Στον κόσμο υπάρχουν λίγες περιοχές που ξεχωρίζουν για τη μακροζωία των κατοίκων τους, γνωστές ως «μπλε ζώνες». Μία από αυτές είναι η Ικαρία, το ελληνικό νησί όπου οι άνθρωποι όχι μόνο ζουν περισσότερα χρόνια, αλλά το κάνουν με υγεία, ευεξία και εντυπωσιακά χαμηλά ποσοστά άνοιας. Ο ειδικός στη μακροζωία Dan Buettner, ο οποίος μελέτησε εκτενώς τις «μπλε ζώνες», επισημαίνει ότι η Ικαρία αποτελεί μια μοναδική περίπτωση όπου η άνοια είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Πού οφείλεται όμως αυτό το φαινόμενο; Η ικαριώτικη διατροφή διαφέρει από τη συνηθισμένη μεσογειακή δίαιτα, καθώς στηρίζεται κυρίως σε φυτικές τροφές, ελάχιστο κρέας και πολύ περισσότερα άγρια χόρτα. Οι κάτοικοι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες από φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης και ελαιόλαδο, ενώ το κόκκινο κρασί απολαμβάνεται με μέτρο.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ικαριώτικης δίαιτας είναι η κατανάλωση περίπου εκατό διαφορετικών ειδών άγριων χόρτων, όπως βρούβες, ραδίκια, μάραθο και πικραλίδες. Σύμφωνα με τον Buettner, αυτά τα φυτά περιέχουν έως και δέκα φορές περισσότερα αντιοξειδωτικά από το κόκκινο κρασί, συμβάλλοντας στην καλύτερη υγεία των αρτηριών και του εγκεφάλου. Ένα ακόμη μυστικό των Ικαριωτών είναι η καθημερινή τους συνήθεια να πίνουν βότανα και καφέ. Τα ροφήματα από φασκόμηλο, ρίγανη, δεντρολίβανο και πικραλίδα, τα οποία συλλέγουν από τους κήπους τους και τη φύση, έχουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις και διουρητικές ιδιότητες. Μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση τέτοιων ροφημάτων μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στη διατήρηση της εγκεφαλικής λειτουργίας.
Αντίστοιχα, οι Ικαριώτες πίνουν άφθονο καφέ, μια συνήθεια που έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας και Αλτσχάιμερ. Μελέτη του 2010 κατέδειξε ότι όσοι καταναλώνουν 3-5 φλιτζάνια καφέ ημερησίως στη μέση ηλικία έχουν 65% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας αργότερα στη ζωή τους. Δεν είναι όμως μόνο η διατροφή που διατηρεί τους κατοίκους της Ικαρίας σε εγρήγορση. Η ζωή στο νησί χαρακτηρίζεται από έντονη κοινωνική αλληλεπίδραση. Οι Ικαριώτες σπάνια υποφέρουν από μοναξιά, η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας. Οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί, οι γιορτές και η αίσθηση κοινότητας παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ψυχικής και νοητικής υγείας.
Η φυσική δραστηριότητα αποτελεί, επίσης, αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Ζώντας σε ένα ορεινό περιβάλλον, η κίνηση είναι αδιάκοπη, καθώς ακόμη και μια απλή βόλτα μέχρι το παντοπωλείο απαιτεί ανάβαση και καλή φυσική κατάσταση. Αντίθετα από τις δυτικές κοινωνίες, όπου οι άνθρωποι περνούν ώρες καθισμένοι και προσπαθούν να αντισταθμίσουν την έλλειψη κίνησης με 30 λεπτά στο γυμναστήριο, οι Ικαριώτες διατηρούν μια πιο φυσική, ήπιας έντασης δραστηριότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Η Ικαρία δεν είναι απλώς ένας τόπος μακροζωίας, αλλά ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς ο τρόπος ζωής μπορεί να επηρεάσει τη σωματική και ψυχική υγεία. Η ισορροπημένη διατροφή, τα φυσικά ροφήματα, η κοινωνική αλληλεπίδραση και η καθημερινή κίνηση διαμορφώνουν ένα περιβάλλον όπου η άνοια και οι χρόνιες ασθένειες είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Ίσως, λοιπόν, το μυστικό της Ικαρίας να μην βρίσκεται σε κάποιο μοναδικό τρόφιμο ή θαυματουργό ρόφημα, αλλά στον ίδιο τον τρόπο που οι κάτοικοί της ζουν, σκέφτονται και αλληλεπιδρούν. Κι αυτό είναι ένα μάθημα που ο σύγχρονος κόσμος μπορεί να μάθει και να εφαρμόσει.
