Πώς να αγαπήσουμε πιο συνειδητά
Ο έρωτας περιβάλλεται από μια αύρα υπερβατικής ομορφιάς, σαν κάτι ανώτερο που χαρίζει νόημα στη ζωή. Κι όμως, είναι συχνά και η πηγή του μεγαλύτερου συναισθηματικού πόνου. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο και συγγραφέα Λουίς Μουΐνιο, το 90% των ανθρώπων που αναζητούν θεραπεία το κάνουν λόγω δυσκολιών στις ερωτικές τους σχέσεις. Ο λόγος; Οι προσδοκίες που χτίζουμε πάνω σε παρωχημένα ιδανικά, οι οποίες οδηγούν σχεδόν μαθηματικά στην απογοήτευση. Ο ρομαντικός έρωτας, όπως έχει διαμορφωθεί από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα, βασίζεται σε τρεις πυλώνες που ο Μουΐνιο θεωρεί τοξικούς: την εξάρτηση, την κατοχή και την εξιδανίκευση. Όταν οι σχέσεις χτίζονται σε αυτά τα θεμέλια, ενισχύουν την αυταπάτη και περιορίζουν την αληθινή συναισθηματική σύνδεση. Δεν αγαπάμε τον άλλον όπως είναι, αλλά όπως θέλουμε να είναι – με αποτέλεσμα να προβάλλουμε φανταστικές ιδιότητες πάνω του, γνωστό και ως “φαινόμενο της αύρας”. Ο έρωτας λειτουργεί συχνά σαν “εσωτερικό ναρκωτικό”, μας ενώνει παρορμητικά και ασυνείδητα, όπως ακριβώς συνέβαινε στις πρωτόγονες κοινωνίες. Οι σύγχρονες ανάγκες όμως απαιτούν επίγνωση, όχι ένστικτο.
Ένα από τα πιο επικίνδυνα αφηγήματα που καθορίζουν ακόμη τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την αγάπη είναι ο μύθος του «άλλου μισού», που προέρχεται από τον Πλάτωνα. Η ιδέα ότι είμαστε μισά όντα που ψάχνουν να βρουν το συμπλήρωμά τους ενισχύει την προσδοκία της πλήρους συγχώνευσης, της εξάρτησης και της άρνησης του διαφορετικού. Όμως η αληθινή αγάπη δεν επιδιώκει να καλύψει κενά – ανοίγει χώρο για τον άλλον. Ο Μουΐνιο προτείνει μια ρεαλιστικότερη προσέγγιση, στηριγμένη στο «τρίγωνο του έρωτα» του ψυχολόγου Ρόμπερτ Στερνμπεργκ: οικειότητα, πάθος και δέσμευση. Αν λείπει ένα από τα τρία, η σχέση δεν μπορεί να λειτουργήσει ισόρροπα.
Μια τολμηρή ιδέα που προτείνει είναι το «συναισθηματικό κάστινγκ»: να αξιολογούμε από νωρίς αν ο άνθρωπος απέναντί μας διαθέτει ουσιώδη χαρακτηριστικά που θεωρούμε αδιαπραγμάτευτα. Όχι μέσω κλισέ ερωτήσεων, αλλά διερευνώντας πώς σκέφτεται, πώς σχετίζεται, πώς αντιμετώπισε το παρελθόν του. Ο έρωτας δεν είναι ούτε τυχαίο εύρημα ούτε παραμυθένια έλξη. Είναι επιλογή και δουλειά. «Η αγάπη δεν βρίσκεται», λέει ο Μουΐνιο, «χτίζεται. Και αν μια σχέση δεν μας βοηθά να γίνουμε καλύτεροι, τότε μας μικραίνει». Αν θέλουμε να πάψουμε να πληγωνόμαστε από τις σχέσεις, χρειάζεται να επανεξετάσουμε τι σημαίνει για εμάς έρωτας. Όχι ως συγχώνευση, αλλά ως συνάντηση δύο ολόκληρων ανθρώπων που επιλέγουν να προχωρήσουν μαζί, με συνείδηση, με όρια, και με αυθεντική επιθυμία για κοινή πορεία.
