Για τον Πάπα Φραγκίσκο, μια τελευταία έκρηξη ποιμαντικού έργου πριν τον θάνατο
Οι καθολικοί πιστοί αναθάρρησαν όταν ο Ποντίφικας, ύστερα από δύο σοβαρές κρίσεις υγείας, βγήκε από το νοσοκομείο και ανέλαβε ξανά ορισμένα από τα καθήκοντά του. Η χαρά τους, όμως, αποδείχθηκε βραχύβια. Μόλις μία ημέρα νωρίτερα, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε συγκινήσει τους πιστούς εμφανιζόμενος στο μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου την Κυριακή του Πάσχα, ευλογώντας το πλήθος των προσκυνητών. «Ζήτω ο Πάπας!», φώναζαν με ενθουσιασμό. Όμως τη Δευτέρα, πίσω από ένα μικρόφωνο στο Βατικανό, ο Καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ ανακοίνωσε συγκινημένος τον θάνατο του Ποντίφικα. «Στις 7:35 το πρωί, ο Επίσκοπος της Ρώμης, Φραγκίσκος, επέστρεψε στον Οίκο του Πατέρα», δήλωσε. Για τους πιστούς που άρχισαν να συρρέουν με δάκρυα στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, ο θάνατός του στα 88 του χρόνια ήταν ένα συγκλονιστικό πλήγμα. Ο Πάπας είχε δώσει σημάδια πως επιθυμούσε να επιστρέψει πλήρως στα ποιμαντικά του καθήκοντα, αξιοποιώντας τις τελευταίες του ημέρες για να τονίσει ξανά τα θέματα που χαρακτήρισαν τη διακονία του: την υπεράσπιση των μεταναστών και όσων ζουν στο περιθώριο.
«Νιώθουμε χαμένοι, αποσταθεροποιημένοι», είπε η Ιλάρια Τοσέλι, 32 ετών, μία από τις πενθούσες στην πλατεία. «Ήταν ο Πάπας των ταπεινών, των φτωχών. Τον αγαπούσαν και οι πιστοί και οι άπιστοι». Πολλοί κρατούσαν ροζάρια. Άλλοι κοιτούσαν με δάκρυα το άδειο μπαλκόνι απ’ όπου μόλις την προηγούμενη μέρα είχε δώσει την ευλογία του. Κάποιος είχε τυλιχτεί με τη σημαία της Αργεντινής – της πατρίδας του. Πολλοί δήλωσαν πως ήταν βαθιά συγκλονισμένοι, γιατί ο Φραγκίσκος είχε έναν τρόπο ηγεσίας που τον έκανε να μοιάζει «κοντινός». «Ήταν ένας από εμάς, του λαού», είπε η Μαρία Τερέζα Βόλπι, 80 ετών. «Ήταν ο Πάπας όλων». Η Αμερικανίδα Οριέα Χάρβεϊ, 53 ετών, που βαπτίστηκε καθολική το 2023 από τον ίδιο τον Φραγκίσκο, δήλωσε πως εκτιμούσε ιδιαίτερα την κριτική του κατά της μεταναστευτικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ. «Ήταν από τους λίγους που τόλμησαν να μιλήσουν τότε», είπε.
Παγκόσμιοι ηγέτες απέτισαν φόρο τιμής, μιλώντας για τον Πάπα που στάθηκε στο πλευρό των αδύναμων και των αποκλεισμένων. Μόλις λίγες εβδομάδες πριν, ο Φραγκίσκος φαινόταν απίθανο να επιβιώσει από σοβαρή πνευμονία και στους δύο πνεύμονες. Νοσηλεύτηκε για 38 ημέρες. Δύο φορές, οι γιατροί του πίστεψαν ότι δεν θα τα καταφέρει. Όταν έλαβε εξιτήριο στα τέλη του προηγούμενου μήνα, του συνέστησαν απομόνωση στο Βατικανό και να αποφύγει την επαφή με οικογένειες και μικρά παιδιά. Όμως εκείνος ήθελε να «επιστρέψει στην κανονικότητα», όπως είπε ο βιογράφος του, Φάμπιο Μαρκέζε Ραγκόνα. «Ήταν στο DNA του να είναι με τον κόσμο». Μερικοί στο Βατικανό πίστευαν ότι οι γιατροί τον άφησαν να πεθάνει στο σπίτι του. Ο προσωπικός του γιατρός τον παρότρυνε να ξεκουραστεί και να μην σπαταλήσει τη – κατά τα λεγόμενά του – θαυματουργή ανάρρωση. Όμως οι στενοί του συνεργάτες μιλούσαν για ένα «νέο κεφάλαιο» στο παποτικό του έργο, παρότι ήταν φανερό ότι παρέμενε αδύναμος, με δυσκολία στην αναπνοή και στην ομιλία.
Οι τελευταίες του δημόσιες εμφανίσεις
Έτσι, άρχισε να κάνει ξαφνικές εμφανίσεις – που σήμερα μοιάζουν σαν αποχαιρετισμοί. Ευλόγησε το πλήθος την Κυριακή των Βαΐων, ενώ τη Μεγάλη Πέμπτη επισκέφθηκε κοντινή φυλακή, όπου συνάντησε περίπου 70 κρατουμένους. Τους είπε: «Θέλω να είμαι κοντά σας. Προσεύχομαι για εσάς και τις οικογένειές σας». Δεν κατάφερε όμως να τελέσει το παραδοσιακό πλύσιμο ποδιών, όπως στο παρελθόν. Η φωτογραφία που έδωσε στη δημοσιότητα το Βατικανό τον δείχνει να φυσά φιλιά στους κρατουμένους. Ερωτηθείς από δημοσιογράφους πώς αισθανόταν, απάντησε με αδύναμη φωνή: «Όσο καλύτερα μπορώ». Το Μεγάλο Σάββατο, οι βοηθοί του τον μετέφεραν με αναπηρικό αμαξίδιο μέσα στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, προκαλώντας συγκίνηση στους προσκυνητές. Εκεί προσευχήθηκε μπροστά στο κεντρικό θυσιαστήριο.
Την Κυριακή του Πάσχα, είχε και μια σύντομη, μη ανακοινωμένη συνάντηση με τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζ. Ντ. Βανς, ο οποίος βρισκόταν σε οικογενειακή επίσκεψη στη Ρώμη. Το Βατικανό ανέφερε πως αντάλλαξαν «σύντομες ευχές», που διήρκεσαν λίγα λεπτά. Η συνάντηση ήρθε λίγες μέρες αφότου ο Φραγκίσκος είχε επικρίνει τον Πρόεδρο Τραμπ για την πολιτική των απελάσεων, την οποία χαρακτήρισε προσβολή «της αξιοπρέπειας ανδρών, γυναικών και ολόκληρων οικογενειών».
Ο ίδιος ο Τραμπ, τη Δευτέρα του Πάσχα, δήλωσε από τον Λευκό Οίκο ότι «ο Πάπας αγάπησε τον κόσμο, και ειδικά τους ανθρώπους που περνούσαν δύσκολα – κι αυτό μου αρέσει». Ωστόσο, λίγα λεπτά μετά, στράφηκε εναντίον των «εκατομμυρίων μεταναστών» που έχουν εισέλθει στις ΗΠΑ. Δήλωσε επίσης ότι ο ίδιος και η Μελάνια Τραμπ σκοπεύουν να παραστούν στην κηδεία του Ποντίφικα. Το ίδιο απόγευμα, ο Φραγκίσκος εμφανίστηκε ξανά στο μπαλκόνι με αναπηρικό αμαξίδιο και χαιρέτισε με το χέρι το πλήθος. Ξέσπασε ιαχή. «Αγαπητοί μου αδελφοί και αδελφές, Καλό Πάσχα», είπε με ασθενική φωνή. Η τελευταία του ομιλία διαβάστηκε από βοηθό του Βατικανού και επανέλαβε τις βασικές αξίες της διακονίας του: την ανάγκη για αφοπλισμό, την ανθρωπιστική τραγωδία στη Γάζα και τη δεινή θέση των μεταναστών. «Πόση περιφρόνηση γεννιέται κάποιες φορές απέναντι στους ευάλωτους, στους αποκλεισμένους, στους μετανάστες!» είχε γράψει. Μετά την ομιλία, διέσχισε για τελευταία φορά την Πλατεία του Αγίου Πέτρου, ευλογώντας – παρά τις ιατρικές απαγορεύσεις – ακόμη και ένα νεογέννητο.
Το τέλος
Το πρωί της Δευτέρας, το Βατικανό ανακοίνωσε πως ο Πάπας πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο, που ακολούθησε από κώμα και «μη αναστρέψιμη κυκλοφορική κατάρρευση». Η δημόσια έκθεση της σορού του ενδέχεται να ξεκινήσει ήδη από την Τετάρτη, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση. Αντίθετα με παλαιότερους Πάπες που ταριχεύθηκαν και τοποθετήθηκαν σε βάθρο, ο Φραγκίσκος είχε ζητήσει το σώμα του να παραμείνει σε φέρετρο. Η ταφή αναμένεται να πραγματοποιηθεί 4 έως 6 ημέρες μετά τον θάνατό του. Παράδοση είναι η ταφή σε τριπλό φέρετρο από κυπαρίσσι, ψευδάργυρο και φτελιά. Ο ίδιος ζήτησε να ταφεί σε ένα μόνο φέρετρο από ξύλο, με επένδυση ψευδαργύρου, στη Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε, όπου συχνά προσευχόταν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας. Μέσα σε 15 έως 20 ημέρες, ο Κοσμήτορας του Κολεγίου των Καρδιναλίων θα συγκαλέσει κονκλάβιο για την εκλογή του νέου Πάπα.
