Η αιφνιδιαστική επιβολή δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ, πριν από μόλις 48 ώρες, έχει ήδη προκαλέσει παγκόσμιους κραδασμούς, παρότι το νέο αυτό επεισόδιο στον οικονομικό πόλεμο των ΗΠΑ βρίσκεται ακόμη στα πρώτα του βήματα. Η εικόνα παραμένει θολή, με τις περισσότερες κυβερνήσεις να τηρούν στάση αναμονής, καθώς η επίσημη απάντηση προς την Ουάσιγκτον δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί — ιδίως από τα κράτη που υφίστανται τα σοβαρότερα πλήγματα. Η χθεσινή αντίδραση της Κομισιόν κινήθηκε στο γνώριμο ευρωπαϊκό μοτίβο: «Είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε, αλλά παραμένουμε ανοιχτοί στον διάλογο». Η δήλωση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν επεφύλασσε κάποια διαφοροποίηση από τη γραμμή των τελευταίων μηνών απέναντι στις απειλές του Τραμπ. Η Ευρώπη, ωστόσο, αυτή τη φορά εμφανίζεται πιο προετοιμασμένη και αποφασισμένη, γνωρίζοντας πλέον πώς να διαχειριστεί την επιθετική εμπορική πολιτική της Ουάσιγκτον.
Στην τελική ευθεία το ευρωπαϊκό αντίμετρο – Με φειδώ τα «βαριά όπλα»
Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός αναμένεται σύντομα να προβεί σε επίσημες ανακοινώσεις, με ένα σχέδιο απάντησης που δεν θα εξαντλεί άμεσα όλα τα διαθέσιμα μέσα. Η επιλογή της κλιμάκωσης «βήμα-βήμα» φαίνεται πως προτιμάται, όπως ακριβώς και από τον ίδιο τον Τραμπ, που έχει αφήσει ανοιχτά περιθώρια περαιτέρω σκληρής στάσης. Την ίδια στιγμή, πέρα από τη συλλογική στάση των Βρυξελλών, κάποια κράτη-μέλη ήδη προχωρούν σε μονομερή μέτρα. Η Γαλλία και η Ισπανία βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των εθνικών αντιδράσεων, επιχειρώντας να προστατεύσουν κρίσιμους τομείς των οικονομιών τους και τις διεθνείς εμπορικές τους σχέσεις.
Στο Παρίσι, το επιτελείο του Εμανουέλ Μακρόν βρίσκεται σε διαρκείς διαβουλεύσεις, ενώ σύμφωνα με πηγές του προεδρικού μεγάρου, ο Γάλλος πρόεδρος έχει ήδη ζητήσει από δύο μεγάλους επενδυτές να «παγώσουν» προγραμματισμένες επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ στις ΗΠΑ, εν αναμονή των εξελίξεων. Οι επενδυτές φέρονται να αποδέχθηκαν την πρόταση και να δεσμεύθηκαν σε πλήρη συντονισμό με τη γαλλική κυβέρνηση, μετατρέποντας την κίνηση σε μία από τις πιο ηχηρές ευρωπαϊκές αντιδράσεις.
Ισπανία: Σκέψεις για αναδιάταξη των οικονομικών σχεδιασμών
Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η ισπανική κυβέρνηση, με τον Πέδρο Σάντσεθ να ζητά από κορυφαίες ισπανικές επιχειρήσεις να αναπροσαρμόσουν τα σχέδια επενδύσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ισπανία βλέπει το νέο τοπίο ως μια πρόκληση, όχι μόνο για τις εξωτερικές οικονομικές σχέσεις της, αλλά και για τη διατήρηση της εσωτερικής ισορροπίας στον εμπορικό της χάρτη.
Την ίδια στιγμή, στο εσωτερικό της ΕΕ εμφανίζονται και ρωγμές: η Ουγγαρία φέρεται να στηρίζει τη νέα γραμμή Τραμπ, ενώ και η Ιταλία φλερτάρει με μια πιο ήπια στάση απέναντι στην Ουάσιγκτον. Οι διαφοροποιήσεις αυτές αναμένεται να επηρεάσουν τη συνοχή της ευρωπαϊκής απάντησης, αλλά και να δώσουν νέα τροφή στην εσωτερική συζήτηση για την κατεύθυνση της Ένωσης.
Η επαναφορά του οικονομικού απομονωτισμού από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών δεν αποτελεί καινοτομία του Τραμπ. Αντιθέτως, πρόκειται για μια πολιτική που δοκιμάστηκε στο παρελθόν, εγκαταλείφθηκε ως αναποτελεσματική και παρέμενε σε «σκονισμένα συρτάρια» της αμερικανικής ιστορίας. Η απόφαση να την επαναφέρει στο προσκήνιο εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους – πρωτίστως για την ίδια την Ουάσιγκτον. Πέρα από τις άμεσες οικονομικές συνέπειες, η νέα στρατηγική Τραμπ υπονομεύει τις σχέσεις των ΗΠΑ με παραδοσιακούς συμμάχους, τους οποίους αντιμετωπίζει πλέον με την ίδια επιθετικότητα που επιφύλασσε μέχρι πρότινος για τους γεωπολιτικούς της ανταγωνιστές. Όπως επισημαίνουν ακόμη και Ρεπουμπλικάνοι Γερουσιαστές και Αμερικανοί οικονομολόγοι, το ρίσκο που αναλαμβάνεται είναι δυσανάλογο των όποιων αβέβαιων κερδών. Ο Τραμπ επιλέγει να ανοίξει έναν δρόμο με υψηλό πολιτικό και οικονομικό κόστος, τη στιγμή που ο υπόλοιπος κόσμος, αν και ακόμη μουδιασμένος, ετοιμάζεται να απαντήσει – και μάλιστα δυναμικά.