Γράφει η Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Οι άνθρωποι φαίνεται να απολαμβάνουν κάτι περισσότερο όταν ξέρουν ότι κάποιοι άλλοι έχουν αποκλειστεί από τη συγκεκριμένη απόλαυση.
Russell Baker
Κάθε Μεγάλη Εβδομάδα ξεκινά η ίδια παράσταση: ακριβά αυτοκίνητα με αστραφτερές πινακίδες καταφθάνουν στα χωριά, κουβαλώντας οικογένειες ολόκληρες, παιδιά που δεν έχουν ξαναπατήσει χωματόδρομο και βαλίτσες γεμάτες με ρούχα που μοιάζουν βγαλμένα από πασαρέλα και όχι για να κάτσεις στο γεμάτο χώματα και έντομα πεζούλι με τη γιαγιά. Οι άνθρωποι της πόλης επιστρέφουν «στο χωριό τους». Το λένε με έναν σχεδόν ενοχικό ρομαντισμό, σα να πρέπει να πείσουν κάποιον — ίσως τον εαυτό τους — ότι αυτό το μέρος, με το μπαλωμένο καλώδιο στην κολόνα και τη μυρωδιά από αρνί στον αέρα, είναι ακόμα… δικό τους. Κατεβαίνουν με ένα βλέμμα μισής υπεροψίας και μισής απορίας. Μιλούν ακατάπαυστα για το πόσο τρέχουν στην πρωτεύουσα, για το πώς «έκλεισαν μεγάλη συνεργασία», για το πώς το παιδί μπήκε σε activity-based νηπιαγωγείο. Κρατούν τον εσπρέσο takeaway λες και θα τον ελέγξει κάποιος για στυλ. Κοιτούν γύρω τους σαν να μπήκαν σε θεματικό πάρκο παράδοσης. Όχι όλοι, μα οι πιο πολλοί…
Και οι ντόπιοι; Οι «άνθρωποι του χωριού» τους κοιτούν ήσυχα. Με ένα χαμόγελο που δεν καταλαβαίνεις αν είναι ζεστασιά ή απλώς ανεκτικότητα. Κρατούν στα χέρια τους τσουγκρισμένα αυγά, ένα πιάτο με κοκορέτσι, ή ένα μικρό σακουλάκι με κάτι «για το παιδί». Δεν μιλούν για επιτυχίες. Δεν χρειάζεται. Στα μάτια τους κατοικεί μια γαλήνη που δεν φωνάζει, δεν αποδεικνύεται, δεν φωτογραφίζεται. Είναι η γαλήνη του ανθρώπου που δεν κυνηγάει συνέχεια κάτι παραπάνω – γιατί έχει μάθει να ζει με το αρκετό. Και κάπου εκεί, σε μια αυλή με καρέκλες που δεν ταιριάζουν μεταξύ τους, κάτω από μια λεμονιά και δίπλα σ’ ένα τραπέζι με κηλίδες από κόκκινο αυγό, γεννιέται η αλήθεια: όσο κι αν μιλάμε για όσα πετύχαμε στα γραφεία και στα Zoom, όσο κι αν επιδεικνύουμε τα ρολόγια, τα SUV και τις διατροφικές μας ευαισθησίες, κάτι μέσα μας ζηλεύει.
Ζηλεύουμε αυτή την αυθόρμητη πρόσκληση για καφέ χωρίς ραντεβού. Αυτή τη σακούλα με το ψημένο κόκκαλο «για το σκυλί σας». Το «καλώς ήρθες» που μοιάζει να σε αναγνωρίζει ακόμη κι αν έχεις χρόνια να φανείς. Ζηλεύουμε αυτό το ανήκειν που δεν το αγόρασες ούτε το σπούδασες — απλώς στο χάρισαν, γιατί έχεις ρίζες.
Και μέσα στη σύγκρουση των δύο κόσμων – της αστικής φασαρίας και της αγροτικής απλότητας – αναβλύζει η ίδια ανθρώπινη ανάγκη: να αγαπηθούμε. Να νιώσουμε ότι κάπου μας περιμένουν, ότι αν δεν πάμε κάπου φέτος, κάποιος θα πει «μας έλειψε». Γιατί η αλήθεια είναι πως όσο κι αν ερωτευτήκαμε τη φασαρία της πόλης, τα φώτα, τις δυνατότητες και τα «ανέβηκα επαγγελματικά», τίποτα απ’ αυτά δε θα ζητήσουμε στο τέλος. Ούτε πτυχία. Ούτε τίτλους. Ούτε μισθολόγια. Στο τέλος, αυτό που θα θυμόμαστε θα είναι οι Κυριακές στην αυλή, οι καρέκλες κάτω απ’ την κληματαριά, το άρωμα του καφέ στην ανοιξιάτικη αυγή. Θα αναζητάμε εκείνο το απλό «έλα να φας μαζί μας» και τη μυρωδιά από γιασεμί και ψητό που γεμίζει τον αέρα κάθε Πάσχα.
Γι’ αυτό, δεν πρέπει να πηγαίνουμε στο χωριό σαν επισκέπτες από άλλη εποχή, ούτε με ύφος «αστών σε περιοδεία». Το χωριό δεν είναι φολκλόρ, είναι μνήμη, είναι ρίζες, είναι αλήθεια. Και πάνω απ’ όλα, πρέπει να θυμόμαστε πως αυτοί οι άνθρωποι — που με μια φέτα ψωμί και ένα βλέμμα σε κάνουν να νιώσεις λιγότερο μόνος — κρατούν τα μέρη μας ζωντανά. Αυτοί ποτίζουν τις αυλές, χτυπούν τις καμπάνες, φτιάχνουν πασχαλινά τραπέζια για όλο το σόι, φροντίζουν τις εκκλησίες, τα νεκροταφεία, τα σπίτια που άδειασαν. Είναι αυτοί που δε χρειάζονται πολλά για να είναι καλά. Κι είναι αυτοί που – αν σταθούμε λίγο σιωπηλοί και τους παρατηρήσουμε – έχουν τόσα να μας διδάξουν. Οπότε, την επόμενη φορά που θα πάμε στο χωριό, ας αφήσουμε στην άκρη τις γυαλιστερές μάσκες μας. Ας φορέσουμε την καρδιά μας. Ας πάμε όχι για να δείξουμε ποιοι γίναμε — αλλά για να θυμηθούμε ποιοι είμαστε. Και ίσως, έτσι, να φύγουμε με κάτι πολύ πιο πολύτιμο απ’ ό,τι φέραμε.
