Οι ρωσικές μονάδες έχουν φτάσει σε απόσταση μόλις τριών μιλίων από το Dnipropetrovsk, μια επαρχία που μέχρι τώρα δεν είχε δει εισβολή. Αν διασχίσουν το σύνορο, μια τέτοια κίνηση θα πλήξει βαριά το ηθικό της Ουκρανίας και θα περιπλέξει κάθε προσπάθεια για εδαφικές διαπραγματεύσεις. Καθώς οι ΗΠΑ και η Ρωσία ανοίγουν διαπραγματεύσεις για τερματισμό του πολέμου, η Μόσχα εκμεταλλεύεται το πλεονέκτημά της στο πεδίο της μάχης, πλησιάζοντας το Dnipropetrovsk – μία περιοχή με τεράστια βιομηχανική δυναμική. Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν πλέον μειώσει την απόσταση μέχρι τα σύνορα της περιοχής σε λιγότερα από τρία μίλια, προχωρώντας με ραγδαίες κινήσεις τις τελευταίες ημέρες. Εάν ο ρωσικός στρατός καταφέρει να περάσει από την ανατολική πλευρά του Δονέτσκ και να εισέλθει στο Dnipropetrovsk, αυτό θα αποτελέσει σοβαρό πλήγμα για το ηθικό της Ουκρανίας, σημαδεύοντας την πέμπτη περιοχή που έρχεται υπό μερική κατοχή από τη Ρωσία και επεκτείνοντας τον έλεγχο της Μόσχας σε μια πόλη που έχει υποστεί μεγάλες καταστροφές. Επιπλέον, μια τέτοια κίνηση θα περιπλέξει τη διαπραγματευτική θέση του Κιέβου στις μελλοντικές εδαφικές συζητήσεις.
Η ρωσική προέλαση έχει ήδη μεταμορφώσει το τοπίο στα συνοριακά τμήματα του Dnipropetrovsk, που κάποτε αποτελούσαν γαλήνιες εκτάσεις κυλινδρισμένων πεδίων και μικρών χωριών. Σήμερα, στρατόπεδα και αντι-tank τάφοι κοσμούν τους δρόμους, όπου τα τανκς κρύβονται ανάμεσα σε σειρές δέντρων και στρατιώτες καταλαμβάνουν κτίρια είτε κατεστραμμένα από βομβαρδισμούς είτε εγκαταλελειμμένα από τους ντόπιους. Η υποχώρηση των Ουκρανών φαίνεται να αντανακλάται στη μετακίνηση του σταθμού βοήθειας προς τα δυτικά, όπου οι γιατροί της 33ης Μηχανοποιημένης Ταξιαρχίας προσφέρουν κρίσιμη φροντίδα στους τραυματισμένους στρατιώτες. Στο τέλος του περασμένου έτους, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν τρεις συνεχόμενους μήνες, μεταφέροντας κλίνες και αιμοδοτικά κέντρα με φορτηγά. Οι ιατροί δεν πίστευαν ποτέ ότι θα έπρεπε να εγκαταλείψουν ολόκληρα το Δονέτσκ, περιοχή όπου η μονάδα τους πολεμούσε εδώ και ένα χρόνο, και να αποσύρονται πέρα από τα δυτικά σύνορα προς το Dnipropetrovsk. Αυτή η σκληρή πραγματικότητα έγινε νωρίτερα φέτος και τώρα οι γιατροί ανησυχούν ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα ακολουθήσουν σύντομα.
«Όταν οι ιατρικές μονάδες αρχίζουν να μετακινούνται, ξέρεις πως το μέτωπο δεν απέχει πολύ», είπε ο Υπολοχαγός Vitalii Voitiuk, επικεφαλής της ιατρικής μονάδας της ταξιαρχίας, από το νέο σταθμό βοήθειας κοντά στο μέτωπο, όπου οι τραυματισμένοι λαμβάνουν ζωτική περίθαλψη πριν μεταφερθούν σε νοσοκομεία πίσω από τις γραμμές. Ταυτόχρονα, ο βρυχηθμός μιας εξαντλημένης πυροβολικής σκευαστής αντηχεί μέσα στη νύχτα, δείχνοντας πως η σύγκρουση πλησιάζει. «Αυτό μόνο αποδεικνύει ότι ο πόλεμος έρχεται κοντά», πρόσθεσε ο Voitiuk, ένας γεροδεμένος 34χρονος με πολυετή εμπειρία. Οι πολίτες ετοιμάζονται ήδη για την αναπόφευκτη μάχη. Κάποιοι έχουν ήδη εκκενώσει τις οικίες τους – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είχαν φύγει από τις ανατολικές περιοχές και δεν επιθυμούν να παγιδευτούν ξανά στη βία – ενώ άλλοι σχεδιάζουν προσεκτικά τις μετακινήσεις τους.
«Όταν διάβασα τα αιτήματα εκκένωσης από τους κατοίκους του Dnipropetrovsk, το συναίσθημα ήταν τρομακτικό», ανέφερε ο Bohdan Zahorulko, υπεύθυνος στην East SOS, της ουκρανικής οργάνωσης που στηρίζει τους εσωτερικά εκτοπισμένους. «Ήταν ένα ξυπνητήρι για την αμείλικτη πραγματικότητα του πολέμου.» Η πρόοδος των ρωσικών προς το Dnipropetrovsk, περιοχή με πάνω από τρία εκατομμύρια κατοίκους και μεγάλες χάλυβες εγκαταστάσεις, βασίζεται σε έξι μήνες ραγδαίων επιτυχιών στο Δονέτσκ. Από τον Αύγουστο, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν καταλάβει κατά μέσο όρο περίπου 180 τετραγωνικά μίλια εδάφους μηνιαίως – σχεδόν τέσσερις φορές το μέγεθος του Σαν Φρανσίσκο, σύμφωνα με την ερευνητική εταιρεία Black Bird Group με έδρα στη Φινλανδία, με τις περισσότερες επιτυχίες να σημειώνονται στο Δονέτσκ.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ωστόσο, η ρωσική πρόοδος έχει επιβραδυνθεί. Ο Franz-Stefan Gady, στρατιωτικός εμπειρογνώμονας από τη Βιέννη που επέστρεψε πρόσφατα από ανατολική Ουκρανία, ανέφερε πως ο κακός καιρός εμποδίζει τις μηχανοποιημένες επιθέσεις και τις αεροπορικές βομβαρδιστικές ενέργειες, ενώ η αποτελεσματική χρήση των drones από τους Ουκρανούς προσδίδει επιπλέον πλεονέκτημα στις αμυντικές τους κινήσεις.
«Τα drones μπορούν να πλήξουν τους εχθρούς, αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν εδάφη», είπε ο Υποστράτηγος Vadim Balyuk, διοικητής της Μονάδας Ειδικών Δυνάμεων Shkval στη 59η Ταξιαρχία της Ουκρανίας, ενώ παρακολουθούσε ζωντανά το πεδίο της μάχης από ένα μικρό ξύλινο κατάλυμα στα σύνορα. «Το καθήκον μας είναι να καλύπτουμε αυτά που τα drones δεν μπορούν – να εξασφαλίσουμε τα χωριά και να ανοίξουμε το δρόμο για την κίνηση του ουκρανικού πεζικού.» Ο Υποστράτηγος Balyuk ανέφερε ότι η μονάδα του είχε πρόσφατα καθαρίσει δύο οικισμούς από ρωσικές δυνάμεις, που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν στην υποστήριξη της προόδου προς το Dnipropetrovsk, αλλά τόνισε πως ο αγώνας δεν έχει τελειώσει. «Ο εχθρός επαναδιαμορφώνεται τώρα», είπε.
Οι στρατιώτες που επέστρεψαν από το μέτωπο στο Δονέτσκ τονίζουν πως η μεγαλύτερη πρόκληση παραμένει ένας εχθρός με εντυπωσιακό αριθμητικό πλεονέκτημα, που του επιτρέπει συνεχιζόμενες επιθέσεις χωρίς ανάπαυση. Ο Dmytro, ένας 35χρονος πεζοναύτης που πρόσφατα εκκενώθηκε από τον σταθμό βοήθειας της 33ης Μηχανοποιημένης Ταξιαρχίας, περιέγραψε μια τετράωρη μάχη τόσο σφοδρή, που δεν μπορούσε να σηκώσει το κεφάλι του πάνω από το προεξέχον τοίχωμα για να εντοπίσει τους εχθρούς, ενώ παρατήρησε πως οι ρωσικές μονάδες προχωρούσαν σε μικρές ομάδες, κλείνοντας μεθοδικά το κεντρικό άνοιγμα. «Όλοι οι στρατιώτες από το τμήμα μου εκκενώθηκαν», είπε ο Dmytro, ο οποίος προτίμησε να μην αποκαλύψει το επώνυμό του σύμφωνα με τους στρατιωτικούς κανονισμούς.
Ένα από τα πιο ξεκάθαρα σημάδια της επερχόμενης μάχης είναι ένα μπλε-κίτρινο πινακίδιο δίπλα στον δρόμο που σηματοδοτεί την είσοδο στο Δονέτσκ από το Dnipropetrovsk. Σε πάνω από τρία χρόνια πολέμου, αυτός ο τόπος έχει μετατραπεί σε σύμβολο ουκρανικής αντίστασης, με στρατιώτες να τοποθετούν ουκρανικές σημαίες και να αφήνουν τα στίγματά τους, ενώ τώρα, με το μέτωπο μόλις 12 μίλια μακριά, το πινακίδιο έχει καλυφθεί με ένα μεγάλο δίχτυ για προστασία από επιθέσεις μέσω drones.
Στο χωριό Mezhova, μια μικρή κοινότητα στο Dnipropetrovsk που διατρέχει η ρωσική προέλαση, η παρουσία στρατιωτών συχνά ξεπερνά τον τοπικό πληθυσμό – σχηματίζοντας ουρές στο ταχυδρομείο και γεμίζοντας τα καφέ, ενώ τα ελαφρά πράσινα pickup κυκλοφορούν αργά στους δρόμους. Αυτή η νέα πραγματικότητα βαραίνει ιδιαίτερα τους πρόσφυγες που είχαν ήδη εγκαταλείψει τις περιοχές του Δονέτσκ και είχαν βρει καταφύγιο στη Mezhova και στα γειτονικά χωριά. Σε μόλις τρία χρόνια, ο πληθυσμός αυξήθηκε από 14.000 σε 21.000 κατοίκους με την άφιξή τους.
«Για τόσο καιρό νομίζαμε ότι εδώ θα βρούμε ασφάλεια», είπε η Nelia Seimova, που μετέβαλε στη Mezhova τον Αύγουστο μετά τη διαφυγή της από το Novohrodivka, το οποίο τώρα βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. «Είχα όνειρα – να αγοράσω σπίτι, να βρω δουλειά, να δώσω στα παιδιά μου μια κανονική ζωή.» Τώρα, η Seimova, 33 ετών, σκέφτεται να μετακομίσει ξανά, πιο δυτικά, γνωρίζοντας από πρώτο χέρι ότι δεν πρέπει να περιμένει μέχρι να πλήξει το χωριό από συχνές βομβαρδιστικές επιθέσεις. «Έχουμε ζήσει αυτή την τραγωδία και ξέρουμε πως πρέπει να προλάβουμε», είπε με δάκρυα.
Ο δήμαρχος της Mezhova, Volodymyr Zrazhevsky, εκφράζει επίσης σοβαρές ανησυχίες για τις αεροπορικές επιθέσεις, ιδιαίτερα για τις ολισθητικές βομβες – ισχυρά όπλα που μεταφέρουν εκατοντάδες κιλά εκρηκτικών και χρησιμοποιούνται συχνά για να εξολοθρεύσουν ολόκληρα χωριά πριν από τις επίγειες ενέργειες. Κάθε μέρα, ο κ. Zrazhevsky μελετά έναν στρατιωτικό χάρτη, σημειώνοντας τις πόλεις που βρίσκονται εντός της εμβέλειας των βομβών καθώς οι ρωσικές δυνάμεις προχωρούν. Για την ώρα, η Mezhova παραμένει ασφαλής, αλλά ο δήμαρχος επισημαίνει: «Αν συμβεί – και είμαστε βέβαιοι πως θα συμβεί κάποια στιγμή – θα πρέπει να λάβουμε άμεσα δραστικά μέτρα, πιθανώς με υποχρεωτική εκκένωση.»
Οι λίστες της East SOS δείχνουν ήδη ότι αρκετοί κάτοικοι της Mezhova έχουν αρχίσει την εκκένωσή τους. Σε ένα πρόσφατο απόγευμα στο Pavlohrad, μια πόλη στο Dnipropetrovsk όπου έχει ιδρυθεί ένα μεταβατικό κέντρο, συγκεντρώθηκαν πρόσφυγες που μόλις είχαν εγκαταλείψει χωριά και οικισμούς κοντά στο σύνορο Δnipropetrovsk–Δονέτσκ.
Όλοι εμφανίζονταν εξαντλημένοι, με μερικούς να έχουν πρόσωπα γεμάτα σημάδια από εβδομάδες καύσης ξύλων για θέρμανση, δεδομένου ότι οι επιθέσεις είχαν διακόψει το ηλεκτρικό δίκτυο. Μεταξύ τους υπήρχαν ηλικιωμένες γυναίκες τυλιγμένες σε παχιά κασκόλ, παιδιά φορώντας ζεστά puffer μπουφάν και γονείς σε δάκρυα, αβέβαιοι για το τι θα επιφέρει το μέλλον. Κάποιοι στην Ουκρανία πιστεύουν ότι η πίεση της αμερικανικής διοίκησης για ειρηνευτικές συνομιλίες ίσως παγώσει το μέτωπο, εμποδίζοντας την περαιτέρω πρόοδο των ρωσικών. Ο δήμαρχος της Mezhova, που κυριολεκτικά σημαίνει «σύνορα», ελπίζει ότι μια ανακωχή θα σώσει το χωριό του από την ανάγκη εκκένωσης και θα μεταμορφώσει τη περιοχή σε μια νέα «ανατολική πρωτεύουσα της Ουκρανίας». Ο Mykhailo Afendikov, 52 ετών, που πρόσφατα διέφυγε από το Komar – ένα χωριό στο Δονέτσκ που καταστράφηκε από μια ολισθητική βόμβα – εξέφρασε έναν μελαγχολικό προβληματισμό: «Ακόμα κι αν οι Ρώσοι δεν καταλάβουν το Komar, πού θα επιστρέψω; Δεν έχει απομείνει ούτε ένα σπίτι.»