Σε πολιτικό και νομικό αναβρασμό βρίσκεται η διεθνής νομική κοινότητα, καθώς η διάσημη Βρετανή δικηγόρος Αμάλ Κλούνεϊ ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπη με κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά την έκδοση του εκτελεστικού διατάγματος 14203 από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών έχει ήδη προειδοποιήσει υψηλόβαθμους νομικούς συμβούλους, μεταξύ αυτών και την Κλούνεϊ, για το ενδεχόμενο κυρώσεων από τις ΗΠΑ, λόγω της εμπλοκής τους σε υποθέσεις του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) που σχετίζονται με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου κατά της ισραηλινής ηγεσίας.
Η Αμάλ Κλούνεϊ, αναγνωρισμένη διεθνώς για τη νομική της δράση σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμμετείχε στην ομάδα νομικών που γνωμοδότησε υπέρ της διερεύνησης πιθανών εγκλημάτων πολέμου εκ μέρους του Ισραήλ, στο πλαίσιο των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Γάζα. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε εντάλματα σύλληψης τον Νοέμβριο του 2024 για τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τον τότε υπουργό Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ, κατηγορώντας τους για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η κίνηση αυτή προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της κυβέρνησης Τραμπ, που με το εκτελεστικό διάταγμα 14203 χαρακτήρισε τις ενέργειες του ΔΠΔ «κατάχρηση εξουσίας», με το σκεπτικό ότι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ δεν είναι μέρη της Συνθήκης της Ρώμης, βάσει της οποίας ιδρύθηκε το ΔΠΔ. Το διάταγμα προβλέπει κυρώσεις κατά νομικών που συμβάλλουν σε υποθέσεις του Δικαστηρίου που πλήττουν «εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ ή συμμάχων τους». Ήδη έχει κατονομαστεί στο σχετικό παράρτημα ο Βρετανός εισαγγελέας του ΔΠΔ Καρίμ Χαν.
Η Αμάλ Κλούνεϊ στο επίκεντρο της κρίσης
Η 47χρονη Κλούνεϊ, κάτοχος βρετανικής και λιβανέζικης υπηκοότητας, έχει το δικαίωμα άσκησης δικηγορίας τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στη Νέα Υόρκη από το 2002. Μαζί με τον σύζυγό της Τζορτζ Κλούνεϊ διατηρούν ιδιοκτησία στις ΗΠΑ, γεγονός που καθιστά ενδεχόμενες κυρώσεις σε βάρος της εξαιρετικά προβληματικές, νομικά και πολιτικά. Εφόσον επιβληθούν οι σχετικές κυρώσεις, η Κλούνεϊ μπορεί να χαρακτηριστεί ανεπιθύμητο πρόσωπο (persona non grata), να της απαγορευτεί η είσοδος στις Ηνωμένες Πολιτείες και να παγώσουν τυχόν περιουσιακά στοιχεία της στη χώρα. Οι εξελίξεις γύρω από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και τις κατηγορίες κατά Ισραηλινών και Παλαιστινίων ηγετών έχουν φέρει σε τροχιά σύγκρουσης το διεθνές δίκαιο με την πολιτική επιρροή των ΗΠΑ. Παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ και οι ΗΠΑ υπέγραψαν τη Συνθήκη της Ρώμης το 2000, δεν την επικύρωσαν ποτέ. Αντίθετα, η Παλαιστίνη έγινε πλήρες μέλος του ΔΠΔ το 2015, επιτρέποντας στο Δικαστήριο να εξετάζει υποθέσεις που αφορούν εγκλήματα στα παλαιστινιακά εδάφη.
Η πιθανότητα επιβολής κυρώσεων κατά νομικών που εργάζονται για τη διαφύλαξη του διεθνούς δικαίου έχει προκαλέσει αντιδράσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και ανησυχία για την ανεξαρτησία του ΔΠΔ. Η υπόθεση της Αμάλ Κλούνεϊ λειτουργεί πλέον ως δοκιμασία για τη σχέση μεταξύ διεθνούς δικαιοσύνης και γεωπολιτικής ισχύος. Το αν τελικά ο Τραμπ θα προχωρήσει στην εφαρμογή των κυρώσεων κατά προσώπων όπως η Κλούνεϊ, θα κριθεί στις επόμενες εβδομάδες και αναμένεται να προκαλέσει διπλωματικές αντιδράσεις, τόσο στο Λονδίνο όσο και σε διεθνή φόρα.
