Βρίσκεται η Ευρώπη στο κατώφλι μιας θεμελιώδους αλλαγής στη στρατηγική της ασφάλειας; Η συζήτηση για την απόκτηση πυρηνικών όπλων από την Πολωνία επαναφέρει στο προσκήνιο ερωτήματα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν ταμπού. Ο πρωθυπουργός της χώρας, Ντόναλντ Τουσκ, και ο πρόεδρος, Αντρέι Ντούντα, προσεγγίζουν το ζήτημα από διαφορετικές σκοπιές, αλλά και οι δύο υπογραμμίζουν την ανάγκη θωράκισης έναντι πιθανών ρωσικών επιθετικών κινήσεων. Ο Ντούντα προτείνει τη μεταφορά αμερικανικών πυρηνικών στο πολωνικό έδαφος, ενώ ο Τουσκ ανοίγει τη συζήτηση για έναν ευρωπαϊκό πυρηνικό εξοπλισμό, ως απάντηση στις γεωπολιτικές εξελίξεις και στη μεταβλητότητα των σχέσεων ΗΠΑ-Ευρώπης.
Η πρόταση του Πολωνού πρωθυπουργού εντάσσεται σε έναν ευρύτερο διάλογο που ήδη διεξάγεται μεταξύ Ευρωπαίων ηγετών. Ο Φρίντριχ Μερτς, που διεκδικεί την καγκελαρία της Γερμανίας, έχει ήδη εκφράσει την άποψη ότι η Ευρώπη πρέπει να συζητήσει τη δυνατότητα διαμόρφωσης μιας κοινής πυρηνικής στρατηγικής. Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, έχει αναφερθεί στην πιθανότητα διεύρυνσης του ρόλου της γαλλικής πυρηνικής αποτροπής, προκαλώντας συζητήσεις αλλά και διχασμό στο εσωτερικό της ΕΕ. Οι πολιτικές αυτές τοποθετήσεις καταδεικνύουν ότι η στρατηγική ασφάλειας της Ευρώπης βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, με τις παραδοσιακές δομές αποτροπής να αμφισβητούνται και την ανάγκη για νέα δεδομένα να γίνεται όλο και πιο εμφανής.
Η πυρηνική αποτροπή παραμένει ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα της διεθνούς πολιτικής, καθώς συνδέεται με την αξιοπιστία και την ικανότητα προβολής ισχύος των κρατών που τη διαθέτουν. Η Γαλλία, που διατηρεί παραδοσιακά μια ανεξάρτητη πυρηνική πολιτική, δεν φαίνεται διατεθειμένη να μοιραστεί τον έλεγχο των όπλων της, αν και αναγνωρίζει την ανάγκη μεγαλύτερης στρατηγικής συνεργασίας. Η Γερμανία, από την άλλη, δεσμεύεται από διεθνείς συμφωνίες που της απαγορεύουν την απόκτηση πυρηνικών, γεγονός που την οδηγεί σε εναλλακτικές προσεγγίσεις, όπως η οικονομική υποστήριξη του γαλλικού πυρηνικού προγράμματος, με αντάλλαγμα την ενισχυμένη στρατιωτική εμπλοκή της Γαλλίας στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Η αναζήτηση ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου η σταθερότητα της αμερικανικής αμυντικής εγγύησης δεν θεωρείται δεδομένη. Ο προβληματισμός για μια κοινή πυρηνική στρατηγική, όμως, δεν βρίσκει την Ευρώπη πλήρως έτοιμη. Οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών, η έλλειψη κοινής πολιτικής βούλησης και οι θεσμικές προκλήσεις της ΕΕ καθιστούν τη διαμόρφωση μιας ενιαίας στάσης εξαιρετικά δύσκολη. Παρόλα αυτά, η συζήτηση για τη δημιουργία μιας «ευρωπαϊκής πυρηνικής ομπρέλας» δεν απορρίπτεται πλέον ασυζητητί, γεγονός που σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι ευρωπαϊκές χώρες αντιλαμβάνονται την ασφάλειά τους.
Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι εάν η Ευρώπη μπορεί να μεταβεί από τη θεωρητική συζήτηση στην πρακτική εφαρμογή μιας νέας στρατηγικής, ικανής να διασφαλίσει την αυτονομία της στο ταραχώδες διεθνές περιβάλλον. Η παρούσα κατάσταση δεν αφήνει πολλά περιθώρια αναβολής. Με τις γεωπολιτικές ισορροπίες να μεταβάλλονται και τη Ρωσία να ενισχύει τις απειλές της, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες βρίσκονται μπροστά σε μια απόφαση που ενδέχεται να καθορίσει το μέλλον της ηπείρου για τις επόμενες δεκαετίες.
