Τραμπ - Πούτιν: Η χθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ηγετών και οι προθέσεις του προέδρου των ΗΠΑ
Μια απρόσμενη τηλεφωνική επικοινωνία ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και τον Βλαντίμιρ Πούτιν έχει προκαλέσει πολιτικό σεισμό, επαναφέροντας στο προσκήνιο ένα σενάριο που η Ουκρανία και η Ευρώπη απεύχονταν: μια ειρηνευτική συμφωνία διαμορφωμένη ερήμην τους, με τις ΗΠΑ να δείχνουν διατεθειμένες να αποδεχτούν μια «ταχεία ειρήνη» που ενδέχεται να εξυπηρετεί περισσότερο τα συμφέροντα της Ρωσίας παρά της χώρας που δέχεται την εισβολή. Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έδειξε τις προθέσεις του, δηλώνοντας ότι είναι έτοιμος να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Κρεμλίνο για τον τερματισμό του πολέμου. Η δήλωση αυτή, που ήρθε χωρίς καμία προετοιμασία ή συνεννόηση με τους Ευρωπαίους εταίρους της Ουκρανίας, έφερε αμηχανία και βαθύ προβληματισμό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι η Ουάσιγκτον μοιάζει να κινείται σε τροχιά που δεν λαμβάνει υπόψη τη στρατηγική της ΕΕ, γεγονός που τροφοδοτεί τις ανησυχίες ότι το Κίεβο θα βρεθεί αντιμέτωπο με μια διαπραγμάτευση όπου οι όροι θα είναι προκαθορισμένοι και εις βάρος του.
Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών βρέθηκαν στο Παρίσι σε μια συνάντηση που είχε προγραμματιστεί εδώ και εβδομάδες, με σκοπό την επανεξέταση της κοινής ευρωπαϊκής στάσης απέναντι στην κρίση. Ωστόσο, οι εξελίξεις πήραν αναπάντεχη τροπή, με τη συνάντηση να μετατρέπεται σε μια βεβιασμένη προσπάθεια να δηλωθεί η ετοιμότητα της Ευρώπης να υπερασπιστεί τη θέση της. Κοινή τους θέση αποτέλεσε η αναγκαιότητα να τεθεί η Ουκρανία στο επίκεντρο των όποιων διαπραγματεύσεων, με την Ευρώπη να μην επιτρέψει να βρεθεί στο περιθώριο της διαδικασίας. Στη συνάντηση παρευρέθηκαν οι επικεφαλής της διπλωματίας της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Πολωνίας, της Ισπανίας, καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τονίζοντας ότι καμία λύση δεν μπορεί να θεωρηθεί βιώσιμη αν δεν περιλαμβάνει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία.
Ukraine’s independence and territorial integrity are unconditional.
Our priority must now be strengthening Ukraine and providing robust security guarantees.
In any negotiation, Europe must have a central role.
Our Weimar+ statement ↓ pic.twitter.com/PfdvQ4UND1
— Kaja Kallas (@kajakallas) February 12, 2025
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαμήνυσε ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι θεατής σε μια διαπραγμάτευση που αφορά το μέλλον της ασφάλειάς της. Όπως δήλωσε, η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας δεν είναι διαπραγματεύσιμες, ενώ το βάρος της ευρωπαϊκής στρατηγικής πρέπει να πέσει στην ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας και στην κατοχύρωση στέρεων εγγυήσεων ασφαλείας. Η στάση του ΝΑΤΟ και η θέση των ΗΠΑ υπό τη νέα πολιτική ηγεσία παραμένει ένα ακόμα ανοιχτό ζήτημα. Η πρόσφατη δήλωση του Αμερικανού υπουργού Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ, που ανέφερε πως η Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και πως η επιστροφή στα σύνορα πριν το 2014 δεν είναι ρεαλιστική, προκάλεσε νέες ανησυχίες. Το γεγονός ότι ο Αμερικανός αξιωματούχος αναφέρθηκε στην ανάγκη οι ευρωπαϊκές χώρες να αναλάβουν μόνες τους το κόστος της ασφάλειάς τους και ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις που θα εγγυηθούν την ειρήνη δεν θα περιλαμβάνουν αμερικανικά στρατεύματα, έφερε επιπλέον ερωτήματα για το κατά πόσο η Ουάσιγκτον προτίθεται να συνεχίσει τη δέσμευσή της προς την Ουκρανία.
Ο πρόεδρος Ζελένσκι, γνωρίζοντας ότι το κλίμα στις ΗΠΑ αλλάζει και ότι το ενδεχόμενο μιας διαπραγμάτευσης με τη Ρωσία χωρίς τη συμμετοχή της Ουκρανίας είναι πιο πιθανό από ποτέ, κινείται άμεσα. Στο περιθώριο της Διάσκεψης για την Ασφάλεια του Μονάχου, αναμένεται να συναντηθεί με υψηλόβαθμους αξιωματούχους της κυβέρνησης Τραμπ, ανάμεσά τους και τον ειδικό απεσταλμένο για την Ουκρανία και τη Ρωσία, Κιθ Κέλογκ. Η συνάντηση αυτή θεωρείται κρίσιμη, καθώς θα αποτελέσει την πρώτη μεγάλη ευκαιρία για τον Ζελένσκι να αποκτήσει μια εικόνα για τις αμερικανικές προθέσεις και να ασκήσει πιέσεις ώστε να διασφαλίσει τη θέση του Κιέβου στο διπλωματικό τραπέζι.
Παράλληλα, η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια δύσκολη απόφαση. Αν οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε απευθείας συνομιλίες με τη Ρωσία, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα κληθούν να επαναξιολογήσουν τη στρατηγική τους, με το ερώτημα αν θα πρέπει να κινηθούν αυτόνομα να αποκτά νέα διάσταση. Ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, υπενθύμισε ότι η διατλαντική συνεργασία ήταν και παραμένει η καλύτερη εγγύηση για την ασφάλεια της Ευρώπης, αλλά με τις τελευταίες εξελίξεις να δείχνουν ότι η Ουάσιγκτον ακολουθεί διαφορετική προσέγγιση, η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασφαλείας έρχεται πλέον στο προσκήνιο.
Το ερώτημα που παραμένει είναι αν η Ευρώπη έχει την ετοιμότητα να αναλάβει την ευθύνη της δικής της ασφάλειας ή αν θα υποχρεωθεί να αποδεχθεί ένα αποτέλεσμα που δεν θα έχει διαμορφώσει η ίδια. Σε κάθε περίπτωση, η προοπτική μιας συμφωνίας Τραμπ – Πούτιν χωρίς την παρουσία της Ουκρανίας και της Ευρώπης σηματοδοτεί μια νέα περίοδο γεωπολιτικής αβεβαιότητας, με το μέλλον της ηπείρου να διαμορφώνεται σε ένα διπλωματικό παιχνίδι όπου οι παραδοσιακοί σύμμαχοι ενδέχεται να βρεθούν σε διαφορετικές πλευρές του τραπεζιού.
