Όλοι μας βαδίζουμε σε έναν δρόμο γεμάτο προκλήσεις. Είναι μια αλήθεια αδιαμφισβήτητη, ένα κομμάτι της ζωής που κανείς δεν μπορεί να αποφύγει. Το ερώτημα, όμως, που κάνει τη διαφορά δεν είναι αν θα βρεθούμε μπροστά σε δυσκολίες, αλλά πώς θα τις αντιμετωπίσουμε.
Σε ποια κατηγορία ανθρώπων ανήκουμε όταν η ζωή μας ταρακουνά;
Α) Γινόμαστε οι καπετάνιοι της καταιγίδας, χορεύουμε στη βροχή και βρίσκουμε χαρά ακόμα και μέσα στις αντιξοότητες;
Β) Αφήνουμε τη βροχή να μεταμορφωθεί σε κατακλυσμό στο μυαλό μας, μεγεθύνοντας κάθε δυσκολία μέχρι να μας πνίξει;
Έρευνες αποκαλύπτουν ότι όσοι επιλέγουν την πρώτη στάση, όσοι δηλαδή βλέπουν τη ζωή με μια παιχνιδιάρικη και ευέλικτη ματιά, έχουν ένα μοναδικό χάρισμα: μπορούν να βρίσκουν δημιουργικές λύσεις και να μετατρέπουν τα εμπόδια σε ευκαιρίες. Αλλά ακόμα κι αν μέχρι σήμερα ανήκουμε στη δεύτερη κατηγορία, αν το «να φτιάξουμε λεμονάδα από τα λεμόνια της ζωής» μάς φαίνεται ξένο, μπορούμε να αρχίσουμε να το καλλιεργούμε από τώρα. Δεν είναι ποτέ αργά να ανακαλύψουμε αυτή τη δύναμη μέσα μας.
Τι αποκάλυψε η επιστήμη
Τον Φεβρουάριο του 2021, μια ομάδα ερευνητών μελέτησε 503 ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες, καταγράφοντας τις εμπειρίες και τις αντιδράσεις τους στην πανδημία του COVID-19. Οι ερωτήσεις αφορούσαν την κοινωνική υποστήριξη που έλαβαν, την αντίληψή τους για τον κίνδυνο μόλυνσης, την αισιοδοξία τους για το μέλλον και τις συναισθηματικές τους αντιδράσεις. Παρόλο που όλοι οι συμμετέχοντες ένιωσαν ευάλωτοι, αυτοί που διακρίνονταν για το χιούμορ, την προσαρμοστικότητα και το παιχνιδιάρικο πνεύμα, ήταν εκείνοι που πήραν την κατάσταση στα χέρια τους από τις πρώτες κιόλας μέρες. Επιδίωξαν να διατηρήσουν τη χαρά τους, να ανακουφίσουν τις οικογένειες και τους φίλους τους και να μετατρέψουν τον εγκλεισμό σε ευκαιρία για σύνδεση και δημιουργικότητα.
Ο Ξιάνγκου Σεν, κοινωνικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Όρεγκον και συντάκτης της έρευνας, εξηγεί ότι η παιχνιδιάρικη διάθεση λειτουργεί σαν ένα ψυχολογικό εργαλειοθήκη. «Οι αισιόδοξοι και παιχνιδιάρικοι άνθρωποι δεν κάθονται με σταυρωμένα τα χέρια μπροστά στις δυσκολίες. Επιστρατεύουν τη δημιουργικότητά τους για να αλλάξουν το παιχνίδι.» Ίσως γνωρίζουμε κι εμείς κάποιον που πάντα βρίσκει τρόπο να διασκεδάζει, ακόμα και μέσα στη ρουτίνα. Κάποιον συνάδελφο που αστειεύεται εν ώρα δουλειάς, μετατρέποντας μια βαρετή εργασία σε διασκεδαστική πρόκληση. Ή έναν φίλο που βλέπει την καθυστέρηση μιας πτήσης ως ευκαιρία να παρατηρήσει τον κόσμο γύρω του και να μπει σε μια αυθόρμητη κουβέντα. Αυτοί οι άνθρωποι είναι οι πραγματικοί μάστερ της λεμονάδας!
Το λάθος να αγνοούμε τα προβλήματα
«Το να είσαι παιχνιδιάρης δεν σημαίνει ότι αγνοείς τις δυσκολίες», τονίζει ο Σεν. «Σημαίνει ότι βρίσκεις έναν δημιουργικό τρόπο να τις μετατρέψεις σε κάτι λιγότερο οδυνηρό.» Αυτή η προοπτική μάς επιτρέπει να διαχειριστούμε ακόμα και τις πιο δύσκολες καταστάσεις με ψυχραιμία και ευελιξία.
Πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε αυτή τη στάση;
1. Απολαμβάνουμε το παρόν
Ο Ντέιβιντ Σπίγκελ, διευθυντής του κέντρου για τη διαχείριση του στρες στο Στάνφορντ, συμβουλεύει: «Όταν προκύπτει μια δυσκολία, μην την αποφεύγετε. Αντιμετωπίστε την κατάματα». Αν η κατάσταση επηρεάζει τους αγαπημένους μας, δεν είμαστε απλοί θεατές. Δρούμε σαν να είναι δικό μας το πρόβλημα. Αν πάλι βρισκόμαστε μόνοι μπροστά σε μια κουραστική εργασία, μπορούμε να τη μετατρέψουμε σε μια μικρή προσωπική πρόκληση. Γιατί να μην κάνουμε την καταμέτρηση χρημάτων στο ταμείο πιο ευχάριστη ακούγοντας την αγαπημένη μας μουσική; Ή να δούμε την αγγαρεία σαν ευκαιρία για χαλαρή κουβέντα με έναν συνάδελφο; Αυτές οι μικρές αλλαγές διαμορφώνουν έναν πιο θετικό τρόπο σκέψης και μας προετοιμάζουν να αντιμετωπίσουμε τις πραγματικά μεγάλες προκλήσεις.
2. Κάνουμε τη διασκέδαση προτεραιότητα
Όταν πέφτουμε για ύπνο, αντί να σκεφτόμαστε πόσο παραγωγικοί ήμασταν, ας αναρωτηθούμε: «Ποιες στιγμές διασκέδασα σήμερα;». Διασκέδαση δεν σημαίνει κραιπάλες. Σημαίνει να βρίσκουμε χαρά ακόμα και στις πιο απλές στιγμές. Ας δούμε το καθημερινό σούπερ μάρκετ σαν μια αποστολή με έναν φίλο: ποιος θα βρει τα ψώνια του πιο γρήγορα; Η ίδια δραστηριότητα αποκτά νέο νόημα, μετατρέποντας μια βαρετή υποχρέωση σε κάτι διασκεδαστικό.
3. Εξασκούμε την «αντικατάσταση σκέψης»
Η κλινική ψυχολόγος Κλόε Καραμάικλ προτείνει να αντικαθιστούμε τις αρνητικές σκέψεις με πιο αισιόδοξες. «Πολλοί από εμάς έχουμε μια συνήθεια που οι ψυχολόγοι ονομάζουν ‘αμυντική απαισιοδοξία’. Φανταζόμαστε τα χειρότερα σενάρια για να προετοιμαστούμε για το κακό. Όμως, αυτή η νοοτροπία μας καθηλώνει και δεν μας αφήνει να δράσουμε.» Αντί να βυθιζόμαστε σε μαύρες σκέψεις, ας καλλιεργήσουμε μια πιο φωτεινή οπτική. Το μέλλον θα έρθει όπως και να έχει, αλλά το πώς το βιώνουμε εξαρτάται από το πώς επιλέγουμε να το δούμε σήμερα. Η ζωή είναι γεμάτη λεμόνια. Το ερώτημα είναι: θα τα αφήσουμε να μας ξινίσουν ή θα φτιάξουμε την πιο απολαυστική λεμονάδα που γεύτηκε ποτέ κανείς;