Τριμερής Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ: Προσπάθεια για την αναβίωση του σχήματος «3+1»

Η Ελλάδα προωθεί την αναβίωση του σχήματος συνεργασίας «3+1», με την ενεργή συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, επιδιώκοντας να ενισχύσει τη δέσμευση της Ουάσιγκτον στην Ανατολική Μεσόγειο. Η παρούσα συγκυρία χαρακτηρίζεται από δυναμικές αλλαγές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, καθιστώντας απαραίτητη την επαναβεβαίωση στρατηγικών συμμαχιών. Η πρόσφατη δήλωση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών σχετικά με την ένταξη των ΗΠΑ στο σχήμα Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ δεν αποτελεί απλή διπλωματική τοποθέτηση, αλλά εντάσσεται σε ένα σαφές σχέδιο δράσης που η Αθήνα επιχειρεί να υλοποιήσει το τελευταίο διάστημα. Στόχος της ελληνικής πλευράς είναι η μετεξέλιξη της τριμερούς συνεργασίας, η οποία έως τώρα επικεντρωνόταν σε ενεργειακά ζητήματα, σε έναν ευρύτερο μηχανισμό περιφερειακής ασφάλειας και στρατηγικού διαλόγου με την Ουάσιγκτον. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα προτείνει την καθιέρωση μόνιμης συνάντησης εργασίας των Υπουργών Εξωτερικών των τεσσάρων χωρών, ώστε να θεμελιωθεί ένας σταθερός δίαυλος επικοινωνίας και συντονισμού. Η πρόταση αυτή έτυχε αρχικής θετικής ανταπόκρισης από την αμερικανική πλευρά, κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνάντησης του Έλληνα ΥΠΕΞ με τον Αμερικανό ομόλογό του.

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς για την ένταξη των ΗΠΑ είναι ότι το σχήμα «3+1» μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο ενίσχυσης της αμερικανικής στρατηγικής στην Ανατολική Μεσόγειο, προωθώντας τη σταθερότητα και τη συνεργασία. Στο ίδιο πλαίσιο, κατά τη συνάντηση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών με τον Γερουσιαστή Μάρκο Ρούμπιο, συζητήθηκε η πρωτοβουλία διαδρόμου IMEC (Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης), με την αμερικανική πλευρά να αναγνωρίζει τη γεωπολιτική σημασία της τριμερούς συνεργασίας στην περιοχή. Παράλληλα, η προώθηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης «Great Sea Interconnector», ενός έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος που θα συνδέει ενεργειακά την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, θεωρείται ότι θα ενισχύσει περαιτέρω τη στρατηγική αξία του σχήματος «3+1». Η Ουάσιγκτον έχει εκφράσει τη στήριξή της στο εγχείρημα, το οποίο συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης μέσω εναλλακτικών διαδρομών μεταφοράς ενέργειας.

Σημαντική η επανεκκίνηση του μηχανισμού

Επιπλέον, η ένταξη των ΗΠΑ στο σχήμα σηματοδοτεί την ενίσχυση του ρόλου της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ ως πυλώνων σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια περίοδο όπου η αμερικανική πολιτική αναπροσαρμόζεται. Οι δηλώσεις του Κύπριου Υπουργού Εξωτερικών, Κωνσταντίνου Κόμπου, επιβεβαίωσαν τη βούληση των τριών χωρών για την επαναδραστηριοποίηση της συνεργασίας με τη συμμετοχή της Ουάσιγκτον. Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, υπογράμμισε πως η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ επιδιώκουν τη διεύρυνση του σχήματος, αναδεικνύοντας την προστιθέμενη αξία της συμμετοχής των ΗΠΑ. Από την πλευρά του, ο Ισραηλινός Υπουργός Εξωτερικών, Γκιδεόν Σάαρ, εξέφρασε την πλήρη στήριξη του Ισραήλ στην τριμερή συνεργασία και τόνισε τον ρόλο της ως παράγοντα ασφάλειας στην περιοχή. Παρά τις θετικές εξελίξεις, η ισραηλινή πλευρά διατηρεί επιφυλάξεις για την πρόοδο της δεύτερης φάσης της εκεχειρίας στη Γάζα, εκφράζοντας ανησυχίες για την εμπλοκή του Ιράν στην περιοχή. Στο περιθώριο της τριμερούς συνάντησης, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε επίσης συνομιλίες με τον Ισραηλινό ΥΠΕΞ, επιβεβαιώνοντας τη δέσμευση της Ελλάδας στην ενίσχυση των περιφερειακών συνεργασιών.