Μια νέα διπλωματική κίνηση από τη Μόσχα επαναφέρει στο τραπέζι την προοπτική διαλόγου για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, προκαλώντας όμως έντονο σκεπτικισμό στη διεθνή σκηνή. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν πρότεινε άμεσες συνομιλίες με τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χωρίς προκαθορισμένους όρους, την Πέμπτη 15 Μαΐου, στην Κωνσταντινούπολη. Παρά το γεγονός ότι η πρόταση αφήνει ανοιχτό ένα παράθυρο ελπίδας για κατάπαυση του πυρός και πιθανή επιστροφή σε μια ειρηνευτική διαδικασία, η ασάφεια των όρων και η συνεχιζόμενη ένταση στο πεδίο των συγκρούσεων δημιουργούν εύλογες επιφυλάξεις για τα πραγματικά κίνητρα πίσω από την πρωτοβουλία. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εμφανίζεται πρόθυμος να ξεκινήσει διάλογο με τον Ζελένσκι χωρίς προϋποθέσεις, όπως ανακοίνωσε το Κρεμλίνο, τονίζοντας την ανάγκη εξάλειψης των «βαθύτερων αιτίων της σύγκρουσης». Παρουσιάζοντας τη Ρωσία ως υπέρμαχο της ειρήνης, ο Πούτιν αφήνει να εννοηθεί ότι η Μόσχα επιδιώκει μια μακροπρόθεσμη και σταθερή διευθέτηση.
Ωστόσο, απουσιάζει οποιαδήποτε δέσμευση για εκεχειρία, προκαλώντας ανησυχία ότι πρόκειται για διπλωματικό ελιγμό με σκοπό να εξαγοραστεί χρόνος για ενίσχυση της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ουκρανία. Η Ουκρανική πλευρά εμφανίζεται επιφυλακτική. Ο Πρόεδρος Ζελένσκι θέτει ως αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση την άμεση αναστολή των στρατιωτικών επιχειρήσεων και την κήρυξη 30ήμερης εκεχειρίας, πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε διαδικασία διαλόγου. Χωρίς αυτή τη βάση, προειδοποιεί ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα απαντήσουν με ισχύ σε οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φιλοδοξεί να διαδραματίσει ρόλο-κλειδί, προσφέροντας την Κωνσταντινούπολη ως ουδέτερο έδαφος για τη διεξαγωγή της συνάντησης. Η Τουρκία, η οποία είχε μεσολαβήσει και σε προηγούμενο γύρο συνομιλιών το 2022, επιχειρεί να επανενεργοποιήσει τη διαπραγματευτική διαδικασία, ελπίζοντας να συμβάλει ουσιαστικά σε μια αποκλιμάκωση του πολέμου.
Διχασμένες οι διεθνείς αντιδράσεις
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανάμεικτα συναισθήματα την πρόταση του Πούτιν. Ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε τη στήριξή του στη συνάντηση, εκτιμώντας ότι μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Αντιθέτως, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εμφανίστηκε συγκρατημένος, υπογραμμίζοντας πως «δεν μπορεί να υπάρξει διάλογος όσο συνεχίζονται οι επιθέσεις εναντίον αμάχων». Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιμένουν στη θέσπιση εκεχειρίας ως βασικό όρο για την έναρξη κάθε διαπραγμάτευσης.
Σε εκτενή ανάλυση του BBC, η πρόταση Πούτιν αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Όπως σημειώνεται, η Ρωσία αποφεύγει να δεσμευτεί σε ουσιαστική κατάπαυση πυρός, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιεί τη ρητορική περί ειρήνης για να ενισχύσει την εικόνα της στη διεθνή σκηνή και να καλλιεργήσει ρήγματα στη δυτική συμμαχία. Η ανάλυση επισημαίνει ότι η πρωτοβουλία μπορεί να εξυπηρετεί και έναν δεύτερο στόχο: τη δημιουργία συνθηκών επαναπροσέγγισης με τις ΗΠΑ, υπό την προσδοκία ότι ενδεχόμενη αλλαγή στην αμερικανική προεδρία θα ευνοήσει μια πιο διαλλακτική στάση απέναντι στη Ρωσία και πιθανή άρση κυρώσεων.
Παρά τις δηλώσεις περί διάθεσης για διάλογο, το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών παραμένει βαθύ. Η Ουκρανία απαιτεί σαφείς εγγυήσεις ασφαλείας και τερματισμό των επιθέσεων, ενώ η Ρωσία επιδιώκει διαπραγματεύσεις χωρίς να σταματήσει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις. Η Τουρκία βρίσκεται στη μέση αυτής της λεπτής εξίσωσης, με τον Ερντογάν να επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε αντιτιθέμενα συμφέροντα και να διατηρήσει ρόλο ρυθμιστή. Το εάν η προτεινόμενη συνάντηση οδηγήσει σε πραγματικό άνοιγμα προς την ειρήνη ή αν αποτελεί έναν ακόμη τακτικισμό εν μέσω πολέμου, μένει να φανεί. Το μόνο βέβαιο είναι πως το μέλλον των ειρηνευτικών διαδικασιών περνά – για ακόμη μια φορά – από την Άγκυρα.