«Δικτάτορας ο Ζελένσκι; Ούτε ο Τσόρτσιλ έκανε εκλογές εν καιρώ πολέμου»
Σε μία περίοδο έντονης πολιτικής και γεωπολιτικής αστάθειας, ο Βρετανός υπουργός Άμυνας, Τζον Χίλι, υπερασπίστηκε ανοιχτά τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απαντώντας στις πρόσφατες επιθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Με δηλώσεις του από τη Νορβηγία, ο Χίλι συνέκρινε τον Ουκρανό ηγέτη με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, υπαινισσόμενος ότι ο Ζελένσκι, όπως και ο Βρετανός πρωθυπουργός κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διαχειρίζεται μία εθνική κρίση που δεν επιτρέπει την ομαλή διεξαγωγή εκλογών. «Ο Ζελένσκι είναι ένας ηγέτης που έμεινε στη χώρα του, ηγήθηκε του λαού του και συνεχίζει να το κάνει. Είναι ο εκλεγμένος πρόεδρος της Ουκρανίας και, όπως ακριβώς ο Τσόρτσιλ στην εποχή του, ανέστειλε τις εκλογές εν μέσω πολέμου», δήλωσε χαρακτηριστικά. Η τοποθέτηση του Βρετανού υπουργού ήρθε ως απάντηση στις ιδιαίτερα αιχμηρές δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος πρόσφατα αποκάλεσε τον Ζελένσκι «δικτάτορα χωρίς εκλογές» και τον κατηγόρησε για την «εκκίνηση» του πολέμου με τη Ρωσία. Ο Τραμπ, ενισχύοντας τη ρητορική του υπέρ της Μόσχας, δήλωσε πως η Ρωσία «κρατά όλα τα χαρτιά» στη σύγκρουση, καθώς έχει ήδη προσαρτήσει μεγάλα τμήματα ουκρανικών εδαφών.
Ο Τραμπ βρήκε ήδη τον διάδοχο του Ζελένσκι
Ο Ζελένσκι εξελέγη το 2019 με ευρεία λαϊκή υποστήριξη, ωστόσο η θητεία του, που τυπικά έληξε τον Μάιο του 2024, παρατάθηκε λόγω του στρατιωτικού νόμου που επιβλήθηκε εξαιτίας του πολέμου. Περίπου το 20% της χώρας βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή, ενώ εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν εγκαταλείψει την πατρίδα τους. Το προηγούμενο της αναβολής εκλογών λόγω πολέμου δεν είναι καινοφανές. Ο ίδιος ο Τσόρτσιλ είχε αποφασίσει την αναστολή των εκλογών στη Βρετανία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίες τελικά πραγματοποιήθηκαν το 1945, μετά τη λήξη της σύγκρουσης. Ωστόσο, η ουκρανική αντιπολίτευση αμφισβητεί έντονα την απόφαση Ζελένσκι, υποστηρίζοντας ότι ο στρατιωτικός νόμος χρησιμοποιείται ως εργαλείο για τη διατήρησή του στην εξουσία.
Ο νέος διπλωματικός χάρτης και η στάση των ΗΠΑ
Η προοπτική ενός νέου κύκλου διαλόγου μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας έχει προκαλέσει ανησυχία στο Κίεβο, με πολλούς να βλέπουν την αλλαγή της αμερικανικής στάσης ως απειλή για την ουκρανική ηγεσία. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Κρεμλίνο εμφανίζεται ικανοποιημένο από τη νέα γραμμή επικοινωνίας με την Ουάσινγκτον, δηλώνοντας ότι υπάρχει «συμφωνία σε όλες τις παραμέτρους» για το μέλλον της Ουκρανίας.
Σε αυτό το κλίμα, οι δηλώσεις Τραμπ θεωρούνται προπομπός μιας πιθανής στροφής στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, με προοπτική τον περιορισμό της στρατιωτικής και οικονομικής στήριξης προς την Ουκρανία. Παράλληλα, τα σενάρια για πιθανή αντικατάσταση του Ζελένσκι με τον στρατηγό Βαλέρι Ζαλούζνι –τον πρώην αρχηγό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, που απολύθηκε από τον Ζελένσκι και τοποθετήθηκε ως πρεσβευτής στο Λονδίνο– τροφοδοτούν ακόμα περισσότερο τη σεναριολογία για ένα πολιτικό «παρασκήνιο» με ισχυρές γεωπολιτικές προεκτάσεις.
Το δίλημμα της Ευρώπης
Η Ευρώπη παρακολουθεί αμήχανα τις εξελίξεις, καθώς η πιθανότητα αλλαγής στάσης των ΗΠΑ απέναντι στην Ουκρανία την αναγκάζει να επανεξετάσει τη στρατηγική της. Η διπλωματική και στρατιωτική στήριξη προς το Κίεβο αποτελεί βασικό πυλώνα της ευρωπαϊκής πολιτικής από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, ωστόσο οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών για την αποστολή στρατευμάτων και όπλων έχουν οδηγήσει σε μια εμφανή διάσπαση.
Η στάση της κοινής γνώμης σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχει επίσης αλλάξει, με την κόπωση από τον πόλεμο να γίνεται εμφανής και τις φωνές υπέρ μιας διπλωματικής λύσης να πληθαίνουν. Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, ενώ η ΕΕ δείχνει να δυσκολεύεται να διατηρήσει μια ενιαία και συνεκτική στρατηγική.
Η κρίσιμη επόμενη μέρα
Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το αν οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν αξιόπιστος εταίρος για την ασφάλεια της Ευρώπης, δήλωσε: «Τα συμφέροντα ασφαλείας της Ευρώπης και των ΗΠΑ εξυπηρετούνται καλύτερα μέσα από έναν ισχυρό, ενωμένο ΝΑΤΟ και έναν πόλεμο που θα τελειώσει με όρους ευνοϊκούς για την Ουκρανία.»
Η έντονη αντιπαράθεση που διαμορφώνεται γύρω από το πρόσωπο του Ζελένσκι δεν αφορά απλώς τη μελλοντική του πολιτική επιβίωση, αλλά την ίδια τη γεωπολιτική σταθερότητα στην Ευρώπη. Αν η Ουάσινγκτον αλλάξει στάση, το Κίεβο θα βρεθεί μπροστά σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι, αναζητώντας νέα στηρίγματα. Και τότε, η Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία με την ίδια ένταση ή αν θα αναζητήσει διαφορετική προσέγγιση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η επόμενη φάση του πολέμου δεν θα κριθεί μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά και στα πολιτικά και διπλωματικά παρασκήνια των παγκόσμιων ηγετών.
