Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο γάμος είναι μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής τους, μια τελετή όπου το ζευγάρι στέκεται μαζί, ανταλλάσσει όρκους και γιορτάζει την ένωση του. Όμως, στον κόσμο των Ταλιμπάν, ακόμη και μια γαμήλια τελετή ακολουθεί αυστηρούς κανόνες, αντικατοπτρίζοντας τη σκληρή και καταπιεστική φύση του καθεστώτος τους. Ένας δυτικός εξερευνητής και YouTuber, ο Miles Routledge, είχε τη σπάνια ευκαιρία να παραστεί σε έναν γάμο υψηλόβαθμων στελεχών των Ταλιμπάν στο Uranus Wedding Palace στη βόρεια Καμπούλ. Οι εικόνες που κατέγραψε φανερώνουν μια πραγματικότητα ξένη προς τις περισσότερες κοινωνίες του κόσμου: ένας γάμος χωρίς τη νύφη, σε ένα αυστηρά διαχωρισμένο και ελεγχόμενο περιβάλλον.
Ο γάμος συγκέντρωσε χιλιάδες καλεσμένους, αλλά οι άνδρες και οι γυναίκες βρέθηκαν σε ξεχωριστές αίθουσες, κάτι που αποτελεί πάγια πρακτική στο αυστηρό ισλαμιστικό καθεστώς των Ταλιμπάν. Βίντεο του Routledge δείχνει μια τεράστια, στολισμένη λευκή αίθουσα με χρυσές διακοσμήσεις, γεμάτη αποκλειστικά με άνδρες. Όπως ανέφερε ο ίδιος, οι γυναίκες βρίσκονταν σε μια ισομεγέθη, απομονωμένη αίθουσα ακριβώς δίπλα. Το πιο σοκαριστικό στοιχείο, ωστόσο, ήταν ότι η νύφη δεν παρέστη καν στην τελετή του γάμου της. Κατά τη διάρκεια της νικάχ (nikah) – της βασικής ισλαμικής διαδικασίας γάμου, όπου υπογράφεται το συμβόλαιο γάμου – ούτε η νύφη ούτε ο γαμπρός βρίσκονταν στην ίδια αίθουσα. Αντί αυτών, αρσενικά μέλη των οικογενειών τους ανέλαβαν τη διαδικασία, επιβεβαιώνοντας το συμβόλαιο αντί για αυτούς.
Παρά τους αυστηρούς κανόνες, η γαμήλια τελετή είχε έναν αέρα πολυτέλειας που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι πολίτες του Αφγανιστάν. Ο γαμπρός έλαβε ως δώρο δύο στολισμένα με λουλούδια αυτοκίνητα, ενώ τα τραπέζια της αίθουσας των ανδρών ήταν διακοσμημένα με χρυσά στολίδια. Κατά τη διάρκεια της δεξίωσης, οι καλεσμένοι απόλαυσαν παραδοσιακά αφγανικά πιάτα με κρέας, ρύζι και τα περίφημα mantu – ζυμαρικά γεμιστά με κρέας, κρεμμύδι και μπαχαρικά. Το φαγητό συνοδευόταν από Pepsi, κάτι που τράβηξε την προσοχή του Routledge, καθώς η Δύση μπορεί να έχει αποκλειστεί από το Αφγανιστάν, αλλά τα δυτικά αναψυκτικά φαίνεται να είναι ευπρόσδεκτα. Η τελετή ολοκληρώθηκε με λευκά κομφετί που έπεφταν πάνω στον γαμπρό, ο οποίος καθόταν μόνος του στην κορυφή της αίθουσας, σε μια εικόνα που αποτυπώνει με σαφήνεια την έλλειψη ισότητας σε μια τέτοια κοινωνική εκδήλωση.
Η καταπίεση των γυναικών και το «έμφυλο απαρτχάιντ»
Από την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία τον Αύγουστο του 2021, οι γυναίκες έχουν αποκλειστεί συστηματικά από τη δημόσια ζωή, με τα Ηνωμένα Έθνη να καταγγέλλουν την κατάσταση ως «έμφυλο απαρτχάιντ». Ο γάμος στον οποίο παρευρέθηκε ο Routledge αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα της υποβάθμισης των δικαιωμάτων των γυναικών. Δεν πρόκειται απλώς για ένα διαχωρισμένο γάμο, αλλά για μια τελετή όπου η νύφη δεν είχε καμία φωνή, κανένα ρόλο, καμία παρουσία. Η απουσία της δεν ήταν μια πολιτισμική παράδοση, αλλά μια ξεκάθαρη απόδειξη της καταπίεσης που υφίστανται οι γυναίκες στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν.
Η σιωπή των γυναικών δεν σταματά μόνο στις τελετές. Το καθεστώς έχει επιβάλει απαγόρευση ακόμη και στη δημόσια ακρόαση των γυναικείων φωνών, ενώ οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις τιμωρούνται με φυλάκιση ή ακόμη και εκτελέσεις. Η λιθοβολία έχει επαναφερθεί ως τιμωρία για «ηθικά εγκλήματα», όπως η μοιχεία. Παρά την παγκόσμια κατακραυγή, οι Ταλιμπάν συνεχίζουν να αυστηροποιούν τους κανόνες τους, διατηρώντας τον απόλυτο έλεγχο στη χώρα. Αν και πολλοί πίστευαν ότι, μετά την ανάληψη της εξουσίας, οι Ταλιμπάν θα επέτρεπαν σταδιακά την επιστροφή των γυναικών στην εκπαίδευση και την εργασία, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα.
Ο γάμος στον οποίο παρευρέθηκε ο Routledge είναι μια μικρή, αλλά χαρακτηριστική εικόνα του τρόπου με τον οποίο οι Ταλιμπάν αντιλαμβάνονται τις κοινωνικές σχέσεις, τη θέση των γυναικών και την ίδια την έννοια της οικογένειας. Ένα σκηνικό που, για τον υπόλοιπο κόσμο, φαντάζει αδιανόητο, αλλά στο Αφγανιστάν του 2024, είναι η σκληρή πραγματικότητα.
