Με ποιες θέσεις πηγαίνει η Ελλάδα στην Αίγυπτο
Με φόντο τη σοβαρότερη κρίση που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια στις σχέσεις Ελλάδας – Αιγύπτου, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης μεταβαίνει την Τετάρτη 4 Ιουνίου στο Κάιρο, επικεφαλής υψηλόβαθμης αντιπροσωπείας από τα Υπουργεία Εξωτερικών, Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Στόχος: η άμεση επαναφορά στο προσκήνιο της θεσμικής συμφωνίας που είχε διαμορφωθεί για τη διασφάλιση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Μονής Αγίας Αικατερίνης στο Σινά – μιας συμφωνίας την οποία η αιγυπτιακή πλευρά φαίνεται να παρακάμπτει επικαλούμενη πρόσφατη δικαστική απόφαση. Η απόφαση αυτή αφαιρεί από τη Μονή την κυριότητα των περιουσιακών της στοιχείων, τοποθετώντας τους μοναχούς – μετά από 15 αιώνες συνεχούς παρουσίας – σε θέση «φιλοξενούμενων», ενώ αναθέτει τη διαχείριση των κτηρίων στην Υπηρεσία Προστασίας Αρχαιοτήτων του αιγυπτιακού κράτους. Η ελληνική πλευρά, με πολιτική και διπλωματική ομοφωνία, απορρίπτει αυτή την εξέλιξη ως θεσμικά απαράδεκτη και ιστορικά επικίνδυνη.
Κατά την πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, τονίστηκε η ανάγκη επίλυσης του ζητήματος στη βάση του αρχικού διακανονισμού. Το άρθρο 3 της συμφωνίας αυτής αναγνώριζε ρητά την ιδιοκτησία της Μονής επί όλων των κτισμάτων και οικοπέδων της, ως στοιχείο θεμελιώδες για τη διατήρηση της φυσιογνωμίας της. Ωστόσο, η αιγυπτιακή κυβέρνηση φαίνεται να προωθεί μια στρατηγική αποσύνδεσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος από τον θρησκευτικό χαρακτήρα της Μονής. Παρότι διακηρύσσει – σε επίπεδο προεδρικών ανακοινώσεων – την προσήλωσή της στην «ιερότητα του τόπου», επιχειρεί ταυτόχρονα να εδραιώσει τον κρατικό έλεγχο επί της περιουσίας της Μονής, προβάλλοντας ως τετελεσμένο τη δικαστική απόφαση. Η Αθήνα, που για μήνες ανέμενε την υπογραφή της ήδη συμφωνηθείσας ρύθμισης – η οποία είχε εγκριθεί από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς – βρέθηκε αιφνιδιασμένη από την αλλαγή στάσης του Καΐρου. Η καθυστέρηση της Αιγύπτου στη διαδικασία επικύρωσης, η εσκεμμένη σιγή και τελικά η δικαστική απόφαση, ενισχύουν τις υποψίες περί συνειδητής στρατηγικής υπαναχώρησης.
Διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι η ελληνική αποστολή μεταβαίνει στο Κάιρο με ξεκάθαρη εντολή να υπερασπιστεί τη νομική, ιστορική και θρησκευτική συνέχεια της Μονής, χωρίς να προκαλέσει ρήγμα στις ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις. Ωστόσο, υπάρχει έντονος προβληματισμός: η μη τήρηση της συμφωνίας, σε ένα τόσο κρίσιμο θέμα, δημιουργεί προηγούμενο που εγείρει ερωτήματα για τη συνοχή των διμερών δεσμεύσεων. Επιπλέον, η υπόθεση έχει ήδη προκαλέσει κινητοποίηση του Ορθόδοξου Κόσμου και εκκλησιαστικών κύκλων διεθνώς, ενώ ενδέχεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις σχέσεις της Αιγύπτου με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Αθήνα, υπενθυμίζουν κυβερνητικές πηγές, έχει στηρίξει ενεργά την ευρωπαϊκή στρατηγική σχέση με την Αίγυπτο, ακόμη και παρακάμπτοντας ενστάσεις που αφορούν τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα.
Την ίδια στιγμή, μια νέα διαπραγμάτευση θεωρείται από κάποιους αναγκαία, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ανατραπεί η θεμελιώδης αρχή της συμφωνίας: ότι η Μονή είναι ιδιοκτήτης της περιουσίας της. Μόνο έτσι διασφαλίζεται η λειτουργική της αυτονομία, η επιβίωση της μοναστικής κοινότητας και η πνευματική της αποστολή. Η συνάντηση του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον νέο Αιγύπτιο ΥΠΕΞ Μπαντρ Αμπντελάτι ενδέχεται να κρίνει όχι μόνο το μέλλον της Μονής του Σινά, αλλά και την εμβάθυνση μιας στρατηγικής σχέσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αθήνα καλείται να κινηθεί ανάμεσα στη σταθερότητα και τη θεσμική απαίτηση. Το αποτέλεσμα της αποστολής θα αποτελέσει κρίσιμο δείκτη για το πώς αντιλαμβάνεται το Κάιρο τις υποχρεώσεις του απέναντι στους εταίρους του – και την Ιστορία.
