Πρωταπριλιά, η ιστορία: Η ιστορία, οι θεωρίες και η «μαγεία» της φάρσας
Η 1η Απριλίου δεν είναι απλώς μια ημερομηνία στο ημερολόγιο. Είναι η μέρα που το ψέμα φοράει τη στολή της φάρσας και κυκλοφορεί περήφανα ανάμεσά μας. Από το πρώτο χαμόγελο μέχρι το τελευταίο “σε τσάκωσα!”, η Πρωταπριλιά είναι αφιερωμένη στην πιο αθώα, παιχνιδιάρικη πλευρά μας. Κι όμως, πίσω από αυτό το πανηγύρι αστείων και ξεγελασμάτων, κρύβεται μια ιστορία γεμάτη στροφές, παραδόσεις και… χαριτωμένες ανατροπές. Πώς ξεκίνησε, άραγε, αυτή η παράξενη γιορτή;
Οι Κέλτες ψαράδες
Στις αρχαίες κοινωνίες του Βορρά, οι Κέλτες ζούσαν σε αρμονία με τη φύση και… τα ψάρια. Μόνο που η άνοιξη δεν ήταν καλή εποχή για ψάρεμα. Οι ψαράδες, απογοητευμένοι από τις άδειες βάρκες, έπλαθαν ιστορίες για φανταστικές ψαριές. Και κάπως έτσι γεννήθηκε η τέχνη του “καλοπροαίρετου ψέματος”, που έφτασε να γίνει φάρσα και τελικά… παράδοση.
Η Γαλλία του 16ου αιώνα
Μέχρι το 1564, οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου. Όταν ήρθε το Γρηγοριανό ημερολόγιο, η Πρωτοχρονιά μεταφέρθηκε επίσημα στην 1η Ιανουαρίου. Όσοι αγνόησαν την αλλαγή έγιναν στόχος για πειράγματα και φάρσες – με “δώρο” ψεύτικες προσκλήσεις και πλαστά δώρα! Το γέλιο ήταν τόσο δυνατό, που το έθιμο… εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά.
Στη Γαλλία, η Πρωταπριλιά έχει κάτι… ψαρένιο. Τα παιδιά φτιάχνουν χάρτινα ψάρια και τα κολλούν στις πλάτες φίλων και καθηγητών. Το λεγόμενο Poisson d’Avril συνοδεύεται από δυνατά γέλια και την ατάκα “σου τσίμπησε το ψάρι!”. Ένα έθιμο που ενώνει τη φαντασία με τη σάτιρα – κι όλα αυτά με χαρτί, κόλλα και μια δόση πονηριάς. Κάποιοι βλέπουν την Πρωταπριλιά σαν το γέλιο της φύσης: ο χειμώνας φεύγει, η άνοιξη ανθίζει και μαζί της έρχεται και η ανάγκη του ανθρώπου να ξεγελάσει το… κακό με λίγο αθώο παραμύθι. Δεν είναι τυχαίο πως σε πολλούς πολιτισμούς, αυτή η περίοδος του χρόνου συνδέεται με γιορτές ανανέωσης, ελευθερίας και χιούμορ. Σύμφωνα με τον λαογράφο Γ. Μέγα, οι φάρσες της Πρωταπριλιάς «παραπλανούν» τις σκοτεινές δυνάμεις και δημιουργούν ένα προστατευτικό πλέγμα καλής τύχης για τη χρονιά.
Σήμερα, οι φάρσες δεν στήνονται μόνο στόμα με στόμα. Πρωταπριλιά σημαίνει fake news, «στημένες» ανακοινώσεις, brands που παίζουν με τα λογότυπα ή τις… υποτιθέμενες εφευρέσεις τους. Όμως το διαδίκτυο είναι δίκοπο μαχαίρι: όταν το ψέμα περνάει για είδηση, η φάρσα μπορεί να ξεφύγει. Και τότε το γέλιο παγώνει. Θυμήσου: καλή φάρσα = καλοσύνη + χιούμορ – κακία. Τόσο απλό. Η Πρωταπριλιά δεν είναι απλώς μια μέρα για να ξεγελάσεις. Είναι μια ευκαιρία να θυμηθείς πόσο αναγκαίο είναι το γέλιο. Να ανατρέψεις τη ρουτίνα. Να δεις τον κόσμο αλλιώς – έστω και για λίγο. Να γελάσεις και να γελάσουν μαζί σου, όχι εις βάρος σου. Κι αν το ψέμα είναι το μέσο, η αλήθεια είναι το αποτέλεσμα: ότι η χαρά βρίσκεται στα απλά, στα ξαφνικά και στα… ειλικρινά αστεία.
