίσκος κυκλοφόρησε από την Eros Music σε μορφή βινυλίου και σε cd. Η ηχογράφηση του δίσκου Είναι Εδώ… Ό,τι Είναι Και Πιο Πέρα έγινε στο studio “Action” με ηχολήπτη τον Γιώργο Αρχοντάκη το διάστημα από τον Φεβρουάριο έως τον Μάρτιο του 1995. Πλέον τo συγκρότημα αρχίζει να αποκτά ταυτότητα και τα τραγούδια του ακούγονται σε διάφορες εναλλακτικές-ραδιοφωνικές εκπομπές. Είναι η εποχή που το συγκρότημα παρουσιάζει τη δουλειά του σε ζωντανές εμφανίσεις, κυρίως σε μικρά club της Αθήνας και ορισμένων μεγάλων επαρχιακών πόλεων. Παράλληλα δουλεύεται το υλικό για τον επόμενο τους δίσκο.
Βουτιά Από Ψηλά
Το φθινόπωρο του 1997 οι Ενδελέχεια υπέγραψαν συμβόλαιο με την FM Records και ηχογραφείται ο δίσκος “Βουτιά Από Ψηλά” με ηχολήπτη τον Αντρέα Βαϊτούδη στο studio Praxis. Τα τραγούδια “Βουτιά Από Ψηλά”, “Διαμαντένια Προβλήτα”, “Μικρές Χαρές “, αποκτούν μεγάλο playlist σε σχετικές με το είδος αλλά και άλλες ραδιοφωνικές εκπομπές. Το ομώνυμο τραγούδι γυρίζεται βίντεο κλιπ από τον Νίκο Χατζηαγγελή. Ηχολήπτης εκείνης της περιόδου στις ζωντανές εμφανίσεις των Ενδελέχεια ήταν ο Κώστας Σαββίδης. Το 1998 ήταν η χρονιά όπου οι Ενδελέχεια γνωρίζουν μεγάλη συναυλιακή επιτυχία σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο. Στις 24 Μαρτίου του 1998 οι Ενδελέχεια θα παίξουν live στο club του Μύλου στη Θεσσαλονίκη μαζί με το γκρουπ “Ελληνιστάν”.
Αξίζει να σημειωθεί η συμμετοχή των Ενδελέχεια στο Rock Wave Festival του ’98. Εμφανίστηκαν τη δεύτερη μέρα του φεστιβάλ, στις 14 Ιουλίου του 1998 στη σκηνή που θα παίζανε live και ο Nick Cave, ο Moby, οι Τρύπες, οι Ελληνιστάν και Cornershop.
Χάρτινες Σαΐτες και Πρώτες Διαδρομές
Τον Μάρτιο του 1999 κυκλοφορεί ο τέταρτος κατά σειρά δίσκος του συγκροτήματος με τίτλο Χάρτινες Σαΐτες. Περιέχει 11 τραγούδια απ’ τα οποία γίνονται βίντεο κλιπ τα “Δεν Είμαι Αυτός Που Θες”, “Που Να Σε Βρω”, “Να’ρθω Κι’Απόψε και “Κατάδικος”, όλα σε σκηνοθεσία του Νίκου Χατζηαγγελή. Αυτά είναι μερικά από τα τραγούδια, τα οποία και ξεχώρισαν από τον συγκεκριμένο δίσκο, προσδίδοντας νέα δυναμική και ακροατήριο στο συγκρότημα. Και σε αυτόν τον δίσκο τους στίχους έχει γράψει ο Δημήτρης Μητσοτάκης. Τη μουσική έχει γράψει ο Δημήτρης Μητσοτάκης και ο Παναγιώτης Κατσιμάνης. Ο δίσκος αυτός έδειξε πως οι Ενδελέχεια ήταν ένα συγκρότημα που μπορούσε να δημιουργεί εξαιρετικούς δίσκους χωρίς να χρειάζεται να παραμείνει στάσιμο μουσικά.
Τον Μάιο του 1999 αποχωρεί από το γκρουπ ο Αντώνης Δημητρίου και τη θέση του στις κιθάρες παίρνει ο Θανάσης Ταμπάκης, ο οποίος μέχρι πρώτινος ήταν μαθητής του Παναγιώτη Κατσιμάνη. Την ίδια εποχή αναλαμβάνει την ευθύνη του ήχου τους και στις ζωντανές εμφανίσεις ο Αντρέας Βαϊτούδης, ο οποίος ήταν ο ηχολήπτης τους στον δίσκο Βουτιά Από Ψηλά. Μέσα στην ίδια χρονιά (1999) κυκλοφορεί και η επανέκδοση των πρώτων δύο δίσκων του γκρουπ Ενδελέχεια σε μία συσκευασία, με τίτλο Πρώτες Διαδρομές από την Eros Music.
Καθρέφτης
Toν Ιούλιο του 2000 παράλληλα με την προετοιμασία των τραγουδιών για ένα νέο δίσκο, κυκλοφορεί ένα cd single με τίτλο Καθρέφτης. Η ηχογράφηση του έγινε στο studio Praxis με ηχολήπτη τον Βαϊτούδη. Είναι το πρώτο ελληνικό ροκ multimedia cd. Το cd περιέχει 3 τραγούδια εκ των οποίων δύο διασκευές και οπτικό υλικό από συνεντεύξεις- βίντεο του γκρουπ. Πρόκειται για τα τραγούδια “Μπαγάσας” του Νικόλα Άσιμου, και το “Στην Αρχή Του Τραγουδιού” του Νίκου Ξυδάκη και του Κ. Γουδή. Το τρίτο τραγούδι είναι το, “Θα Σ’ Αντανακλώ” το οποίο είναι βασισμένο στο “I’ll Be Your Mirror” των Lou Reed / Velvet Underground. Τα τραγούδια “Μπαγάσας” και “Στην Αρχή Του Τραγουδιού” γίνονται βίντεο κλιπ από τον σκηνοθέτη Θάνο Γκομόζια. Τα πλάνα για το βίντεο κλιπ “Στην Αρχή Του Τραγουδιού” προέρχονται από ερασιτεχνικές λήψεις, φίλων του γκρουπ, που γυρίστηκαν κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιοδείας εκείνης της χρονιάς. Τα τραγούδια αυτού του single δεν περιέχονται σε καμία άλλη δουλειά του γκρουπ.
Στα Σύνορα Της Μέρας
Από τον Οκτώβριο του 2000 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2001, ηχογραφείται το άλμπουμ “Στα Σύνορα Της Μέρας” στο studio Praxis από τον Ανδρέα Βαϊτούδη. O δίσκος κυκλοφορεί τον Μάρτιο του 2001 υπό μορφή διπλού δίσκου (audio cd & cd rom). Ο δίσκος περιέχει 14 τραγούδια και το cd rom ένα οπτικό υλικό διάρκειας 45 λεπτών (βίντεο κλιπ-συνεντεύξεις-συναυλίες-studio ηχογραφήσεις-remix-στίχους-φωτογραφίες). Τα τραγούδια “Όλα Εδώ Γυρνάνε” και “Οι Νύχτες” γίνονται βίντεο κλιπ από τους Κώστα Βαρναβόπουλο και Σίσσυ Σιαφάκα αντίστοιχα. Στο τραγούδι Αν Νοσταλγώ, οι στίχοι είναι από το ποίημα του Κώστα Ουράνη. Ξεχωρίζει επίσης το Τι Τραγούδι Να Σου Πω, που έγραψε και τραγουδάει ο Παναγιώτης Κατσιμάνης, και έγινε ευρέως γνωστό μερικά χρόνια μετά από την εκτέλεση του Γιάννη Κότσιρα.
Στις αρχές του καλοκαιριού του 2001 αποχωρεί από το γκρουπ ο Παναγιώτης Κατσιμάνης και επιστρέφει ο Αντώνης Δημητρίου. Το συγκρότημα πραγματοποιεί ζωντανές εμφανίσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Στις 14 Σεπτεμβρίου του 2001 θα παίξουν live στην Πάτρα, στα παλιά σφαγεία, μαζί με τα Ξύλινα Σπαθιά, ενώ το 2002 το συγκρότημα Ενδελέχεια συνεχίζει τις συναυλίες του σε όλη την Ελλάδα.
Μια Πεταλούδα Που Ξεφεύγει
Το 2003 κυκλοφορεί ο δίσκος τους με τίτλο “Μια Πεταλούδα Που Ξεφεύγει”, το οποίο κυκλοφορεί από την FM Records. Η ηχογράφηση έγινε στο “Studio Names”, με παραγωγό τον Χρυσόστομο Μουράτογλου και ηχολήπτη τον Πωλ Στεφανίδη. Ο συγκεκριμένος δίσκος, είναι ένας από τους αγαπημένους του συγκροτήματος, καθώς τα αγαπημένα τραγούδια του συγκροτήματος, προέρχονται από αυτόν τον δίσκο, με τον Αντώνη Δημητρίου, να αναφέρει ότι το αγαπημένο του κομμάτι από το συγκρότημα, είναι “Η Πεταλούδα”. Την επόμενη χρονιά, το 2004, αποχωρεί από το συγκρότημα ο Θανάσης Ταμπάκης και εισχωρεί στους Locomondo, και τη θέση του παίρνει ο Ανδρέας Βαιϊτούδης, που μέχρι τότε ήταν χρόνια φίλος και ηχολήπτης της μπάντας.
Μέσα Μου Κρύβονται Άλλοι
Τον Μάιο του 2005 κυκλοφορεί το album Μέσα Μου Κρύβονται Άλλοι, και πάλι από την FM Records. Την παραγωγή του δίσκου επιμελήθηκε το ίδιο το συγκρότημα. Το εξώφυλλο όπως και το πρώτο βίντεο κλιπ του τραγουδιού “Δεν Θέλω Να Θυμάμαι” ανέλαβε ο εικαστικός Γιώργος Τσεριώνης. Στο τραγούδι Ο Βράχος συμμετείχε και το νεοσύστατο τοτε Rap Rock συγκρότημα Ρόδες. Τους στίχους και σε αυτόν τον δίσκο, έχει γράψει ο Δημήτρης Μητσοτάκης.
Το 2005 έως το 2007 ήταν από τις δυσκολότερες εποχές για το συγκρότημα λόγω της προσπάθειας αποδέσμευσης από την FM Records, κυρίως λόγω ότι το συγκρότημα θεώρησε πως δεν προώθησαν αρκετά τον τελευταίο τους δίσκο, λέγοντας πως “τον χαντάκωσε η εταιρία, δεν τον έβρισκες πουθενά. Μέναμε έκπληκτοι όταν σε συναυλίες μας κόσμος τραγουδούσε το “Εδώ Μωρή Θα Λέγεσαι Μαρία”. Μέσα στο ίδιο έτος κυκλοφορούν 2 “Best Of Ενδελέχεια” τόσο από τη Sony BMG όσο και από την FM Records, ενώ το συγκρότημα έχει πλήρη άγνοια για αυτές τις κυκλοφορίες!
Σ’ Ένα Μεγάλο Αύριο
Τον Ιούνιο του 2008 κυκλοφορεί η τελευταία δισκογραφική δουλειά των Ενδελέχεια με τίτλο “Σ’ Ένα Μεγάλο Αύριο”. Ο δίσκος αυτός κυκλοφόρησε από τη Sony BMG. Από αυτόν τον δίσκο, βίντεο κλιπ έγινε το τραγούδι “Κάτι Τους Δένει”, σκηνοθετημένο από την ομάδα της “White room”. Το εξώφυλλο είναι από το έργο του Γιώργου Τσεριώνη με τίτλο “Εurasia-Utopia”. Ο συγκεκριμένος δίσκος, εξερεύνησε διάφορα μουσικά είδη, όπως το έντεχνο, με το τραγούδι “Υστερόγραφο”, που συμμετέχει η Μάρθα Φριντζήλα, καθώς και στο χιπ χοπ, με τα τραγούδια “Ρίμες” και “Οι Αγάπες Δεν Είν’ Από Ατσάλι”. Κορυφαίο κομμάτι το δίσκου, θεωρείται το προαναφερθέν “Κάτι Τους Δένει”, το οποίο παιζόταν συχνά στο ράδιο εκείνη την περίοδο. Υπάρχουν ακόμα δύο συμμετοχές, με τον Στάθη Δρογώση να συμμετέχει στο “Όταν Όλοι Κοιμούνται”, ενώ ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας συμμετέχει στο μελωδικό “Μικρός Που Είσαι Ουρανέ”.
Η διάλυση
Στις 14/4/2009, με ένα μήνυμα στη σελίδα τους στο MySpace, μετά από 17 χρόνια συνεργασίας και δισκογραφίας, τα μέλη των Ενδελέχεια ανακοίνωσαν τη διάλυση του συγκροτήματος. Ο Δημήτρης Μητσοτάκης συνέχισε τη μουσική του πορεία με τους “Ευδαίμονες”. Ύστερα, ο Παναγιώτης Κατσιμάνης επανενώνεται μαζί του για μερικές ζωντανές εμφανίσεις ως “Ενδελέχεια”.
Ο Αντώνης Δημητρίου, ύστερα από μια μικρή περίοδο αδράνειας, δημιούργησε το δικό του σχήμα, τους Love, με ορισμένους προσωπικούς δίσκους και πολλές ζωντανές εμφανίσεις ενώ υπήρξε και ραδιοφωνικός παραγωγός στον Kosmos. Δυστυχώς, έφυγε νέος.
Ο Θανάσης Ταμπάκης από το 2004 μέχρι και σήμερα, βρίσκεται ενεργά στους Locomondo ως ηχολήπτης, βοηθώντας τους από την αρχή του συγκροτήματος να δημιουργήσουν μια αξέχαστη πλέον μουσική πορεία.
Τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος μετά τη διάλυση, δεν συμμετείχαν μετέπειτα σε κάποιο άλλο μουσικό σχήμα η επανένωση. Πολλά δεν είναι γνωστά για την μετέπειτα πορεία των μελών, πάντως είναι γνωστό πως ο Αντρέας Βαϊτούδης παρέμεινε ηχολήπτης στο Studio Praxis έως το 2014, ενώ σήμερα, εργάζεται ως Manager στην Nobacco στην Αθήνα, ενώ ο Δημήτρης Λεοντόπουλος, το 2008 έλαβε πτυχίο λογιστικής, ασκώντας το συγκεκριμένο επάγγελμα εκείνο το χρονικό διάστημα, ενώ ο Δημήτρης Μητσοτάκης, παρότι συνεχίζει να είναι ενεργός μουσικά μέχρι σήμερα, είναι και καθηγητής μουσικής.
