Πολιτικοί Κερδοσκόποι

Γράφει η Ευτυχία Παπούλια

Κοινωνιολόγος

Εάν δίνεις προσοχή στην κοινή γνώμη και στα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, τότε δεν κυβερνάς, αλλά υπακούς.

Μάργκαρετ Θάτσερ

Υπάρχουν κάποιες συμπτώσεις, κάποιες αντιθέσεις στην κοινωνική μας ζωή, όπου η στοιχειώδης ανθρώπινη ευαισθησία θα πρέπει να μην επιτρέπει να συμβαίνουν ταυτόχρονα. Η ηθική μας συνείδηση θα έπρεπε να λειτουργεί ως φρένο στις καταστάσεις όπου ο θρήνος και η διασκέδαση συνυπάρχουν, δημιουργώντας ένα αλλόκοτο, σχεδόν κυνικό, σκηνικό. Όλοι όσοι οργάνωσαν αυτές τις πρωτοφανείς σε όγκο εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση δύο ετών από την τραγωδία των Τεμπών, θα έπρεπε να ζητήσουν, αν όχι από τους Δήμους, τουλάχιστον από όσους γέμισαν πλατείες και δρόμους όλων των πόλεων, να ματαιωθούν όλες οι αποκριάτικες εκδηλώσεις ή οι ίδιοι αυτοί συμπολίτες μας να απέχουν επιδεικτικά από κάθε είδους διασκέδαση που επιβάλλει το τριήμερο της Αποκριάς κάθε χρόνο.

Θα ήταν μια ‘θυσία’ της διασκέδασής μας στη μνήμη των θυμάτων της τραγωδίας, κάτι σαν ένα πανελλήνιο μνημόσυνο για τις ψυχές που χάθηκαν. Δεν μπορούμε δηλαδή τη μία μέρα να θρηνούμε σε δρόμους και πλατείες και την επόμενη οι ίδιοι αυτοί δρόμοι να γεμίζουν με καρναβαλιστές και ξέφρενους χορούς, σαν να έχει ξεχαστεί η φρίκη που προκάλεσε η τραγωδία. Αυτή η αντίφαση αποδυναμώνει τη συλλογική μας ευαισθησία και καθιστά τις εκδηλώσεις μνήμης κάτι περισσότερο επιφανειακό παρά ουσιαστικό. Είναι μια σύμπτωση που οι διοργανωτές θα έπρεπε να λάβουν υπ’ όψιν τους κι αν δεν μπορούσαν οι ίδιοι να την αποτρέψουν, ας έκαναν τουλάχιστον μια δημόσια έκκληση στους διαδηλωτές της 28ης Φεβρουαρίου να την απαξιώσουν με την απουσία τους.

Έτσι, ο σκοπός αυτών των διαδηλώσεων για τη μνήμη των θυμάτων θα είχε εκπληρωθεί με τον καλύτερο τρόπο, ανόθευτος από πολιτικές σκοπιμότητες. Όμως ο πολιτικός τυχοδιωκτισμός ορισμένων δεν αφήνει περιθώριο για τέτοιες ευαισθησίες και σεβασμό στη μνήμη των θυμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις, το πένθος μετατρέπεται σε εργαλείο προώθησης πολιτικών επιδιώξεων, μια πρακτική ανήθικη και προσβλητική απέναντι στη μνήμη των χαμένων ζωών. Παρ’ όλο που έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν, δεν θα πρέπει η απώλεια ενός ανθρώπου να γίνεται ένα μικρό βάθρο για την πολιτική ανέλιξη συγγενικού προσώπου. Ο θρήνος και το πένθος για την απώλεια δικών μας ανθρώπων δεν είναι σε καμία περίπτωση θέαμα. Δεν μπορεί να εκδηλώνεται ακόμη και στον κοντινό μας περίγυρο, διότι η οδύνη είναι προσωπική και δεν χωρά σε πολιτικές αρένες και δηλώσεις.

Ο πόνος της απώλειας δεν μοιράζεται, τον βιώνουμε μόνοι μας, βουβά, στην απόλυτη σιωπή, και το γνωρίζουμε καλά όσοι από μάς έχουμε χάσει αγαπημένα μας πρόσωπα. Κανένας λόγος παρηγοριάς δεν μπορεί να τον απαλύνει, καμία δημόσια εκδήλωση δεν μπορεί να τον αποκαταστήσει. Η πραγματική μνήμη δεν χρειάζεται χειροκροτήματα, ούτε πανό και συνθήματα. Χρειάζεται δράση και υπευθυνότητα για να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη.

Οι διαδηλώσεις και η προτροπή των πολιτών να βγαίνουν στους δρόμους για οποιοδήποτε, έστω και δίκαιο, αίτημα, όταν μάλιστα οι διοργανωτές αυτών δεν μπορούν να εγγυηθούν την ομαλή διεξαγωγή τους, δεν έχουν θέση στην εποχή μας και θα πρέπει να αποφεύγονται ως αναχρονιστικές. Είναι πράγματι αυτός ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να επιφέρουμε ουσιαστικές αλλαγές; Θα πρέπει οι πολίτες να κατανοήσουμε ότι οι κάθε είδους μαζικές εκδηλώσεις υποβαθμίζουν τον πολιτισμό μας, την προσωπικότητά μας και, το σημαντικότερο, δεν είναι ένας αποδοτικός τρόπος να μεταφέρουμε στην κυβέρνηση κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα. Στην πραγματικότητα, τέτοιες κινητοποιήσεις συχνά χειραγωγούνται από πολιτικά συμφέροντα που ελάχιστη σχέση έχουν με την ουσία του προβλήματος.

Η κατακερματισμένη και άχρωμη σημερινή αντιπολίτευση δεν έχει σαφή πολιτικό λόγο ή κάποιες προτάσεις – παρά μόνο… να φύγει η κυβέρνηση, απλά να φύγει. Η πολιτική ζωή στη χώρα δεν μπορεί να περιορίζεται σε μια στείρα αντιπαράθεση χωρίς ουσιαστικές προτάσεις. Οι καλύτερες συγκοινωνίες, η καλύτερη Παιδεία, η βελτίωση της περίθαλψης, η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής είναι ο στόχος της κάθε κυβέρνησης αν θέλει να… μακροημερεύει, και δεν χρειάζεται να κατεβαίνει ο κόσμος στους δρόμους για να τα διεκδικήσει. Αυτό που χρειάζεται είναι ουσιαστικός διάλογος, διαφανείς διαδικασίες και λογοδοσία.

Έχουν ακουστεί πολλά που, αν είχαν γίνει, δεν θα είχε συμβεί το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών… Ίσως. Όμως δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει τον ανθρώπινο παράγοντα που θα διαχειριζόταν τα ηλεκτρονικά εν προκειμένω συστήματα ασφαλείας για την άψογη λειτουργία των συγκοινωνιών που να μηδενίζουν ή να περιορίζουν στο ελάχιστο τους κινδύνους ατυχημάτων. Η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο, όχι μια αυτόνομη δύναμη που μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα από την ανθρώπινη ευθύνη. Όσο η διαχείριση παραμένει στα χέρια των ίδιων ανίκανων ή αμελών προσώπων, ακόμα και τα πιο προηγμένα συστήματα ασφαλείας δεν αρκούν για να αποτρέψουν λάθη και παραλείψεις που μπορεί να οδηγήσουν σε ασύλληπτες τραγωδίες.

Και αυτό είναι το πραγματικό διακύβευμα. Όχι το πώς θα θρηνήσουμε πιο φανταχτερά, αλλά το πώς θα αλλάξουμε τις συνθήκες που οδηγούν στις τραγωδίες. Όχι το πώς θα οργανώσουμε περισσότερες πορείες, αλλά το πώς θα αποτρέψουμε την ανάγκη για αυτές. Η τεχνολογία μπορεί να βελτιώσει την ασφάλεια, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη ευθύνη. Αν δεν υπάρξει μια πραγματική αλλαγή νοοτροπίας, οι τραγωδίες δεν θα είναι απλές συμπτώσεις της μοίρας, αλλά προβλέψιμες καταστροφές που περιμένουν να συμβούν.