Η δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ ότι θέλει να σταματήσει την «πορεία θανάτου» στην Ουκρανία όσο το δυνατόν συντομότερα, ηχεί διαφορετικά στα αυτιά του Κρεμλίνου
Πίσω από τις φιλοφρονήσεις και τα προσωπογραφικά δώρα, η Μόσχα δεν αλλάζει ρότα: συνεχίζει να σφυροκοπά την Ουκρανία, ενώ παράλληλα επενδύει στη φιλοδοξία του Τραμπ για μια θεαματική διεθνή επιτυχία. Το ερώτημα είναι αν ο Ρώσος πρόεδρος θα καταφέρει να κεφαλαιοποιήσει τη συγκυρία – ή αν, όπως τόσες φορές στο παρελθόν, η πολιτική του συμβιβασμού θα αποδειχθεί σύντομη και εύθραυστη.
Η δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ ότι θέλει να σταματήσει την «πορεία θανάτου» στην Ουκρανία όσο το δυνατόν συντομότερα, ηχεί διαφορετικά στα αυτιά του Κρεμλίνου. Στη Μόσχα, η προθυμία του Αμερικανού πρώην προέδρου να μεσολαβήσει για μια κατάπαυση του πυρός δεν αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία ειρήνης, αλλά ως μοχλός πίεσης – και, ενδεχομένως, ως εισιτήριο για μια νέα στρατηγική σχέση με την Ουάσινγκτον. Ενώ οι δύο πλευρές ετοιμάζονται να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι στη Σαουδική Αραβία τη Δευτέρα, με αντικείμενο μια περιορισμένη εκεχειρία που θα περιλαμβάνει παύση επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές και πλοία στη Μαύρη Θάλασσα, η Ρωσία δείχνει διατεθειμένη να διαπραγματευτεί. Όχι όμως χωρίς αντάλλαγμα – και σίγουρα όχι χωρίς να κερδίσει χρόνο. Η Ουκρανία από την πλευρά της δηλώνει έτοιμη για συνολική εκεχειρία. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ωστόσο, έχει καταστήσει σαφές πως δεν πρόκειται να κινηθεί προς τα πίσω χωρίς ένα ευρύτερο πακέτο παραχωρήσεων που εξυπηρετεί τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Μόσχας.
Σε πρόσφατο φόρουμ για την ασφάλεια στο Νέο Δελχί, ανώτερα στελέχη της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής εμφανίστηκαν να διαχωρίζουν εντελώς τις διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία από τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Ο Τραμπ, σύμφωνα με τον αναπληρωτή πρόεδρο της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Δούμας, Βιατσεσλάβ Νικόνοφ, βρίσκεται ήδη σε τροχιά συνεννόησης με τον Πούτιν σε μια «διμερή ατζέντα» που – όπως λέει – «δεν αφορά την Ουκρανία». «Η επιχείρηση συνεχίζεται», είπε με νόημα ο Νικόνοφ. «Αλλά για τον Πούτιν, η σχέση με την Αμερική είναι πιο σημαντική από την ίδια την Ουκρανία». Το Κρεμλίνο φαίνεται να “χαϊδεύει” την ανάγκη του Τραμπ για γρήγορα αποτελέσματα, αξιοποιώντας την ως διαπραγματευτικό πλεονέκτημα. Η Μόσχα, σύμφωνα με αναλυτές, θεωρεί ότι μπορεί να αποσπάσει ευρύτερα γεωπολιτικά και οικονομικά οφέλη – όπως η άρση περιορισμών σε ανταλλακτικά για τα Boeing ή η αποδυνάμωση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη – χωρίς απαραίτητα να κάνει παραχωρήσεις στο ουκρανικό μέτωπο.
Η γοητεία του deal
Ο Τραμπ «λατρεύει τις γρήγορες συμφωνίες», τονίζει ο διεθνολόγος Αλεξάντρ Ντίνκιν, σύμβουλος του ρωσικού ΥΠΕΞ. Αν διαπιστώσει πως το πεδίο είναι δύσβατο, δεν αποκλείεται να χάσει το ενδιαφέρον του. Ο Πούτιν το γνωρίζει αυτό — και φροντίζει να τον κρατάει «ζεστό». Σε πρόσφατη συνάντηση στη Μόσχα με τον απεσταλμένο του Λευκού Οίκου, Στιβ Γουίτκοφ, ο Ρώσος πρόεδρος του πρόσφερε ένα πορτρέτο του Τραμπ, φιλοτεχνημένο από Ρώσο καλλιτέχνη. «Μια κομψή και ευγενική χειρονομία», όπως τη χαρακτήρισε ο ίδιος ο Γουίτκοφ σε συνέντευξή του στον Τάκερ Κάρλσον. Παρά τις κινήσεις καλής θέλησης, οι πάγιες θέσεις του Κρεμλίνου δεν έχουν αλλάξει.
Ο Πούτιν επιμένει σε:
-
Εγγυήσεις ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ
-
Υποχώρηση της συμμαχίας από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη
-
Περιορισμούς στις ουκρανικές στρατιωτικές δυνατότητες
-
Πολιτική επιρροή στα εσωτερικά της Ουκρανίας
Ο Φιοντόρ Βοϊτολόφσκι, επικεφαλής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας και Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας, τονίζει ότι οποιαδήποτε εκεχειρία θα πρέπει να ενταχθεί σε έναν ευρύτερο «οδικό χάρτη». Προτείνει μάλιστα την παρουσία δύναμης ειρήνευσης του ΟΗΕ στην Ουκρανία, με βασική προϋπόθεση: κανένα στρατιωτικό σώμα από χώρες του ΝΑΤΟ. «Η μακροπρόθεσμη σταθερότητα έχει μεγαλύτερη αξία από μια προσωρινή ανάπαυλα», επισημαίνει. Η Μόσχα, με σαφώς ρεαλιστική προσέγγιση, δεν κρύβει πως θα ήθελε να δει τις ΗΠΑ να την αφαιρούν από τη λίστα των “μη φιλικών χωρών” – έναν χαρακτηρισμό που περιορίζει τη δραστηριότητα των αμερικανικών επιχειρήσεων στη Ρωσία. Ο τομέας της αεροπορίας είναι ψηλά στην ατζέντα: η Ρωσία θέλει ανταλλακτικά για τα αμερικανικά αεροσκάφη της και επαναφορά των απευθείας πτήσεων ΗΠΑ–Ρωσίας. Σε αντάλλαγμα, θα μπορούσε να επιτρέψει ξανά στις αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες τη διέλευση από τη Σιβηρία, δικαίωμα που είχε αποσύρει το 2022. Η Αναστασία Λιχάτσεβα, κοσμήτορας της Σχολής Διεθνών Σχέσεων στην Ανώτατη Σχολή Οικονομικών της Μόσχας, δεν πιστεύει σε πλήρη άρση των κυρώσεων. Πιστεύει, ωστόσο, πως ένα πρώτο βήμα επαναπροσέγγισης θα μπορούσε να οδηγήσει σε σταδιακή χαλάρωση της πίεσης και «αποτοξίνωση» της εικόνας της Ρωσίας στη διεθνή αγορά. «Μια τέτοια αποφόρτιση», όπως λέει, «θα μπορούσε να διευρύνει τις δυνατότητές μας».
