Ένα ασυνήθιστο εύρημα από το εθνικό πάρκο Καντανέζ στη Γουινέα-Μπισσάου προσθέτει μια εντελώς νέα διάσταση στη μελέτη της συμπεριφοράς των χιμπατζήδων. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ στο Ηνωμένο Βασίλειο κατέγραψαν σε βίντεο άγριους χιμπατζήδες να καταναλώνουν φυσικά ζυμωμένα φρούτα με περιεκτικότητα σε αλκοόλ, συμπεριφορά που φαίνεται να σχετίζεται με τη μείωση της έντασης και την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών. Στο επίκεντρο της έρευνας βρέθηκε ο ζυμωμένος αφρικανικός άρτος (breadfruit), ένα πυκνό και ινώδες φρούτο το οποίο, κατά τη διαδικασία της φυσικής ζύμωσης, εμφάνισε περιεκτικότητα έως και 0,61% σε αιθανόλη. Το αξιοσημείωτο, όμως, δεν ήταν μόνο η κατανάλωση του φρούτου, αλλά το μοίρασμά του – μια συμπεριφορά εξαιρετικά σπάνια μεταξύ χιμπατζήδων, οι οποίοι συνήθως δεν μοιράζονται την τροφή τους.
Ένα ελαφρώς… μεθυστικό σνακ ενώνει τις ομάδες
«Ξέρουμε ότι στους ανθρώπους, το αλκοόλ απελευθερώνει ντοπαμίνη και ενδορφίνες, προκαλώντας αισθήματα ευχαρίστησης και κοινωνικής χαλάρωσης», εξηγεί η δρ Άννα Μπόουλαντ από το Κέντρο Οικολογίας και Διατήρησης του πανεπιστημίου του Έξετερ. «Η κατανάλωση και κυρίως το μοίρασμα του αλκοόλ, όπως γίνεται στα συμπόσια, ενισχύει τους κοινωνικούς δεσμούς. Τώρα βλέπουμε πως κάτι παρόμοιο ίσως ισχύει και στους χιμπατζήδες». Οι επιστήμονες κατέγραψαν δέκα περιπτώσεις όπου τα ζώα μοιράζονταν το ζυμωμένο φρούτο. Παρότι η περιεκτικότητα σε αλκοόλ ήταν χαμηλή, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων – σε κάποιες περιπτώσεις αρκετά κιλά την ημέρα – μπορεί να έχει ήπια μεθυστική επίδραση, αντίστοιχη με την κατανάλωση ελαφριάς μπύρας.
Η συμπεριφορά αυτή παρατηρήθηκε ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας, με ενήλικες θηλυκές (όπως οι Τσιπ και Ατέ) να προτιμούν ζυμωμένο κομμάτι άρτου από μεγαλύτερο, «φρέσκο» κομμάτι, και αρσενικούς (όπως οι Μαντζαμπέ, Γκάρι και Μπόμπι) να αλληλεπιδρούν με τρόπο που θύμιζε κοινωνική διαπραγμάτευση. Η Κίμπερλι Χόκινγκς, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, υπογραμμίζει τη σημασία αυτής της συμπεριφοράς: «Οι χιμπατζήδες δεν μοιράζονται το φαγητό τους. Το γεγονός ότι μοιράστηκαν το ζυμωμένο φρούτο υποδηλώνει κάτι περισσότερο. Ίσως είναι μια πρώιμη μορφή του ανθρώπινου συμποσίου – μια κοινωνική πρακτική με βαθιές εξελικτικές ρίζες», αναφέρει.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η έρευνα εντοπίζει αλκοολική συμπεριφορά σε χιμπατζήδες. Ήδη από το 2015, η ίδια ερευνητική ομάδα είχε παρατηρήσει άγριους χιμπατζήδες να κλέβουν αλκοολούχο χυμό από φοίνικες, ο οποίος είχε παραχθεί από ανθρώπους, με ορισμένα άτομα να γίνονται μάλιστα ιδιαίτερα ενοχλητικά για τις ομάδες τους. Στη σημερινή, φυσικά απαντώμενη περίπτωση, η ζύμωση του φρούτου και η κοινή κατανάλωσή του ανοίγει νέους ορίζοντες κατανόησης για την κοινωνική ζωή και τις συναισθηματικές εκφάνσεις των πρωτευόντων.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι είναι ακόμη άγνωστο αν οι χιμπατζήδες αναζητούν σκόπιμα τα φρούτα με αιθανόλη ή απλώς τα επιλέγουν τυχαία. Το σίγουρο είναι ότι το μοίρασμα τέτοιων τροφών δημιουργεί καταστάσεις χαμηλής έντασης και υψηλής συνεργασίας – χαρακτηριστικά που στη δική μας ιστορία αποτέλεσαν τη βάση για τον σχηματισμό κοινοτήτων.
