Η πρώτη μέρα του Μαΐου είναι κάτι περισσότερο από απλώς ένα καλωσόρισμα στην καρδιά της άνοιξης. Είναι μια γιορτή αφιερωμένη στη ζωή, στην αναγέννηση της φύσης και στον άρρηκτο δεσμό του ανθρώπου με τη γη. Από άκρη σε άκρη της Ελλάδας, η Πρωτομαγιά ξετυλίγει το νήμα των εθίμων της, χρωματίζοντας με ευωδιαστά λουλούδια αυλές, δρόμους και μνήμες. Η ρίζα αυτής της γιορτής χάνεται στους αιώνες, φτάνοντας έως την αρχαιότητα. Οι Έλληνες των κλασικών χρόνων απέδιδαν τον μήνα Μάιο στη θεά Δήμητρα και την κόρη της, Περσεφόνη – την κόρη που έβγαινε από τον Άδη κάθε Άνοιξη για να φέρει την ανθοφορία και τη χαρά στη γη. Η επιστροφή της σήμαινε την επανέναρξη του κύκλου της ζωής, του φωτός και της καρποφορίας. Κανένα άλλο έθιμο δεν είναι τόσο συνυφασμένο με την Πρωτομαγιά όσο η δημιουργία στεφανιού από αγριολούλουδα. Μαργαρίτες, παπαρούνες, χαμομήλια, τριαντάφυλλα και μυρωδάτα κλαδάκια συνθέτουν το στεφάνι που οι οικογένειες φτιάχνουν με τα χέρια τους και κρεμούν στην πόρτα του σπιτιού, για να προσελκύσουν ευτυχία και αφθονία. Το στεφάνι της Πρωτομαγιάς δεν είναι μόνο διακοσμητικό. Είναι ένα φυλαχτό της φύσης που παραμένει στο σπίτι μέχρι τη φωτιά του Αη Γιάννη του Κλήδονα, στις 23 Ιουνίου, όπου καίγεται πανηγυρικά, σφραγίζοντας τον κύκλο της άνοιξης.
Πρωτομαγιάτικες παραδόσεις ανά την Ελλάδα
Μακεδονία
Στις εύφορες πεδιάδες και τα χωριά της Μακεδονίας, οι κάτοικοι ξεχύνονται στην ύπαιθρο, μαζεύοντας λουλούδια και «πιάνουν τον Μάη» με χορούς, μουσικές και γλέντια. Οι εκδρομές αυτές συνοδεύονται από πικνίκ και παραδοσιακά εδέσματα σε ένα αυθεντικό πανηγύρι της φύσης.
Κρήτη
Στην Κρήτη, η Πρωτομαγιά είναι ημέρα χαράς και τραγουδιού. Στις πλατείες, ο κόσμος συγκεντρώνεται για να γιορτάσει με λύρες, μαντινάδες και άφθονο κρητικό φαγητό. Οι κοπέλες πλέκουν στεφάνια και κολαΐνες – στεφάνια από μαργαρίτες που φορούν στον λαιμό – συμβολίζοντας την ομορφιά και την αγνότητα της άνοιξης.
Ήπειρος
Η Πρωτομαγιά στην Ήπειρο τιμάται με πράξεις ανανέωσης. Ο κόσμος φυτεύει λουλούδια και μικρά δέντρα στους κήπους του, καλωσορίζοντας τη νέα εποχή. Ταυτόχρονα, συγγενείς και φίλοι μαζεύονται σε σπίτια και πλατείες, στήνοντας μεγάλα τραπέζια γεμάτα παραδοσιακές γεύσεις.
Νησιά Βορείου Αιγαίου
Στη Σάμο, την Ικαρία και τη Λέσβο, το καλωσόρισμα του Μαΐου γίνεται με παραδοσιακές φορεσιές, χορούς στην πλατεία και μουσική. Στην Αγιάσο της Λέσβου, τα στεφάνια αποκτούν μαγικό χαρακτήρα, καθώς στολίζονται με «δαιμοναριά», ένα άγριο φυτό που, κατά το έθιμο, «μαγεύει» τους μελλοντικούς γαμπρούς.
Ιόνιο – Κέρκυρα
Στην αρχοντική Κέρκυρα, κυριαρχεί το έθιμο του Μαγιόξυλου. Ένας κορμός κυπαρισσιού, στολισμένος με μαργαρίτες, φρούτα και κορδέλες, περιφέρεται στους δρόμους από νέους ντυμένους στα λευκά, με κόκκινα φουλάρια. Το στεφάνι στο πάνω μέρος του κορμού συμβολίζει τον κύκλο της φύσης και της αναγέννησης.
Το μυστήριο του «αμίλητου νερού»
Σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου, ένα άλλο ιδιαίτερο έθιμο επιβιώνει ακόμη: Το «αμίλητο νερό». Νεαρές κοπέλες σηκώνονται χαράματα και χωρίς να μιλήσουν, πηγαίνουν στις πηγές για να γεμίσουν σταμνιά με νερό. Το νερό αυτό, με μυστηριακή δύναμη, χρησιμοποιείται για καθαρμό και ευλογία. Η σιωπή καθ’ όλη τη διαδρομή θεωρείται ότι ενισχύει τις ευεργετικές του ιδιότητες. Η Πρωτομαγιά στην Ελλάδα είναι μια ημέρα γεμάτη άρωμα, φως και αναμνήσεις. Είναι μια ωδή στη φύση και ταυτόχρονα ένα ταξίδι στην παράδοση. Από τις πεδιάδες της Μακεδονίας ως τις πλαγιές της Κρήτης και τα νησιά του Αιγαίου, κάθε γωνιά της χώρας την γιορτάζει με τον δικό της μοναδικό, πολύχρωμο τρόπο.
