Πώς μπορεί να τελειώσει ο πόλεμος; Τι θα κερδίσει και τι θα χάσει ο Πούτιν; Ανάλυση New York Times για τον πόλεμο στην Ουκρανία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμένει μια ανοιχτή πληγή, με τις παγκόσμιες δυνάμεις να προσπαθούν να χαράξουν μια διαδρομή προς την ειρήνη. Σε κεντρικό της άρθρο, η αμερικανική εφημερίδα The New York Times αναλύει το πώς οι τελευταίες κινήσεις του Τραμπ θα μπορούσαν να επηρεάσουν το τέλος της σύγκρουσης. Το μεγαλύτερο στοίχημα; Η εξισορρόπηση της κυριαρχίας της Ουκρανίας με τις ρωσικές «εγγυήσεις ασφαλείας», μια λεπτή γραμμή που απαιτεί ισχυρές διπλωματικές ισορροπίες.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δηλώνει ανοιχτά την επιθυμία του να «κάνει μια συμφωνία» που θα «ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ αυτόν τον γελοίο πόλεμο». Οι προσδοκίες για διαπραγματεύσεις έχουν ενισχυθεί από μια τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και την προγραμματισμένη συνάντηση μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων αξιωματούχων στη Σαουδική Αραβία. Όμως, πώς μπορεί να μοιάζει μια τέτοια συμφωνία στην πράξη;
Οι συζητήσεις για ειρήνη βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από την αρχή της σύγκρουσης, η Ουκρανία και η Ρωσία είχαν έρθει σε άμεσες συνομιλίες το 2022, χωρίς όμως να επιτύχουν συμφωνία. Σήμερα, η Ουκρανία έχει περιορισμένες επιλογές για να ανακτήσει τα πρόσφατα χαμένα εδάφη της. Το άρθρο τονίζει ότι οποιαδήποτε πιθανή συμφωνία θα μπορούσε να συνεπάγεται δύσκολες παραχωρήσεις από την πλευρά του Κιέβου, κάτι που θα ερμηνευόταν ως νίκη για τη ρωσική επιθετικότητα. Ωστόσο, η Ρωσία αντιμετωπίζει και αυτή πιέσεις: ο στρατός της μετρά τεράστιες απώλειες και η οικονομία της δοκιμάζεται από τον πληθωρισμό και τις κυρώσεις. Αυτά τα δεδομένα ίσως την ωθήσουν να σκεφτεί σοβαρά την προοπτική μιας συμφωνίας.
Ποιοι θα καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;
Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε επιχειρήσει να απομονώσει διπλωματικά τη Ρωσία, επιμένοντας ότι η Ουκρανία πρέπει να συμμετέχει σε κάθε συζήτηση για το μέλλον της. Ωστόσο, η προσέγγιση του Τραμπ φαίνεται να αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού. Ο ίδιος πραγματοποίησε συνομιλίες με τον Πούτιν χωρίς να ενημερώσει τον Ζελένσκι, γεγονός που αφήνει την Ουκρανία εκτεθειμένη. Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι έχουν μείνει έξω από τις εξελίξεις, παρότι έχουν προσφέρει μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία από τις ΗΠΑ.
Το σενάριο ενός πιθανού συμβιβασμού
Μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα «πάγωμα» της σύγκρουσης, όπου η Ρωσία θα διατηρούσε τα εδάφη που ήδη ελέγχει χωρίς να επιδιώκει περαιτέρω επέκταση. Η Ουκρανία και η Δύση δεν θα αναγνώριζαν επίσημα αυτές τις εδαφικές κατακτήσεις, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο διευθέτησης των διαφορών σε βάθος χρόνου, ίσως σε 10 ή 15 χρόνια. Παρόμοιο μοντέλο είχε προταθεί για την Κριμαία το 2022.
Η περιοχή του Κουρσκ, που παραμένει υπό ουκρανικό έλεγχο, θα μπορούσε να αποτελέσει διαπραγματευτικό χαρτί για το Κίεβο, εάν η Ρωσία δεν καταφέρει να την ανακτήσει πριν από τις συνομιλίες.
Το ζήτημα της ασφάλειας και ο ρόλος του ΝΑΤΟ
Η Ουκρανία επιδιώκει ένταξη στο ΝΑΤΟ, θεωρώντας την ως τον μοναδικό μηχανισμό προστασίας από μια μελλοντική ρωσική επίθεση. Ωστόσο, η Ρωσία αντιμετωπίζει αυτή την προοπτική ως υπαρξιακή απειλή. Μια συμβιβαστική λύση θα μπορούσε να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά όχι στο ΝΑΤΟ. Πριν τις αποτυχημένες συνομιλίες του 2022, οι Ρώσοι διαπραγματευτές είχαν δείξει διάθεση να δεχτούν μια τέτοια ρύθμιση.
Ελλείψει εγγυημένης ένταξης στο ΝΑΤΟ, η Ουκρανία έχει ζητήσει την ανάπτυξη 200.000 ξένων στρατευμάτων για την ασφάλειά της. Αν και η Δύση δεν μπορεί να καλύψει έναν τέτοιο αριθμό, έχει πέσει στο τραπέζι η πρόταση μιας μικρότερης διεθνούς δύναμης, η οποία θα αποτελούνταν από περίπου 7.500 άτομα και θα είχε ρόλο επιτήρησης της εκεχειρίας.
Η πολυπλοκότητα των διαπραγματεύσεων και το μέλλον της Ευρώπης
Ο Πούτιν δεν βλέπει τον πόλεμο μόνο ως ζήτημα Ουκρανίας, αλλά ως μια προσπάθεια αναδιαμόρφωσης της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Είχε ήδη ζητήσει από το ΝΑΤΟ να αποσυρθεί από περιοχές της ανατολικής Ευρώπης, ενώ πρόσφατα προειδοποίησε ότι οι βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Αυτό σημαίνει ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα αφορούν μόνο Ρωσία και Ουκρανία, αλλά θα επεκταθούν και στην ευρύτερη αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης. Η πιθανότητα να ζητήσει η Ρωσία επιπλέον παραχωρήσεις, όπως η αποστρατιωτικοποίηση τμημάτων της Ουκρανίας ή η αναγνώριση της ρωσικής γλώσσας ως επίσημης, είναι ιδιαίτερα υψηλή. Παράλληλα, ο Πούτιν ίσως εκμεταλλευτεί τις συνομιλίες για να επιδιώξει ελάφρυνση των κυρώσεων και αναδιαμόρφωση των σχέσεών του με τις ΗΠΑ. Η επίτευξη μιας βιώσιμης ειρήνης θα εξαρτηθεί από την ικανότητα όλων των πλευρών να κάνουν αμοιβαίες παραχωρήσεις χωρίς να υπονομεύσουν τα θεμελιώδη τους συμφέροντα. Η διπλωματική σκακιέρα είναι στημένη, αλλά το παιχνίδι μόλις ξεκίνησε.
