Ανησυχητική μελέτη
Εξαιρετικά ανησυχητικά είναι ευρήματα νέας έκθεσης για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθώς από αυτή προκύπτει ότι η έκταση της επιφάνειας της γης που πλήττεται από ξηρασία έχει τριπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1980. Συγκεκριμένα το 48% της χερσαίας επιφάνειας της Γης βίωσε τουλάχιστον ένα μήνα ακραίας ξηρασίας πέρυσι, σύμφωνα με την ανάλυση του Lancet Countdown on Health and Climate Change – από 15% κατά μέσο όρο τη δεκαετία του 1980. Σχεδόν το ένα τρίτο του πλανήτη – το 30% – βίωσε ακραία ξηρασία για τρεις μήνες ή περισσότερο το 2023. Τη δεκαετία του 1980, ο μέσος όρος ήταν 5%. Η νέα μελέτη προσφέρει μερικά από τα πιο ενημερωμένα παγκόσμια δεδομένα για την ξηρασία, επισημαίνοντας πόσο γρήγορα επιταχύνεται, όπως αναφέρει το BBC. Το όριο της ακραίας ξηρασίας επιτυγχάνεται μετά από έξι μήνες πολύ χαμηλών βροχοπτώσεων ή πολύ υψηλών επιπέδων εξάτμισης από τα φυτά και το έδαφος – ή και των δύο.
Αποτελεί άμεσο κίνδυνο για την ύδρευση και την αποχέτευση, την επισιτιστική ασφάλεια και τη δημόσια υγεία και μπορεί να επηρεάσει τον ενεργειακό εφοδιασμό, τα δίκτυα μεταφορών και την οικονομία. Τα αίτια των μεμονωμένων ξηρασιών είναι περίπλοκα, επειδή υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα του νερού, από τα φυσικά καιρικά φαινόμενα μέχρι τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη γη. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τα παγκόσμια πρότυπα βροχοπτώσεων, καθιστώντας ορισμένες περιοχές πιο επιρρεπείς στην ξηρασία. Η αύξηση της ξηρασίας ήταν ιδιαίτερα σοβαρή στη Νότια Αμερική, τη Μέση Ανατολή και το Κέρας της Αφρικής. Στον Αμαζόνιο η ξηρασία απειλεί να αλλάξει τα πρότυπα του καιρού. Σκοτώνει τα δέντρα που παίζουν ρόλο στην τόνωση του σχηματισμού των σύννεφων βροχής, γεγονός που διαταράσσει τους λεπτούς ισορροπημένους κύκλους των βροχοπτώσεων.
Αυξήθηκαν οι ακραίες βροχοπτώσεις
Το παράδοξο είναι ότι την ίδια στιγμή που μεγάλα τμήματα της ξηράς έχουν στεγνώσει, οι ακραίες βροχοπτώσεις έχουν επίσης αυξηθεί. Τα τελευταία 10 χρόνια, στο 61% του πλανήτη σημειώθηκε αύξηση των ακραίων βροχοπτώσεων, σε σύγκριση με τον βασικό μέσο όρο της περιόδου 1961-1990. Η σχέση μεταξύ ξηρασίας, πλημμυρών και υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι πολύπλοκη. Ο ζεστός καιρός αυξάνει την εξάτμιση του νερού από το έδαφος, γεγονός που καθιστά τις περιόδους χωρίς βροχή ακόμη πιο ξηρές. Αλλά η κλιματική αλλαγή αλλάζει επίσης τα πρότυπα βροχοπτώσεων. Καθώς οι ωκεανοί θερμαίνονται, περισσότερο νερό εξατμίζεται στον αέρα. Ο αέρας θερμαίνεται επίσης, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία. Όταν αυτή η υγρασία κινείται πάνω από τη στεριά ή συγκλίνει σε μια καταιγίδα, οδηγεί σε πιο έντονες βροχοπτώσεις.
Οι επιπτώσεις στην υγεία
Η έκθεση Lancet Countdown διαπίστωσε ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία φτάνουν σε επίπεδα ρεκόρ. Η ξηρασία εξέθεσε 151 εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους σε επισιτιστική ανασφάλεια πέρυσι, σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1990, γεγονός που συνέβαλε στον υποσιτισμό. Οι θάνατοι από τη ζέστη για άτομα άνω των 65 ετών αυξήθηκαν επίσης κατά 167% σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1990.
Εν τω μεταξύ, η άνοδος της θερμοκρασίας και οι περισσότερες βροχές προκαλούν αύξηση των ιών που σχετίζονται με τα κουνούπια. Τα κρούσματα του δάγκειου πυρετού βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα και ο δάγκειος πυρετός, η ελονοσία και ο ιός του Δυτικού Νείλου έχουν εξαπλωθεί σε μέρη που δεν είχαν βρεθεί ποτέ πριν. Η αύξηση των καταιγίδων σκόνης έχει αφήσει εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους εκτεθειμένους στην επικίνδυνη ατμοσφαιρική ρύπανση. «Το κλίμα αλλάζει γρήγορα», λέει η Marina Romanello, εκτελεστική διευθύντρια της Lancet Countdown. «Αλλάζει σε συνθήκες στις οποίες δεν έχουμε συνηθίσει και τις οποίες δεν σχεδιάσαμε τα συστήματά μας για να λειτουργούν».
Η σημασία των βροχών
Κατά τη διάρκεια της ξηρασίας, τα ποτάμια και οι λίμνες στερεύουν και το έδαφος καίγεται, δηλαδή σκληραίνει και χάνει τη φυτοκάλυψη. Εάν ακολουθήσει έντονη βροχή, το νερό δεν μπορεί να απορροφηθεί από το έδαφος και αντ’ αυτού τρέχει, προκαλώντας αστραπιαίες πλημμύρες. «Τα φυτά μπορούν να προσαρμοστούν στην ακραία ξηρασία, σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον, αλλά οι πλημμύρες διαταράσσουν πραγματικά τη φυσιολογία τους», προσθέτει η Ρομανέλο. «Είναι πραγματικά κακό για την επισιτιστική ασφάλεια και τον γεωργικό τομέα», σημειώνει. «Προς το παρόν, είμαστε ακόμη σε θέση να προσαρμοστούμε στις κλιματικές αλλαγές. Αλλά θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου θα φτάσουμε στα όρια των δυνατοτήτων μας. Τότε θα δούμε πολλές αναπόφευκτες επιπτώσεις», τονίζει ακόμη η Ρομανέλο. «Όσο πιο ψηλά αφήνουμε να ανέβει η παγκόσμια θερμοκρασία, τόσο χειρότερα θα είναι τα πράγματα», καταλήγει.
