Τέμπη: Πώς εντοπίζονται τα bot
Στα χνάρια της διαβόητης εκστρατείας bot στο TikTok στη Ρουμανία, μια εσωτερική αναταραχή διαμορφώνεται γύρω από τη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, το πιο φονικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ελληνική ιστορία. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει ξανά μαζικές και παραπλανητικές καμπάνιες στο TikTok. Στις 28 Φεβρουαρίου 2023, σημειώθηκε μετωπική σύγκρουση στην Ελλάδα μεταξύ επιβατικής και εμπορευματικής αμαξοστοιχίας, με τραγικό απολογισμό 57 νεκρούς, καθιστώντας την τη φονικότερη σιδηροδρομική καταστροφή στη χώρα και μία από τις μεγαλύτερες στην ευρωπαϊκή ιστορία.
(Εξωτερική εικόνα, το σκίτσο του σκιτσογράφου της Realnews Δημήτρη Γεωργοπάλη)
Το δυστύχημα ήταν το τελευταίο σε μια αλυσίδα παραλείψεων, καθώς τα μέτρα που είχε επιβάλει η Ε.Ε. δεν εφαρμόστηκαν, το σύστημα επικοινωνίας GSM και η κατάλληλη σιδηροδρομική σηματοδότηση είχαν αφαιρεθεί και υπήρξαν πολλές ακόμα αστοχίες. Το δυστύχημα στα Τέμπη, όπως έγινε γνωστό, προκάλεσε διαρκείς διαδηλώσεις, αγρυπνίες και έρευνες. Μέχρι σήμερα, 43 κρατικοί αξιωματούχοι έχουν εμπλακεί, ενώ η οργή της κοινής γνώμης στρέφεται κυρίως κατά του ελληνικού Υπουργείου Υποδομών, το οποίο κατηγορείται ότι δεν προχώρησε στις απαραίτητες αναβαθμίσεις του σιδηροδρομικού δικτύου. Ο ελληνικός Τύπος έχει επίσης κατηγορήσει την κυβέρνηση για απόπειρα «συγκάλυψης» των ερευνών που ακολούθησαν.
Ακριβώς δύο χρόνια μετά την τραγωδία, στις 28 Φεβρουαρίου 2025, έχει προγραμματιστεί μια μαζική διαδήλωση και γενική απεργία. Η γενική απεργία υποστηρίζεται από ένα ευρύ φάσμα φορέων, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών, συνδικαλιστικών οργανώσεων και προσωπικοτήτων των social media.
Η δράση των bot
Ωστόσο, εν αγνοία του ευρύτερου κοινού, η οργή και οι ανησυχίες γύρω από τη διαχείριση της τραγωδίας των Τεμπών έχουν υπονομευθεί από επιτήδειους που εκμεταλλεύονται την κατάσταση για να προωθήσουν δικές τους ατζέντες. Από τον Δεκέμβριο του 2024, ένας στρατός χιλιάδων bot—ψεύτικων, μη αυθεντικών λογαριασμών που δρουν συντονισμένα και παραπλανητικά—ενεργοποιήθηκε μέσω αμφιλεγόμενων αλγορίθμων του TikTok και άλλων κοινωνικών δικτύων. Στόχος τους είναι να αποσπάσουν την προσοχή του κοινού στην Ελλάδα και να ενισχύσουν τη διάδοση ακραίων απόψεων εντός του κινήματος διαμαρτυρίας.
Στη Ρουμανία, μόλις δύο μήνες πριν, η Ε.Ε. άνοιξε επίσημη έρευνα κατά του TikTok λόγω «σοβαρών ενδείξεων» ξένης παρέμβασης στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές. Ο δεύτερος γύρος των εκλογών ακυρώθηκε, αφού αποκαλύφθηκε πως 25.000 bot λογαριασμοί ενεργοποιήθηκαν ξαφνικά λίγες εβδομάδες πριν ανοίξουν οι κάλπες. Τα «bot» είναι λογαριασμοί κοινωνικών δικτύων που δεν ανήκουν σε πραγματικά άτομα, αλλά είναι κέλυφοι που ελέγχονται και χρησιμοποιούνται στρατηγικά από τους χειριστές τους. Έγιναν γνωστά στο ευρύ κοινό όταν αποκαλύφθηκε ότι η ρωσική «Φάρμα Τρολ» της Αγίας Πετρούπολης, που ανήκε σε στενό συνεργάτη του Πούτιν, είχε βασικό ρόλο στην προώθηση διχασμού και παραπληροφόρησης στις αμερικανικές εκλογές του 2016.
Ο Αμερικανός ερευνητής κυβερνοασφάλειας, Κρις Γουότς, έχει καταθέσει στο Κογκρέσο των ΗΠΑ πως «οι φαινομενικά αμερικανικοί λογαριασμοί στα social media—προβοκάτορες, δολώματα και χάκερ—δουλεύουν παράλληλα με αυτοματοποιημένα bot για να διαδίδουν ρωσική προπαγάνδα σε ανυποψίαστους δυτικούς πολίτες».
Πώς εντοπίζονται τα bot
Τα bot χαρακτηρίζονται από ύποπτη αναλογία αλληλεπιδράσεων (likes, σχόλια) σε σύγκριση με τον τεράστιο όγκο δημοσιεύσεων που κάνουν—συχνά χιλιάδες μέσα σε λίγες μέρες ή εβδομάδες. Πολλά από αυτά αναρτούν περιεχόμενο περισσότερες από μία φορές το λεπτό για ώρες συνεχόμενες ή ακόμα και όλο το 24ωρο. Για παράδειγμα, δύο bot λογαριασμοί που δημιουργήθηκαν πρόσφατα έχουν ήδη δημοσιεύσει πάνω από 10.000 φορές, κυρίως για τις διαμαρτυρίες στα Τέμπη. Ο Αμερικανός γερουσιαστής Μαρκ Γουόρνερ έχει τονίσει σε ακρόαση της Γερουσίας πως τα bot συνδυάζουν «αναφορές στην ποπ κουλτούρα με ακραίο πολιτικό λόγο για να επηρεάσουν νεανικά κοινά». Επιπλέον, τα bot επικεντρώνονται συνήθως σε μία συγκεκριμένη εκστρατεία. Σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες της Υπηρεσίας Κυβερνοασφάλειας των ΗΠΑ (CISA), μία τακτική επιρροής των bot είναι η «καταιγίδα σχολίων» που πνίγει αντίθετες απόψεις.
Το TikTok και οι «φάρμες bot» στην Ελλάδα
Το TikTok φαίνεται να αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Το 2024, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρουμανίας ακύρωσε τις εκλογές λόγω «χονδροειδούς χειραγώγησης» που έλαβε χώρα κυρίως μέσω του TikTok—η πρώτη τέτοια περίπτωση πολιτικής παρέμβασης μέσω της πλατφόρμας.
Αναλύοντας τα «engagement» (σχόλια και αντιδράσεις) σε δύο δωδεκάδες αναρτήσεων για την απεργία της 28ης Φεβρουαρίου στην Ελλάδα, διαπιστώθηκε ότι πολλές αντιδράσεις προέρχονται από λογαριασμούς που δημιουργήθηκαν μόλις από τον Δεκέμβριο του 2024. Πάνω από 1.000 από αυτά τα bot διατηρούσαν τις αυτόματα παραγόμενες ονομασίες τους (UserXYZ) και είχαν ιστορικό δραστηριότητας σε ρωσικά, τουρκικά, αραβικά ή κινεζικά, υποδηλώνοντας διεθνή συντονισμένη εκστρατεία. Καθώς πλησιάζει η επέτειος των δύο ετών από το δυστύχημα των Τεμπών, η σύγκλιση μεταξύ της γνήσιας λαϊκής οργής και της προγραμματισμένης γενικής απεργίας σκιάζεται από τη χειραγώγηση των social media. Αυτή η εκμετάλλευση μιας τραγωδίας υπενθυμίζει με τον πιο ανησυχητικό τρόπο ότι στην ψηφιακή εποχή η διαχωριστική γραμμή μεταξύ αυθεντικών λαϊκών κινημάτων και κατευθυνόμενων ατζέντων γίνεται όλο και πιο δυσδιάκριτη.
Μετάφραση από https: www.eureporter.co
