Λετονία: Όταν η αριθμητική ανισορροπία μετατρέπεται σε κοινωνική μοναξιά – Γιατί οι γυναίκες δεν βρίσκουν σύντροφο
Η Λετονία, ένα μικρό κράτος της Βαλτικής με πληθυσμό που μόλις ξεπερνά τα 1,8 εκατομμύρια, αντιμετωπίζει ένα δημογραφικό παράδοξο με έντονες κοινωνικές και συναισθηματικές προεκτάσεις, ιδιαίτερα για τις γυναίκες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2023, το 53,68% του πληθυσμού είναι γυναίκες και μόλις το 46,32% άνδρες — μια δυσαναλογία που δεν αποτυπώνεται μόνο στα νούμερα, αλλά καθορίζει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Η κοινωνιολόγος Baba Bela, μιλώντας στο BBC, χαρακτήρισε τη Λετονία ως τη χώρα με τη «μεγαλύτερη ανισορροπία φύλου στην Ευρώπη», σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως σε κάθε 100 γυναίκες αντιστοιχούν μόλις 84 άνδρες. Και αυτή η αναλογία δεν είναι απλώς μια δημογραφική στατιστική – για πολλές Λετονές, σημαίνει υπαρξιακή αγωνία και μοναξιά.
Το ιστορικό υπόβαθρο δεν μπορεί να αγνοηθεί: ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος προκάλεσε σοβαρές απώλειες στον ανδρικό πληθυσμό, αφήνοντας πίσω μια βαθιά πληγή στον δημογραφικό ιστό της χώρας. Αλλά και δεκαετίες μετά, η κατάσταση δεν έχει εξομαλυνθεί – αντίθετα, επιδεινώνεται. Η ανδρική θνησιμότητα παραμένει δραματικά υψηλότερη από τη γυναικεία, ιδιαίτερα στις ηλικίες 30-40 ετών, εξαιτίας τροχαίων ατυχημάτων, αλκοολισμού και εργατικών δυστυχημάτων. Το 2022, το προσδόκιμο ζωής για τους άνδρες ήταν 70,1 έτη, ενώ για τις γυναίκες έφτανε τα 79,9 έτη – μια διαφορά σχεδόν 10 ετών, που συντηρεί και διευρύνει τη δημογραφική ασυμμετρία.
Όταν η μόρφωση δεν αρκεί για να βρεις συντροφιά
Η κοινωνική διάσταση του προβλήματος είναι ακόμη πιο σύνθετη. Παρά το γεγονός ότι οι Λετονές καταλαμβάνουν το 60% των θέσεων στην ανώτατη εκπαίδευση και διακρίνονται για την ευφυΐα, την εργατικότητα και την κοινωνική τους αυτονομία, η εύρεση συντρόφου για πολλές αποδεικνύεται ακατόρθωτη. Όπως επισημαίνει η Dana Lucía, influencer με περισσότερους από 1 εκατομμύριο ακόλουθους, «στη Λετονία υπάρχουν 16 γυναίκες που μένουν χωρίς κανέναν άνδρα». Η φράση της έγινε viral και άνοιξε μια ευρύτερη συζήτηση για το τι σημαίνει να είσαι μορφωμένη, δυναμική και μόνη σε μια κοινωνία με τόσο έντονη ανισορροπία φύλου.
Το ύψος… ψηλώνει και τη μοναξιά;
Σε αυτό το κοινωνικό μωσαϊκό έρχεται να προστεθεί και ένα αναπάντεχο στοιχείο: σύμφωνα με το Confidencial, οι Λετονές είναι οι πιο ψηλές γυναίκες στον κόσμο, με μέσο ύψος 1,70 μέτρα. Μπορεί να μοιάζει δευτερεύον, αλλά πολλοί κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν ότι το ύψος συχνά επηρεάζει τις διαπροσωπικές και ερωτικές αλληλεπιδράσεις, δημιουργώντας συμπλέγματα ή αναστολές – ειδικά όταν η διαφορά υπέρ των γυναικών προκαλεί αμηχανία σε άνδρες με παραδοσιακές αντιλήψεις.
Η γυναικεία μετανάστευση είναι μια ακόμη πτυχή του προβλήματος. Πολλές νέες γυναίκες, μη βρίσκοντας εργασία, επαγγελματική εξέλιξη ή κοινωνική εκπλήρωση στη Λετονία, επιλέγουν να φύγουν στο εξωτερικό. Εκεί, εκτός από επαγγελματικές ευκαιρίες, αναζητούν και προσωπική πληρότητα – έναν σύντροφο, μια σχέση, μια νέα αρχή. Αυτό όμως ενισχύει τον φαύλο κύκλο: οι λιγότερες γυναίκες στη χώρα επιτείνουν τη μοναξιά των υπολοίπων, διευρύνοντας την ανισορροπία και αφήνοντας πίσω ένα ακόμη πιο δημογραφικά «φτωχό» κοινωνικό τοπίο.
Ένα πρόβλημα πέρα από τα σύνορα
Η περίπτωση της Λετονίας δεν είναι απλώς ένα στατιστικό παράδοξο. Είναι μια αντανάκλαση ευρύτερων κοινωνικών και πολιτισμικών μεταβολών: της αβεβαιότητας, της ανισότητας και της διαρκούς προσπάθειας των γυναικών να ισορροπήσουν ανάμεσα στην πρόοδο και στη βαθύτερη ανθρώπινη ανάγκη για συντροφικότητα. Σε έναν κόσμο που αλλάζει, η αναζήτηση ενός απλού “μαζί” γίνεται όλο και πιο περίπλοκη. Και η Λετονία, με τις γυναίκες της να ξεχωρίζουν σε ύψος, μόρφωση και επιμονή, είναι σήμερα η πιο ξεκάθαρη υπενθύμιση ότι ο αριθμός δεν είναι απλώς αριθμητική, αλλά κοινωνική μοίρα.
