Υπήρξε κάποτε ένα κόμμα που κυβερνούσε. Που καθόριζε τα πράγματα, επηρέαζε τη δημόσια ατζέντα και σφράγιζε τις εξελίξεις. Σήμερα, το ΠΑΣΟΚ του 2025, επιχειρώντας να επανασυστήσει τον εαυτό του ως δύναμη κυβερνητικής αλλαγής, πατάει συνεχώς το κουμπί της εσωστρέφειας. Αντί για οργανωτικό σφρίγος και πολιτική συνοχή, παράγει «χαρτοπόλεμο» δηλώσεων, παραπομπών και διαρροών – με τους παλιούς εσωκομματικούς μηχανισμούς να θυμίζουν έντονα σκηνικό… σχολικού συμβουλίου με βαριά σκιά από τα ένδοξα χρόνια. Η νέα εσωκομματική αναστάτωση ξέσπασε με αφορμή την παραπομπή της Κατερίνας Μπατζελή στην Επιτροπή Δεοντολογίας του κόμματος. Η πρώην υπουργός τόλμησε –στην εποχή της κομματικής προσήλωσης και των ελεγχόμενων δηλώσεων– να χαρακτηρίσει «τοξική και λανθασμένη» την ανακοίνωση της Χαριλάου Τρικούπη για τον Νίκο Παππά του ΣΥΡΙΖΑ. Το αποτέλεσμα; Να βρεθεί στο «πράσινο» Πειθαρχικό, ως παράδειγμα προς αποφυγή για όσους σκέφτονται να διαφοροποιηθούν δημοσίως. Η δήλωσή της, πως το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να κατρακυλά σε τοξική ρητορική «τύπου 13-0» και να υιοθετεί τη γλώσσα της ΝΔ, φαίνεται πως ξεπέρασε το όριο ανοχής της ηγεσίας. Η παραπομπή της Μπατζελή ενεργοποίησε αυτομάτως ένα ντόμινο εσωκομματικών αντιδράσεων, που αποκάλυψε με τον πιο ηχηρό τρόπο ότι η «συλλογική ψυχραιμία» είναι λέξη άγνωστη στην τρέχουσα φάση του κόμματος.
Πρώτος σηκώθηκε στον χορό των αντιδράσεων ο Δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, μέσω συνεργατών του. Κατήγγειλε την ηγεσία για «δύο μέτρα και δύο σταθμά», υποδεικνύοντας σειρά δηλώσεων στελεχών που –παρά τη σαφή διαφοροποίηση από την κομματική γραμμή– δεν προκάλεσαν καμία πειθαρχική αντίδραση: Παύλος Γερουλάνος, Δημήτρης Μπιάγκης, Άννα Διαμαντοπούλου και Θανάσης Γλαβίνας είχαν όλοι προηγηθεί. Μόνο που η πειθαρχική αυστηρότητα ξύπνησε, όπως φαίνεται, μόνο όταν μια πρώην υπουργός «τόλμησε» να εκφράσει διαφορετική άποψη. Το γάντι σήκωσε με το δικό του ύφος και το περιβάλλον του Παύλου Γερουλάνου, σχολιάζοντας με νόημα ότι η χρήση επιχειρημάτων «τύπου Ομάδας Αλήθειας» από συνεργάτες του Δημάρχου Αθηναίων υποβαθμίζει τον πολιτικό διάλογο. Κι έτσι, αντί για πολιτική στρατηγική, το ΠΑΣΟΚ προσέφερε για ακόμη μια φορά εσωκομματικό reality σε δόσεις.
Το δίλημμα του Ανδρουλάκη και οι σκιές της ηγεσίας
Η παραπομπή Μπατζελή, ωστόσο, ήρθε να προστεθεί σε ένα ήδη βεβαρημένο κλίμα. Ο Νίκος Ανδρουλάκης απέρριψε ρητά την πρόταση του Σωκράτη Φάμελλου για κοινό προοδευτικό ψηφοδέλτιο απέναντι στη ΝΔ. Η επιλογή του αυτή υπογραμμίζει τη στρατηγική απόσταση από τον ΣΥΡΙΖΑ, με στόχο τη διακριτή ταυτότητα. Όμως, την ίδια στιγμή, πολλά στελέχη του ΠΑΣΟΚ εκφράζουν πλέον ανοιχτά τη διάθεσή τους να συμμετάσχουν σε έναν ενιαίο προοδευτικό διάλογο, ακόμα και με τον ΣΥΡΙΖΑ, ενόψει των επόμενων εκλογικών αναμετρήσεων. Από την άλλη πλευρά, στελέχη όπως ο Μιχάλης Κατρίνης δηλώνουν ευθαρσώς ότι «το μέτωπο είναι με τη ΝΔ» και όχι με τις υπόλοιπες δυνάμεις της αντιπολίτευσης, τονίζοντας πως στόχος είναι η πολιτική αλλαγή και μια προοδευτική διακυβέρνηση – αρκεί, βέβαια, να μην μιλάμε για συνεργασίες… με τον Βαρουφάκη ή την Κωνσταντοπούλου. Το πολιτικό τοπίο στο ΠΑΣΟΚ θυμίζει περισσότερο λαβύρινθο με πολλούς διαδρόμους: άλλοι θέλουν συμμαχίες, άλλοι καθαρές αποστάσεις. Κάποιοι μιλούν για μετεκλογική συνεργασία, άλλοι τη δαιμονοποιούν. Και ανάμεσά τους, η ηγεσία προσπαθεί να κρατήσει το τιμόνι – ενίοτε μοιράζοντας ποινές σε όσους «παραστρατούν».
Από τη φιλοδοξία στην εσωκομματική φαγωμάρα
Το ερώτημα, όμως, είναι απλό: μπορεί ένα κόμμα να πείσει ότι είναι έτοιμο να κυβερνήσει, όταν η μεγαλύτερη του μάχη δίνεται καθημερινά στο παρασκήνιο; Όταν η πολιτική του αφήγηση υποσκελίζεται από εσωτερικές έριδες, καταγγελίες, διαρροές και τηλεφωνικές «ομαδικές ψυχοθεραπείες» για την εσωτερική ένταση; Η κατάσταση δεν περιορίζεται στη Μπατζελή. Στο στόχαστρο της «ανδρουλακικής πειθαρχίας» έχουν μπει και άλλα στελέχη. Ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος γιατί διαφοροποιήθηκε από τις συζητήσεις για συνεργασία με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου. Η Νάντια Γιαννακοπούλου για σχόλια σχετικά με την πρόταση μομφής. Και βέβαια, η Ευαγγελία Λιακούλη, που τόλμησε να ασκήσει κριτική στους χειρισμούς της ηγεσίας, για να εισπράξει την… ιστορική απάντηση του Ανδρουλάκη: «Άκουσε, κυρία μου». Σαν να βγήκε από πρακτικά κομματικού συνεδρίου της δεκαετίας του ’80. Εν τω μεταξύ, η Ανανεωτική Αριστερά κατήγγειλε επίσημα αποκλεισμό στελεχών της από τις νέες κομματικές δομές, κατηγορώντας την ηγεσία για απουσία πλουραλισμού. Οι φωνές αυτές δεν είναι λίγες, ούτε περιθωριακές – αντιθέτως, συγκροτούν ένα σοβαρό και διακριτό ρεύμα εντός του κόμματος.
Μια κρίσιμη καμπή
Η εικόνα του ΠΑΣΟΚ μοιάζει με εκείνη ενός κόμματος που προσπαθεί να τρέξει ξανά στον μαραθώνιο της εξουσίας, αλλά πατάει συνέχεια τα κορδόνια του. Η ηγεσία Ανδρουλάκη δείχνει συχνά περισσότερο απασχολημένη με το να διαχειρίζεται εσωτερικούς «ατίθασους» παρά με το να διαμορφώνει προγραμματική πρόταση για τη χώρα. Και το βασικότερο: όσο το κόμμα δείχνει να φθείρεται από εσωτερικά μέτωπα, τόσο χάνει την ευκαιρία να κεφαλαιοποιήσει τη δυσαρέσκεια απέναντι στη ΝΔ – και να κερδίσει ξανά τον κεντρώο χώρο που επί χρόνια του ανήκε. Η μεγάλη ειρωνεία; Το ΠΑΣΟΚ θέλει να ξαναγίνει πρωταγωνιστής. Αλλά κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή, καταφέρνει να στρέψει τα φώτα πάνω στις εσωτερικές του σκιές.